Mıknatıslar Hakkında Genel Bilgi
 

Mıknatısın ilk kez Manisa yakınlarında bulunduğu sanılmaktadır. Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği gösteren cisimlere mıknatıs denir.mıknatısın çektiği maddelere manyetik madde, çekmediği maddelere ise manyetik olmayan madde denir. Mıknatısın manyetik maddelere uyguladığı çekim kuvveti, manyetik kuvvettir. Bir mıknatısın iki kutbu vardır. Mıknatısın kuzeye yönelen ucuna kuzey kutup, güneye yönelen ucuna güney kutup denir. Kuzey kutup N, güney kutup S sembolü ile gösterilir.

Mıknatısın uç kısımlarındaki manyetik kuvvet diğer bölgelerine göre daha fazladır. Bilim insanları bir mıknatısın çekim etkisinin fazla olduğu bölgeleri mıknatısın manyetik kutupları olarak nitelendirir.

Bir mıknatıs ne kadar bölerseniz bölün manyetik özellikleri hiçbir zaman kaybolmaz. Bir mıknatıs çok küçük parçalara bölünse bile mıknatıs özelliği sürer.

Mıknatısların aynı kutupları birbirine yaklaştırılırsa mıknatıslar birbirini iter. Mıknatısların zıt kutupları birbirine yaklaştırılırsa birbirini çekerler.

* Pusula iğnesi bir mıknatıstır. Yerin manyetik alanı iple asılı bir çubuk mıknatısa uygulandığı gibi pusula iğnesin de bir kuvvet uygulanır. Pusula iğnesinin kuzey kutbu yerin kuzey kutbunu gösterir. Pusula iğnesinin kutbunun gösterdiği coğrafik kuzey kutbu, manyetik güney kutbu olmalıdır. Aynı durum manyetik kuzey kutbunun bulunduğu, coğrafik güney kutbu içinde geçerlidir.

*Aynı kutuplu iki mıknatısın oluşturduğu manyetik alanları mıknatısın manyetik alanıdır. Manyetik alnın büyüklüğü, manyetik alan kuvvet çizgilerinin sayısına bağlıdır.

**** Telefonda konuştuğumuzda sesimiz dalgalar halinde mikrofondaki diyaframı titreştirir. Diyaframdaki titreşim karbon taneciklerini ileterek karbon taneciklerinin sıkışmasını sağlar. Telefondaki elektrik akımı, karbon taneciklerinin sıkışmasına bağlı olarak az ya da çok iletilir. Elektrik akımı kablo aracılığı ile arkadaşınızın konuştuğu telefonun kulaklığına gelir. Kulaklığın bobini, mıknatıs gibi davranarak kulaklıktaki diyafaramı titreştirir. Diyaframın titreşimi de içindeki havayı titreştirir. Havadaki titreşimler arkadaşınızın kulağında ses olarak algılanır.

Kapı ziline bastığımızda devre kapanır ve devreden elektrik akımı geçer. Bobinin içindeki demir çubuk, telefon almacının kulaklığında olduğu gibi manyetik özellik kazanır ve yakınındaki paleti çeker. Paletin ucundaki tokmağı çana vurmasını sağlar. Bu sırada palet, değme vidasından ayrılarak akımın kesilmesine neden olur. Akım kesilince bobindeki demir mıknatıslık özelliğini kaybeder, paleti bırakır. Palet, yay görevini yapan çelik şerit ile tekrar değme vidasına dokunur ve yeniden akım geçer, olaylar yinelenir. Zilin tokmağı belirli aralıklarla çana vurur. Titreşimler zilin sesini oluşturur.

Telefon ve zilin çalışması elektrik enerjisinin ses enerjisine dönüştüğünü öğrendik. Bu enerji dönüşümünün gerçekleşmesinde önemli rol oynayan bobinlerin, mıknatıslık özelliği kazanmasına, elektrik akımının neden olduğunu fark etmişsinizdir.

**** Kapı zili ve telefonda olduğun gibi günümüz teknolojisinde manyetik etkilerden pek çok alanda yaralanılır. İletken bir telden akım geçtiği zaman demir tozları telin çevresine çemberler şeklinde dizilir. Demir tozlarına mıknatıslık özelliği kazandıran, elektrik akımın oluşturduğu manyetik alandır. Elektrik akımı geçen telin çevresinde oluşan manyetik alan kuvvet çizgileri aynı merkezli bir çember şeklindedir.

Bilim insanları elektrik akımının etkisiyle manyetik özellik kazanan cisimleri elektromıknatıs olarak nitelendirirler. Elektromıknatısların da çubuk mıknatıs gibi kutupları vardır. Telefon, kapı zili, elektrogitar, hoparlör, kasetçalar kafası gibi araçların yapısındaki bobinler de birer elektromıknatıstır.

Kırılan kemiklerin iyileştirilmesi için sarılabilen elektromıknatıslar kullanılır. Elektromıknatısların sağladığı ani manyetizma şokunu kırılan kemiklerin daha çabuk iyileşmesini sağladığı belirlenmiştir. Fakat bu olayın nasıl gerçekleştiği açıklanamamıştır.

Hurdalıklarda ve çelik imalathanelerinde kullanılan elektromanyetik vinçlerin her biri, dev elektromıknatıstır. Manyetik rezonans görüntüleme merkezinde hastanın vücudunu saran uzun tüp şeklinde bir makine vardır. Bu makinede iç organların üç boyutlu görüntüsünü oluşturmak için güçlü bir halkasal mıknatıs kullanılır. Bu işlemle hastaya ağrı vermeden daha önce yalnızca cerrahi müdahaleye edinilen bilgiler sağlanır.

En son tasarlanan trenlerin çalışmasında güçlü elektromıknatıslardan yaralanılmıştır. Hızları 500 km/h'e ulaşan adeta uçan trenlerin yapısında da elektromıknatıs vardır.

**** Kullandığımız elektrikli araçlardan saç kurutma makinesinin fanının pervanesinin, mutfak robotunun , matkabın delici ucunu hareketi nasıl sağlanır hiç düşündünüz mü?

Elektrik motorunun çalışması mıknatısların aynı kutuplarının birbirlerini itmesi, zıt kutuplarının birbirlerini çekmesi ilkesine dayanır. Bu olayın gerçekleşmesi için U mıknatıs ve elektrik akımının etkisiyle manyetik özellik kazanan bobin gereklidir. Elektrik motorlarında kullanılan bobine armatür adı verilir. Armatürden elektrik akımı geçerse armatürün çevresinde bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan U mıknatısının manyetik alnıyla etkileşir. Armatür dönmeye başlar. Yaşamımızın bir parçası haline gelen makine ve araçların büyük kısmında elektrik motoru vardır.

**** Bir bobin içinde çubuk mıknatısın hareketiyle elektrik akımım oluşturulabilir. Bu yolla elde edilen elektrik akımına indiksiyon akımı denir. O halde indiksiyon akımı oluşturmak için ya mıknatıs sabit tutulup bobin hareket ettirilir ya da bobin sabit tutulup mıknatıs hareket ettirilir.

Bobinde oluşan indiksiyon akımının büyüklüğü; bobinin sarım sayısına, içindeki mıknatısın hareket hızına bağlıdır. Ayrıca mıknatısın yaklaşıp uzaklaşması da indksiyon akımının şiddetini değiştirir. Mıknatıs bobine yaklaştıkça indiksiyon akımının şiddeti arta, mıknatıs uzaklaştıkça azalır.

Çubuk mıknatısın hareket yönüyle oluşan indiksiyon akımını yönü birbirine zıttır. Öyleyse çubuk mıknatısı bobin içinde sürekli ileri geri hareket ettirirsek oluşan akımın yönü de periyodik olarak değişir ve iki yönlü akım elde edilir. Büyüklüğü ve yönü zamanla değişen akımlar dalgalı akım (alternatif akım) olarak adlandırılır. Alternatif akım radyo, televizyon, bilgisayar ve uzay haberleşmelerinde, günlük yaşantımızda yararlandığımız araçlarda kullanılır. Bobin içindeki mıknatısı sürekli aynı yönde ve aynı hızla hareket ettirirsek oluşan akım aynı büyüklükte ve tek yönlü olur. Bu akımsa doğru akım olarak nitelendirilir. Doğru akımın geçtiği iletkende pozitif ve negatif olmak üzere değişmeyen iki uç vardır. Doğru akım DC harfleriyle gösterilir. Diz üstü bilgisayarlarda, cep telefonlarında, şarjlı ışıldaklarda ve abralarda doğru akım kullanılır.

**** Yaşantımızda elektriğin ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. Bu enerji gereksinimini karşılayacak sistemlerin önemli bir parçası jeneratörlerdir. Bilimde dalgalı akım üreten jeneratörler alternatör, doğru akım üreten jeneratörler ise dinamo adıyla bilinir.

Düzgün manyetik alan içinde hareketli bir bobin, indiksiyon akımı üretir. Alternatörlerde bobinin uçları komütatör de denilebilen bilezik şeklinde iki metal halkaya bağlıdır. Metal halkalar bobinle birlikte hareket ederler. Oluşan iki yönlü akım, komütatör üzerindeki fırçalardan elektrik devrelerine aktarılır. Dinamolarda ise komütatör yarım bilezik şeklinde birbirine dokunmayan iki metalden oluşur. Bobinin bir ucu metallerden birisine, diğer ucu da diğer metal parçaya bağlanır. Bobin manyetik alan içinde döndürüldüğünde oluşan elektrik akımı, komütatör üzerindeki fırçalardan elektrik devrelerine aktarılır. Bu doğru akımdır.

Elektrik enerjisini elektrik santrallerinde jeneratörler üretir. Jeneratöre gereken hareket enerjisinin kaynağına göre elektrik santralleri çeşitlidir. Ülkemizde elektrik enerjisi üretimi genellikle hidroelektrik ve termik elektrik santrallerinde yapılır.

Üretilen elektrik enerjisinin kullanım alanlarına taşınmasında enerji iletim hatlarındaki tellerin özellikleri önemlidir. Çünkü bu taşıma sırasında iletken tel üzerinde ısıya dönüşen kullanılmayan elektrik enerjisi kaybıyla karşılaşılır. Uzmanlar en az elektrik kaybı ve en düşük maliyetle enerji taşıma yolunun, yüksek gerilim ve düşük akım dengesini sağlamak olduğunu belirtiyorlar. Üretilen elektrik akımının gerilimi arttırılır ve yüksek voltajda kullanım alanlarına aktarılır. Şehir şebekesinde kullandığımız elektriğin gerilimi 220 volttur. Bu durumda yüksek voltajla taşınan elektrik akımının gerilimi azaltılarak 220 V'a düşürülmelidir. Alternatif gerilimin değerini yükselten ve düşüren araçlar transformatörlerdir. Elektrik santrallerinde, yerleşim merkezlerinin girişinde bulunan trafo merkezlerinde çok güçlü transformatörler vardır.

Transformatör, bir çelik çekirdek ve sarım sayıları farklı iki bobinden oluşur. Transformatörde gerilimin uygulandığı akım makarasına primer bobin, gerilimin alındığı akım makarasına sekonder bobin adı verilir.

bayfen

Cevap : Mıknatıslar Hakkında Genel Bilgi
 

“Çekici” bir malzeme: Mıknatıs!



Demir, nikel, çelik gibi bazı metalleri kendine çeken, bunu da manyetik kutup özelliği sayesinde yapabilen maddeye mıknatıs denmiş. Manyetik alana sahip materyale mıknatıs denir yani. O da özünde bir metaldir ve çoğunlukla “U” harfi şeklinde biçimlendirilmiştir. İki ucu, diğer bir deyişle iki kutbu, manyetik bir itme ve çekme gücüne sahiptir.


Aslında her şeyin kendine göre bir çekilme yetisi vardır. Demirinki çok yüksekken, sıvı oksijeninki çok düşüktür örneğin. Su bile manyetik alan tarafından hareketlendirilebilir.
Bahsettiğimiz bu manyetik çekiş ve itiş gücüne doğal olarak sahip bulunan tiptekilere tabii ya da doğal mıknatıs, sonradan kazandırılan güçlerle bu hale gelmiş olanlara suni ya da yapay mıknatıs, ham demirden bir parçanın çevresine sarılmış selenoit isimli geçirgen bir madde yardımıyla elektrik akımı geçiren ve bu şekilde mıknatıs özelliği kazanmış olanlara da elektromıknatıs denir. Elektromıknatıs geçici, diğer ikisi ise kalıcı mıknatıs özelliğine sahiptir.
“Magnetit” olarak bilinen ve kimyasal açılımı Fe3O4 olan demir cevheri, magnetik özellikler taşır. Mıknatıs taşı denen ve doğal olarak çekim gücüne sahip olan cevher de mıknatıs yapımında kullanılır. Ancak bunu çokça bulmak mümkün değildir.
Manyetik alanın birimi ‘tesla’, manyetik alanın çekim gücü birimi ise ‘weber’dir.


İsim kökeni ve kısa tarihi


Mıknatıs sözcüğünün kökeninin bizim topraklardan geldiğine dair bir bilgi var: İngilizce ‘magnet’ kelimesi, mıknatıs maddesinin çok bulunduğu Manisa, eski adıyla Magnesia’dan türemiş. Bir diğer bilgi de Latin kökenli ‘manyes’ kelimesinin ‘manyesia’ya dönüşmesi ve İngilizce ‘magnet’ e dönüşmüş olduğudur.




Mıknatıs kullanarak ilk kez pusula yapan millet kimilerine göre Araplar olmasına rağmen, çoğu tarihçi Çinliler üzerinde duruyor. Mıknatıs taşının tahta üzerine yerleştirilip su dolu bir kaba bırakıldığında kuzey – güney doğrultusunu işaret ettiğini nasıl buldular, onu bilemiyoruz tabii ki. Bildiğimiz, onları Yunanlıların takip ettiği. Ünlü filozof ve bilim adamı Tales, magnetizma konusunda o zamana kadarki en ciddi araştırmaları yapmış ve bulduklarını aktarmış. İngiliz bilim insanı William Gilbert de “De Magnete” isimli kitabında dünyanın küresel bir mıknatıs olduğunu açıklamış. Buna göre, elimizdeki pusula doğal olarak yerkürenin manyetik kutbunu işaret ediyor.


Elektrik ile magnetizma arasındaki ilişki tabii ki bundan çok uzun zaman sonra ortaya çıkarılabilmiş. 1819’da, Danimarkalı profesör Hans Christian Oersted, bir derste uyguladığı deneyde, elektrik devresinin açılma ve kapanması ile yakında bulunan pusulanın iğnesinin saptığını görmüş. Araştırmasını bu yönde geliştirince, bir mıknatısın yanındaki telin içinden akım geçirildiğinde mıknatısın teli hareket ettirdiğini gözlemiş. Böylece elektrik ile magnetizma arasındaki ilişki kanıtlanmış. Andre Marie Ampere, Dominique François Arago, Georg Simon Ohm, Michael Faraday gibi ünlü bilimciler, bu konudaki bulguları gitgide daha da geliştirmişler. Elektrik ve magnetizma arasındaki çalışmaları o zaman için en üst düzeye çıkaran bilim adamı ise James Clerk Maxwell olmuş.



işin tekniği

Mıknatıs kutuplarını belirlemek için kuzey ve güney ifadeleri kullanılır. Bu aslında yerkürenin manyetik alanı ile benzeşir. Yerküreyi bir mıknatıs gibi düşünürsek, Kuzey Kutbu tarafındaki manyetik kutup güney, Güney Kutbu tarafındaki manyetik kutup ise kuzey olur. Bu tersliği özellikle vurgulayalım. Kendi haline bırakılan bir mıknatıs gidip kuzey-güney yönünü bulacaktır. Kuzey Kutbu’nu gösteren tarafı pozitif kutup, Güney Kutbu’na dönük tarafı ise negatif kutup olarak adlandırılır. Zıt kutuplar birbirini çekerken, aynı kutuplar itme eğilimi gösterirler.
Elimize bir çubuk mıknatıs alıp onu bir şekilde ikiye bölebilirsek, ayrı iki mıknatıs elde ederiz ve onun da aynı şekilde kutupları olur. Bu iki kutbun çekim gücü de birbirine eşit. Zaten kutup dediğimiz kısımlar, atomların diziliminden ötürü, manyetik alanın en güçlü olduğu yerler.

Bilimsel adı manyetit olan doğal mıknatıs, kristal yapılı bir demir cevheridir. Manyetik kutup özelliği taşıyan nikel, kobalt gibi özel maddeler çeşitli şekilde bildiğimiz mıknatıs haline getirilebilir: Var olan bir mıknatıs ile temas ettirilebilir veya yerkürenin manyetik meridyenine paralel bir şekilde yerleştirilip sert bir darbe uygulanabilir.
Bütün maddeler, proton, nötron, elektron gibi parçacıklardan oluşur. Bunlar en basit ifadeyle kendi kendilerine dönerler ve bu da onlara bir manyetik alan gücü kazandırır. Bu mantıkla, tüm maddelerin manyetik olması gerekir ama güçleri farklıdır. Bunun sebebi de parçacıkların dizilimidir. Örneğin eğer parçacıklar çok sık dizilmişse, her biri bir diğerinin manyetik alanını ortadan kaldırır. Mıknatısta bu dizilim en yüksek çekimi oluşturacak biçimdedir.

Elektronlar manyetik alan oluşturma işinde çok başarılıdır. Bir atom içinde, elektronlar yörüngelere dizilmiş çiftler halinde ya da tek tek bulunabilir. Çift halinde iseler, dönüş yönleri birbirine terstir. Bazı atomlarda da çift olmayan elektronlar bulunur. Tüm mıknatıslar çift olmayan elektronlara sahiptir ama çift elektronlu tüm atomlar manyetik olmayabilir.




Elektromıknatıs yapmak için yalıtılmış çok ince kablolar ham demire sarılır ve kablolardan elektrik akımı geçirilir. Elektrik akımı kesildiğinde, mıknatıs özelliği de kaybolur. Manyetik alanlar, elektrik akımları sayesinde oluşur. Akım taşıyan tek bir telin çekim gücü az olacağı için, bobin denen makara etrafına bir çok tel sarılır ve çekim alanı böylece güçlendirilir. Bakın şurada minik bir elektromıknatıs yapmanın en basit yolu anlatılmış.


Mıknatısla ilgili diğer bazı bilgiler

Mıknatısın kullanıldığı başlıca yerlere bakacak olursak, pusula, bildiğimiz VHS videolar, kasetler, bilgisayarların içindeki floppy diskler ve hard diskler, kredi ve ATM kartları, televizyon ve bilgisayar monitörleri, kapı zili, hoparlör ve mikrofonlar, elektrikli motor ve jeneratörler, transformatörler öne çıkıyor. Dikiş makinelerini de unutmayalım; yere saçılan bin tane toplu iğneyi en ufak hasarla toplamanın tek yolu mıknatıs değilse nedir? Bir de buzdolabı kapaklarının üstüne yapıştırılan süsler var tabii.
Eğer canınız bir mıknatısı bozmak istiyorsa, çok fazla ısıtın, mıknatısları birbirine vurun ya da mıknatısın üzerine ağır bir şeyle darbeler indirin. Canınız kıymetli elektronik cihazlarınızı bozmak istiyorsa da yanlarına bolca mıknatıs yerleştirin.

İsim kökeni ve kısa tarihi - Mıknatısla ilgili diğer bazı bilgiler
 

Demir, nikel, çelik gibi bazı metalleri kendine çeken, bunu da manyetik kutup özelliği sayesinde yapabilen maddeye mıknatıs denmiş. Manyetik alana sahip materyale mıknatıs denir yani. O da özünde bir metaldir ve çoğunlukla “U” harfi şeklinde biçimlendirilmiştir. İki ucu, diğer bir deyişle iki kutbu, manyetik bir itme ve çekme gücüne sahiptir.


Aslında her şeyin kendine göre bir çekilme yetisi vardır. Demirinki çok yüksekken, sıvı oksijeninki çok düşüktür örneğin. Su bile manyetik alan tarafından hareketlendirilebilir.
Bahsettiğimiz bu manyetik çekiş ve itiş gücüne doğal olarak sahip bulunan tiptekilere tabii ya da doğal mıknatıs, sonradan kazandırılan güçlerle bu hale gelmiş olanlara suni ya da yapay mıknatıs, ham demirden bir parçanın çevresine sarılmış selenoit isimli geçirgen bir madde yardımıyla elektrik akımı geçiren ve bu şekilde mıknatıs özelliği kazanmış olanlara da elektromıknatıs denir. Elektromıknatıs geçici, diğer ikisi ise kalıcı mıknatıs özelliğine sahiptir.

“Magnetit” olarak bilinen ve kimyasal açılımı Fe3O4 olan demir cevheri, magnetik özellikler taşır. Mıknatıs taşı denen ve doğal olarak çekim gücüne sahip olan cevher de mıknatıs yapımında kullanılır. Ancak bunu çokça bulmak mümkün değildir.
Manyetik alanın birimi ‘tesla’, manyetik alanın çekim gücü birimi ise ‘weber’dir.


İsim kökeni ve kısa tarihi


Mıknatıs sözcüğünün kökeninin bizim topraklardan geldiğine dair bir bilgi var: İngilizce ‘magnet’ kelimesi, mıknatıs maddesinin çok bulunduğu Manisa, eski adıyla Magnesia’dan türemiş. Bir diğer bilgi de Latin kökenli ‘manyes’ kelimesinin ‘manyesia’ya dönüşmesi ve İngilizce ‘magnet’ e dönüşmüş olduğudur.

Mıknatıs kullanarak ilk kez pusula yapan millet kimilerine göre Araplar olmasına rağmen, çoğu tarihçi Çinliler üzerinde duruyor. Mıknatıs taşının tahta üzerine yerleştirilip su dolu bir kaba bırakıldığında kuzey – güney doğrultusunu işaret ettiğini nasıl buldular, onu bilemiyoruz tabii ki. Bildiğimiz, onları Yunanlıların takip ettiği. Ünlü filozof ve bilim adamı Tales, magnetizma konusunda o zamana kadarki en ciddi araştırmaları yapmış ve bulduklarını aktarmış. İngiliz bilim insanı William Gilbert de “De Magnete” isimli kitabında dünyanın küresel bir mıknatıs olduğunu açıklamış. Buna göre, elimizdeki pusula doğal olarak yerkürenin manyetik kutbunu işaret ediyor.


Elektrik ile magnetizma arasındaki ilişki tabii ki bundan çok uzun zaman sonra ortaya çıkarılabilmiş. 1819’da, Danimarkalı profesör Hans Christian Oersted, bir derste uyguladığı deneyde, elektrik devresinin açılma ve kapanması ile yakında bulunan pusulanın iğnesinin saptığını görmüş. Araştırmasını bu yönde geliştirince, bir mıknatısın yanındaki telin içinden akım geçirildiğinde mıknatısın teli hareket ettirdiğini gözlemiş. Böylece elektrik ile magnetizma arasındaki ilişki kanıtlanmış. Andre Marie Ampere, Dominique François Arago, Georg Simon Ohm, Michael Faraday gibi ünlü bilimciler, bu konudaki bulguları gitgide daha da geliştirmişler. Elektrik ve magnetizma arasındaki çalışmaları o zaman için en üst düzeye çıkaran bilim adamı ise James Clerk Maxwell olmuş.


Mıknatıs kutuplarını belirlemek için kuzey ve güney ifadeleri kullanılır. Bu aslında yerkürenin manyetik alanı ile benzeşir. Yerküreyi bir mıknatıs gibi düşünürsek, Kuzey Kutbu tarafındaki manyetik kutup güney, Güney Kutbu tarafındaki manyetik kutup ise kuzey olur. Bu tersliği özellikle vurgulayalım. Kendi haline bırakılan bir mıknatıs gidip kuzey-güney yönünü bulacaktır. Kuzey Kutbu’nu gösteren tarafı pozitif kutup, Güney Kutbu’na dönük tarafı ise negatif kutup olarak adlandırılır. Zıt kutuplar birbirini çekerken, aynı kutuplar itme eğilimi gösterirler.


Elimize bir çubuk mıknatıs alıp onu bir şekilde ikiye bölebilirsek, ayrı iki mıknatıs elde ederiz ve onun da aynı şekilde kutupları olur. Bu iki kutbun çekim gücü de birbirine eşit. Zaten kutup dediğimiz kısımlar, atomların diziliminden ötürü, manyetik alanın en güçlü olduğu yerler.

Bilimsel adı manyetit olan doğal mıknatıs, kristal yapılı bir demir cevheridir. Manyetik kutup özelliği taşıyan nikel, kobalt gibi özel maddeler çeşitli şekilde bildiğimiz mıknatıs haline getirilebilir: Var olan bir mıknatıs ile temas ettirilebilir veya yerkürenin manyetik meridyenine paralel bir şekilde yerleştirilip sert bir darbe uygulanabilir.
Bütün maddeler, proton, nötron, elektron gibi parçacıklardan oluşur. Bunlar en basit ifadeyle kendi kendilerine dönerler ve bu da onlara bir manyetik alan gücü kazandırır. Bu mantıkla, tüm maddelerin manyetik olması gerekir ama güçleri farklıdır. Bunun sebebi de parçacıkların dizilimidir. Örneğin eğer parçacıklar çok sık dizilmişse, her biri bir diğerinin manyetik alanını ortadan kaldırır. Mıknatısta bu dizilim en yüksek çekimi oluşturacak biçimdedir.


Elektronlar manyetik alan oluşturma işinde çok başarılıdır. Bir atom içinde, elektronlar yörüngelere dizilmiş çiftler halinde ya da tek tek bulunabilir. Çift halinde iseler, dönüş yönleri birbirine terstir. Bazı atomlarda da çift olmayan elektronlar bulunur. Tüm mıknatıslar çift olmayan elektronlara sahiptir ama çift elektronlu tüm atomlar manyetik olmayabilir.


Elektromıknatıs yapmak için yalıtılmış çok ince kablolar ham demire sarılır ve kablolardan elektrik akımı geçirilir. Elektrik akımı kesildiğinde, mıknatıs özelliği de kaybolur. Manyetik alanlar, elektrik akımları sayesinde oluşur. Akım taşıyan tek bir telin çekim gücü az olacağı için, bobin denen makara etrafına bir çok tel sarılır ve çekim alanı böylece güçlendirilir. Bakın şurada minik bir elektromıknatıs yapmanın en basit yolu anlatılmış.


Mıknatısla ilgili diğer bazı bilgiler


Mıknatısın kullanıldığı başlıca yerlere bakacak olursak, pusula, bildiğimiz VHS videolar, kasetler, bilgisayarların içindeki floppy diskler ve hard diskler, kredi ve ATM kartları, televizyon ve bilgisayar monitörleri, kapı zili, hoparlör ve mikrofonlar, elektrikli motor ve jeneratörler, transformatörler öne çıkıyor. Dikiş makinelerini de unutmayalım; yere saçılan bin tane toplu iğneyi en ufak hasarla toplamanın tek yolu mıknatıs değilse nedir? Bir de buzdolabı kapaklarının üstüne yapıştırılan süsler var tabii.
Eğer canınız bir mıknatısı bozmak istiyorsa, çok fazla ısıtın, mıknatısları birbirine vurun ya da mıknatısın üzerine ağır bir şeyle darbeler indirin. Canınız kıymetli elektronik cihazlarınızı bozmak istiyorsa da yanlarına bolca mıknatıs yerleştirin.

Mıknatıs İle İlgili Soru ve Cevaplar
 

Mıknatısla İlgili Soru Cevaplar