10-09-2012
|
#43
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Dilbilgisi Ve Türkçe Dilbilgisi Kuralları
3 Eşitlik Eki
İsim soylu sözcüklere gelip onlara değişik anlamlar katan ve anlama bağlı olarak onları sıfat, zarf yapan - ce , -ca (-çe, -ça) ekleridir
“Böyle çocukça davranmamalısın” (benzerlik)
“Ailece tatile gittik” (topluluk, birlikte)
“Benden boyca uzunsun” (karşılaştırma, bakımından)
“Bence sen de haklısın” (görelik, kanaat)
“Masraflarınız şirketimizce karşılanacak” (tarafından)
4 İyelik Eki
Eklendiği ismin bir şahsa ya da nesneye ait olduğunu gösteren ektir Aitlik ilgisini, kendinden önceki bir sözcüğe ya da söz öbeğine bağlayarak bildirir Altı şahsa göre çekimlenir
(benim)_____defter - im___-_silgi - m
(senin)___-__defter - in___-__silgi - n
(onun)______defter - i______-silgi - si
(bizim)____--defter - imiz_-_--silgi - miz
(sizin)--------defter - iniz------silgi - niz
(onların)------defter - leri -----silgi - leri
İyelik eklerini benzer eklerle karıştırmamak gerekir Örneğin iyilik üçüncü tekil kişi eki ile belirtme hâli eki karıştırılabilir
“Ev- i yeni aldık” (o evi)
“Ev- i çok büyükmüş” (onun evi)
Bu iki sözcükte de “-i” eki var Hangisi iyelik, hangisi hâl anlamak için şu soruyu sorabiliriz:
“Kimin evi?”
Bu soruyu sorduğumuzda ikinci cümlenin cevap verdiğini ve “Onun evi büyükmüş” şeklinde söylenebildiğini görüyoruz Öyleyse “-i” eki ikinci cümlede iyelik eki, birinci cümlede ise “Neyi aldık?” sorusuna cevap verdiğinden “-i” hâl eki olarak kullanılmıştır
Ayrıca “-i” eki almış sözcüğün başına “onun” sözcüğü getirerek de bunu anlayabiliriz
(Onun) “Ev - i yeni aldık”
olmuyor, ama
(Onun) “Ev - i çok büyükmüş”
oluyor Demek ki ikinci cümledeki “-i” eki, iyelik ekidir
|
|
|
|