Türk Edebiyat Tarihi Nedir

a Birinci Dönem (1860-1876 arası)

1860-1876 yılları arasında tanzimat edebiyatının birinci dönem temsilcileri Şinasi, ziya paşa, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa'dır

Bu dönemde sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir

Bu sebeple şiirde söyleyişe değil fikre önem verilmiştir

Dilde sadeleşme fikri savunulmuş ama uygulanamamıştır

Hece vezni ve Halk edebiyatı da savunulmuş ama sözde kalmıştır

divan edebiyatına tümden karşı çıkılmış ve ağır bir dille eleştirilmiştir

Fransız edebiyatı örnek alınarak romantizmden etkilenilmiştir

roman, Tiyatro, makale gibi batıdan alınan türler ilk defa bu dönemde kullanılmıştır

Noktalama işaretleri de ilk defa bu dönemde kullanılmıştır

Kölelik ve cariyelik, romanlarda sıkça işlenmiştir

Romanlar teknik bakımdan oldukça zayıftır Yer yer olayların akışı kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapılmış, tesadüflere sıkça yer verilmiştir

edebiyatçılar edebiyatın yanında devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir

Dönemin edebiyatçıları

Şinasi (1826-1871)

türk edebiyatında yeniliklerin öncüsüdür

1860’ta Tercüman-ı ahval’i (ilk özel gazete), 1862’de tasvir-i Efkâr’ı çıkardı

İlk makaleyi (Tercüman-ı ahval mukaddimesi), ilk piyesi (Şair Evlenmesi) o yazdı

Noktalama işaretlerini de ilk defa o kullandı

La Fontaine’den fabllar tercüme etti

Lamartin’den de manzum çevirileri vardır İlk şiir çevirilerini de o yaptı

Nesirlerinde dili sade; şiirlerine ise ağırdır

tanzimat Fermanı’nı ilân eden Mustafa Reşit Paşa için yazdığı iki kasidesi ünlüdür Bu kasidelerdeki övgüleri divan şiirindekinden daha abartılıdır

O, başarılı bir şair ve yazar olmamasına rağmen batı edebiyatından alınan yeni türlerle edebiyatımızın batılılaşmasında en çok onun emeği vardır

Eserleri:

Şair Evlenmesi (piyes; edebiyatımızdaki ilk Tiyatro eseri),

müntehabat-ı Eşar (Şiir),

divan-ı Şinasi (Şiir),

Durub-ı Emsal-i Osmaniye (ilk ata sözleri kitabı),

Tercüme-i Manzume (çeviri şiirler)

ziya paşa (1829-1880)

Doğu kültürüyle yetişmiş, sonradan batı edebiyatına yönelmiştir

Fikren yenilikçi olmasına rağmen eserlerinde eskiyi, divan şiiri geleneğini devam ettirmiş, gazel ve kasideler yazmıştır

En meşhur terkib-i bent ve terci-i bent şairimizdir

Harabat adlı bir divan şiiri antolojisi vardır Daha önce “Şiir ve İnşa”da divan şiirinin bizim şiirimiz olmadığını, asıl şiirimizin Halk şiiri olduğunu söyleyen şair, eski şiir geleneğini sürdürmüş, Harabat’ta âşık şiirini eleştirmiştir Bunun yanında sade dilden yanadır, ama kendisi ağır bir dil kullanır Bu onun içinde bulunduğu bir ikilemdir Hem eskiyi eleştirmekte hem de geleneği devam ettirmektedir

Eserleri:

Harabat: divan Şiiri antolojisi

Külliyat-ı ziya paşa/Eş’ar-ı Ziya: divan şiiri tarzındaki şiirleri (gazel, Kaside ve şarkılar)

Terkib-i Bent, Terci-i Bent: Bugün dahi dillerden düşmeyen beyitleri vardır

Zafername: hiciv türünde bir kasidedir Âlî Paşa’yı yermek için yazmıştır

Rüya: Mensur

Defter-i Âmal: Hatıraları

Namık Kemal (1840-1888)

tanzimat edebiyatının en hareketli ve heyecanlı ismidir

Vatan şairi olarak tanınır Şiirlerinden çok nesirleri ile tanınır

Edebiyatta hürriyet kavramını ilk kullanan şairdir Şiirlerinde “hürriyet, vatan, kanun, hak, adalet” kavramlarını işlemiştir Hürriyet Kasidesi, Vatan Şarkısı ve Vatan Mersiyesi bu konuları içerir

Namık Kemal de eski kültürle yetişmiş, divan şiiri eğitimi almış, gazeller, kasideler yazmıştır

Fakat o da sonradan divan edebiyatını eleştirmiştir ziya paşa’nın Harabat’ına karşı Tahrib-i Harabat’ı yazarak eskiye olan tepkisini ortaya koymuştur

Şinasi’nin kurduğu tasvir-i Efkâr’ı, Şinasi paris’e kaçınca Namık Kemal çıkarmaya başladı Daha sonra kendisi de ziya paşa ile paris’e kaçarak orada Hürriyet gazetesini çıkardı İstanbul'a döndükten sonra İbret gazetesini çıkardı

Eserlerinde romantizmin etkisi görülür

Tiyatroyu faydalı bir eğlence olarak görmüştür

Eserleri:

İntibah: İlk edebî roman

Cezmi: İlk Tarihî roman

Tahrib-i Harabat, Takip: İlk edebî Eleştiri ziya paşa’nın Harabat’ını eleştirmek için yazmıştır

Renan Müdafaanamesi: İlk Eleştiri

Vatan Yahut Silistre: oyun

Celâlettin Harzemşah: oyun

Gülnihal: oyun Onun en başarılı Tiyatro eseridir

Âkif Bey: oyun

Zavallı Çocuk: oyun

Kara Belâ: oyun

Osmanlı Tarihi, Kanije Muhasarası, İslâm Tarihi: Tarih

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912)

edebiyat, Tarih, coğrafya, ziraat, iktisat alanlarında eserler vermiştir

edebiyat yapmak için değil, okuma zevki aşılamak ve Halkı eğitmek gayesiyle yazmıştır

En velût yazarımız odur Yazı makinesi olarak bilinir

Asıl ilgi alanları, gazetecilik, romancılık ve hikâyeciliktir

Otuz altısı roman olmak üzere iki yüze yakın eseri vardır Romanları tür bakımından çeşitlilik gösterir: macera, aşk, polisiye, Tarih

Dili sadedir, çünkü eser vermekteki amacı Halkı eğitmektir Hatta romanlarında olayın akışını keserek okuyucuya bilgiler de vermiştir

Eserleri:

Romanları: Hasan Mellâh, Hüseyin Fellâh, Felâtun Bey’le Rakım Efendi, paris’te Bir türk, Yeniçeriler

Çıkardığı gazeteler: Bedir, Devir, Tercüman-ı hakikat

Hikâyeleri: Letaif-i Rivayet

Şemsettin Sami (1850-1904)

Dil alanındaki eserleri ile tanınır

Kamus-ı türkî adlı sözlüğü edebiyat ve dil alanında en önemli eserlerdendir

Kamus-ı Arabî ve Kamus-ı Fransevî: Diğer sözcükleri

Kamusul-a’lâm: Ansiklopedik sözlük

sefiller: Hugo’dan çeviri

Robenson Cruose: çeviri roman

Ahmet Vefik Paşa (1823-1891)

Milliyetçilik ve türkçülük akımının en önemli isimlerindendir

Tiyatro uyarlamaları ve çevirileri vardır

Bursa’da bir Tiyatro yaptırmış, burada tercüme ettiği eserleri sahnelettirmiş, Halkı

tiyatroya gitme konusunda yönlendirmiştir

moliere’in hemen hemen bütün eserlerini çevirmiştir

Tarih ve dil alanında da eserleri vardır Ebulgazi Bahadır Han’ın Şecere-i türk’ünü Çağataycadan çevirmiştir

lehçe-i Osmanî: sözlük

Atalar Sözü: ata sözleri mecmuası

hikmet-i Tarih ve fezleke-i Tarih-i Osmanî adlı, tarihle ilgili eserleri de vardır

b İkinci Dönem (1876-1896 arası)

1876-1896 yılları arasında ikinci dönemin tanınmış temsilcileri Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai ve Nabizade nazım'dır

İkinci dönem edebiyatçıların sanat anlayışları birincilerden farklıdır İkinci dönemde sanat sanat içindir anlayışıyla eserler verilmiştir Bunun sebebi bu devirde idarenin daha baskıcı davranmasıdır

Bu dönemde batı edebiyatı örnekleri daha başarılı bir şekilde ortaya konmuştur

Dönemin sanatçıları devlet işleriyle, siyasetle, toplum meseleleriyle değil sadece sanatla ilgilenmişlerdir Birinci dönem sanatçılarının toplumsal sorunlarla ilgilenmelerine karşın bu dönem sanatçıları kişisel konu ve temaları işlemişlerdir

Bu yüzden dilleri daha ağırdır

Dönemin romanlarında realizmin, şiirinde ise romantizmin etkisi vardır