Halk Kültürü

ASKERLİK

Toplumumuzda gelenekselleşmiş köklü bir geçmişe sahip olan askerlik kutsal bir görev olarak değerlendirilir Asker olmak onurlu ve erdemli bir insan olmayla özdeşleştirilir Toplumda bu denli önem verilen bu görevin başlangıcında ve bitişinde diğer geçiş dönemlerinde olduğu gibi çeşitli törenler yapılmaktadır Askere uğurlama ve karşılama törenleri bölgesel farklılıklar göstermektedir

Yurdumuzun her yöresinde yaygın olarak yapılan uygulamalardan biri, pusulası (askere çağrı mektubu) gelen gençlerin akrabaları ve arkadaşları tarafından sırayla yemeğe davet edilmesidir Bu yemek yalnızca asker adayına verildiği gibi, ailesiyle birlikte ağırlandığı da olmaktadır Yemek sırası ve sonrasında eğlenceler yapılması da yaygın bir uygulamadır Kars'ta askere gidecek kişi köy ve şehirdeki akrabalarını ziyaret edip,"Allahaısmarladık" demekte; bu ziyaretler sırasında kendisine harçlık ve yolluk olarak hazırlanan çöreklerden verilmektedir

Silifke’nin Kırtıl Köyü’nde ise askere gidileceği günün akşamı, askere gidecek olanlar, kız ve erkek arkadaşlarını eve davet eder, geç saatlere kadar eğlenilir, mengi oynanır Askerlerin ceplerine uğur parası denilen harçlıklar konulur Ankara -Kızılcahamam -Verimli Köyü’nde yaşlı erkekler ve kadınlar "uğur parası" adı verilen parayı verirken "benim için nöbet tut, buna karşılık" diyerek gencin gönlünü almaktadırlar

Seydişehir'de uğurlama töreninde kadınlar hazırladıkları çöreği üçe bölerler Bir parçası kurda kuşa yem olsun diye suya atılır Bir parçası delikanlının gömleğine sarılarak sandıkta saklanır Bir parçası da yemesi için delikanlının yolluğuna konur Her izine geldiğinde gömleğe sarılı parçadan bir bölümü koparılarak gence yedirilir Asker uğurlamasından sonra kadınlar bir pınarın başında toplanarak yemek yerler Yemek yerken tahta kaşık kullanılmaz, tahta kaşık kullanılırsa delikanlıların askerde çok dayak yiyeceğine inanılır

Eskişehir -Seyitgazi -Şükranlı Köyü’nde askere gidecek genç nişanlı ise nişanlı evinin odununu gitmeden önce zorluklara alışsın diye asker adayına kestirirler Yaşamının bir bölümü ile ilgili bu denli zengin uğurlama törenlerinin yanında, karşılama törenleri de zengin uygulamalara sahne olmaktadır

Silifke’nin -Kırtıl Köyü’nde asker terhis olduktan sonra kına alıp getirir Köye geldiği günün akşamı kendisine hoş geldine gelenlere hazırlanan kınadan yakılır"Asker kınası" adı verilen bu kınanın yakılması uğurlu sayılır

Askerlikle ilgili konulardan birisini de askerde yoğun özlem ve hasret duygularıyla yazılan asker mektupları oluşturur Asker mektupları genellikle selamla başlayıp, durum anlatıldıktan sonra bir mani ile biter

Mektuplarda bütün akraba ve tanıdıklara selam söylenir İletişim araçlarının yaygın olmadığı dönemlerde tek iletişim yolu olan mektuplarda, evli olan askerin baba evinde olan eşine duygularını açıkça ifade edememesi, mektubun başka kişilerce de okunacağı düşüncesi ile kimi zaman şifre içerikli maniler yazdığı da görülür

Yürü mektubum yürü

Haberini al da gel

Bir iken iki olduk

Üç olduk mu sor da gel

Manide de görüldüğü gibi çocuğun olup olmadığı üstü kapalı olarak sorulur Durum bildiren bu tür mektuplar dışında bir de mizahi asker mektupları vardır ki, bu tür mektuplar daha çok arkadaşlar arasında yazılmaktadır Askerliğin bitip eve dönülmesinde de büyük bir coşku yaşanır, eğlenceler düzenlenir Akrabaları ve arkadaşları 10-15 gün ziyaretine gider ve bu sürede asker evde misafir gibi ağırlanıp iş yaptırılmaz Bazı yörelerde bu ziyaretler sırasında gence hediyeler verildiği de olur