|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tekstil Mühendisliğinde Yapılan Bazı Deneyler Ve Deney Raporları..
SIKLIK
1 AMAÇ
Dokuma bir kumaşın yüzeyi atkı ve çözgü ipliklerinden oluşmaktadır Deneyin amacı; atkı ve çözgü yönündeki iplik sıklığını tespit etmektir
2GENEL BİLGİLER
Bir dokuda sıklık; kumaşın hava geçirgenliği, tutumu (sert yada yumuşak olması), birim ağırlığı ve düzgün stabil bir yüzey gibi fiziksel bazı özellikleri etkileye bildiği gibi, birim alandaki iplik sıklığınca iplik numarasının tahmini gibi detaylar hakkında da bize ışık tutabilecek bir kavramdır
TS 250 ’ye göre esas alınan bu deneyde kullanılan temel ifadeler aşağıdaki gibidir
Atkı sıklığı : Kumaşın birim boyundaki atkı ipliği sayısıdır
Çözgü sıklığı : Kumaşın birim enindeki çözgü ipliği sayısıdır
Birim alandaki iplik sayısı : Atlı ipliği sayısı + Çözgü ipliği sayısı
3DENEY DÜZENEĞİ
* Lüp aleti
* Sayım işlemi için iğne
4DENEY NUMUNESİ
* Bez ayağı dokuma kumaş
* Gabardin dokuma kumaş
5DENEYİN YAPILIŞI
Sıklık deneyi lüp kullanarak veya ihtiyaca yada kolaylığına göre birim uzunlukta ki atkı ve çözgü tellerini el ile saymak üzere iki şekilde yapılır
Deneyimizde bez ayağı dokuma sıklığı için lüpten faydalanılmış, gabardin dokuma sıklığı ise el ile sayılmıştır
Bez ayağı dokuma sıklığının belirlenmesi ; Numune kenarında ki atkı ve çözgü iplikleri saçaklar haline getirilmiş ve lüp’ün kenarı kumaşın atkı ve çözgü yönüne paralel olacak şekilde kumaş üzerine konulmuştur Mercekten bakılarak bir iğne yardımı ile atkı ve çözgü yönünde 1 cm’ deki iplikler sayılmış ve bu değer 1"e yani 2,54 cm’ e yayılmıştır
Gabardin dokuma sıklığının belirlenmesi ; Yine numune kenarındaki fazlalıklar alınarak bir saçak oluşturulmuştur İğne yardımı ile 1cm ’e düşen atkı ve çözgü iplikleri bu sefer el ile sayılmış ve bulunan değer yine 1"e yayılarak atkı ve çözgü sıklığı belirlenmiştir
6SONUÇ
Yapılan sayımlar sonunda 1cm ve 1"deki atkı-çözgü sıklıkları aşağıdaki tablo da verilmiştir
KUMAŞIN
CİNSİ ATKI SIKLIĞI ÇÖZGÜ SIKLIĞI
1 cm’ deki 1" deki 1 cm’ deki 1" deki
BEZ AYAĞI 28 71 28 71
GABARDİN 28 71 17 43
Bu sonuçlar itibari ile bez ayağı için 1" deki atkı ve çözgü sıklığı 71, gabardin için atkı 71 çözgü 43 bulunmuştur
ELYAFTA İNCELİK TAYİNİ DENEYİ
ELYAFTA İNCELİK TAYİNİ
1 DENEY AMACI
Deneyin amacı; pamuk liflerinin inceliğinin mikroner cihazında hava akımı yardımı ile belirlenmesidir
2 GENEL BİLGİLER
Elyaf inceliğinin belirlenmesi,bu elyaftan hangi numara aralığında iplik üretilebileceğini gösterir, incelikleri farklı liflerden elde edilen iplilerin numaraları birbirinden farklı olup, ince liflerden ince iplikler üretilmektedir Pamuk liflerinde incelikle uzunluk arasında şu ilişki vardir; uzun lifli pamuk elyafı kısa lifli pamuk elyafından daha incedir Aynı numarada iplik eğrildiği zaman ince liflerin daha muntazam iplik verdiği ve telefin azaldığı görülmüştür İnce liflerden yapılmış ipliklerin ( diğer faktörleri eşit olduğu zaman ) kalın liflerden yapılanlara göre mukavemetleri daha fazladır Elyaf inceliği , Hem Ring hem de Open-end iplikçiliğinde önemlidir Çünkü elyaf inceldikçi eğirilebilme sınırı artar Yani ; bükülebilme özelliği artarPamuk elyafının inceliği mikroner değeri ile ifade edilmektedir İncelikleri farklı liflerin hava akımına karşı gosterdikleri dirençler birbirinden farklıdır İnce lifler hava akımına karşı büyük direnç gösterirler Böylece ince liflerden geçen hava miktarı kalın liflere göre daha az olur Liflerin bu özelliğinden yararlanılarak hava akımı yöntemi ile incelik tayin edilmektedir
3 DENEYDE KULLANILAN CİHAZLAR
1 Hassas terazi
2 Mikroner cihazı
3 Akümülatör
4 NUMUNE HAZ1RLAMA
Numuneler; tohum, kum, sap vb, gibi yabancı maddelerden arındırılarak temizlenirHer biri 324 gram olacak şekilde deney numuneleri hazırlanır
5 DENEYİN YAPILIŞI
Yabancı maddelerden temizlenen 324 gramlık deney numunesi, mikroner cihazının numune haznesine düzgün bir şekilde yerleştirilirBelirli basınçta hava numune içinden geçirilir Numuneden geçen hava akımı cihazın gösterge kısmından, basınç farkı ise manometreden ölçülür Skalası mikroner değerine göre işaretli olan cihazlarda, skala üzerinden doğrudan mikroner değeri okunabilir
Ölçümü tamamlanan deney numunesi hazneden çıkartılırElle düzeltilir ve tekrar hazneye yerleştirilerek ikinci kez ölçüme tabi tutulurBöylece alınan her iki deney numunesi için 4 ölçüm yapılır
6 SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Alınan 2 deney numunesi ile yapilan 4 ölçümün ortalaması hesaplanır Mikroner değerine göre pamuk incelikleri aşağıdaki şekilde değerlendirilir:
30 ve aşağısı (çok ince)
30-39 ince
40-49 Orta (vasat)
50-59 Kalın
60 ve yukarısı çok kalın
DENEY SONUÇLARI
Numune No Değeri Mikroner
1 4,0
2 4,1
3 3,9
Ortalama 4
St sapma 0,1
Ortalama hesabı n = 3’tür
X ‗ x1 + x2+xn ‗ 4,0 + 4,1 + 3,9 ‗ 4
n 3
Standart sapma (S)
√S2 = S
Yani ; Varyansın kökü alınırsa standart sapma bulunmuş olur
S2 ifadesi varyans demektir Varyansı hesaplarsak standart sapmayı bulmuş oluruz
∑ x2 _ (∑x)2
n
n – 1
∑x2 = (4,0) 2 + (4,1) 2 + (3,9) 2 = 16 + 16,81 + 15,21 = 48,02
∑x = 4,0 + 4,1 + 3,9 = 12
(∑x)2 = (12)2 = 144
(∑x)2/3 = 144/3 = 48
S2 ‗ 48,02 - 48 ‗ 0,01 bulunur
2
Standart sapma (S) = √0,01 = 0,1 bulunur
30 ve aşağısı (çok ince)
30-39 ince
40-49 Orta (vasat)
50-59 Kalın
60 ve yukarısı çok kalın
Yaptığımız deney sonuçlarına gore 1numune 40 , 2numune 41 , 3numune ise 3,9 dur Buna gore ;numunelerimizden 2 ‘si vasatidir Diğer numune ise ince sınıfına girmektedir
NUMUNE KUMAŞ BOYAMA DENEYİ
NUMUNE KUMAŞ BOYAMA
1 AMAÇ
Deneyin amacı; numune kumaşın , laboratuardaki techizatlar yardımı ile istenilene uygun şekilde boyanmasını sağlamaktır
2 GENEL BİLGİLER
Dokunmuş kumaşların bir sonraki aşamadaki göreceği işlemlerden birisi de boya işlemidir Boya işleminden istenilen unsur , yapılan işlemin gerekli şartları taşımasıdır Yani ; istenilen boyayı istenilen şekilde almasını sağlamaya çalışmaktır
3 DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER
• Hassas terazi
• Pipet
• Beher
• Boya makinası
• 9,5 gr kumaş
• Su
• Spatül
• Kumaş ve boyanın konduğu metal tüp
4 NUMUNE HAZ1RLAMA
Numunenin hazırlanmasındaki ilk aşama boyanın hazırlanmasını sağlamaktır 2,5 gr boya alınır Alınan boya miktarı 250 cc ‘ye tamamlanır Bir miktar sıcak su ilave edilerek boyanın iyice çözünmesi sağlanır Daha sonra üzerine su ilave edilerek 250 cc ‘ye tamamlanır Eğer 5 gr ‘lık bir boya işlemi yapmak isteseydik bu defa 500 cc ‘ ye tamamlamak gerekirdi Karışım yapılacak diğer boyarmaddelerde aynı işleme tabi tutulur
Karıştırılan boyalar ;
• 2,5 Blue
• 2,5 Red S3B7
• 4,72 Black B
Boya flotte oranı :1 / 8
Kumaş :9,5 gr
Buna ilave olarak da tuz ve sodanın da eklenmesi gerekir
5 DENEYİN YAPILIŞI
250 cc lik boyarmadde içeren tüplerden alınan boyaların belli bir oranda karışması ile istenilen rengi yakalamaya çalışırız Yaptığımız deneyde kullanılan renkler olan sarı , kırmızı ve siyahın karışımı ile koyu laciverte yakın bir renk elde etmeye çalışırız Alacağımız oran örnek çalışmada belirtilmiştir Mesela ; kırmızı için 2,5 ve mavi için 2,5 lik örnek hazırlarız Karışımı hazırladıktan sonra bunları bir tüpte toplarız Islatmış olduğumuz kumaşı iyice sıkarak üzerinde fazla su olmamasına dikkat etmek gerekir Suyunu iyice sıktıktan sonra diğerleri ile beraber tüpe yerleştirip tüpün ağzını sıkıca kapatırız Hazırlamış olduğumuz tüpleri tutaç vasıtası ile makinaya yerleştiririz Makinanın içerisinde yağ bulunduğu için kaynaması daha çabuk olur Tüpler makina içerisinde çevrilmeye başlar Eğer çevrilmeseydi kumaşın her tarafına rengi veremezdik Bu sebepten dolayı döndürülmesi gerekmektedir Makinanın içindeki tüpler makinada yaklaşık olarak 1 saat kalır Vakit dolunca da tüpler çıkartılır Kapakları açılır İçerisindeki kumaş çıkartılıp, boya dökülür Daha sonra kumaş içerisinde ısınmakta olan bir beher içerisine konur Su kaynayınca biraz beklenir ve kumaş çıkarılır Bunun yapılmasının sebebi ; kumaştaki fazla bulunan boyadan kumaşı arındırmaktır Bu işlemde tamamlanınca nemli halde bulunan kumaş kurutulur ve böylece deney aşaması biter sonuç aşaması başlar
6 SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Sonuçlar örnek kartelasından uygun kumaş parçası ile karşılaştırma sonucu değerlendirmeye tabi tutulur
|