Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....

Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SA' Çiy, rutubet, şebnem. * Kur'an-ı Kerim alfabesindeki dördüncü harfin adı.
SÂ-İ MÜSELLES Üç noktalı sâ' harfi. (Se harfi de denir.)
SA' 1040 dirhemlik hububat ölçeği. Kile.
SA' Vakitler, saatler, zamanlar.
SA (-Sây) f. Sürücü, süren.
SA f. Benzetme edâtı olan "âsâ" nın hafifletilmişidir. Meselâ: Anber-sâ $ : Anber gibi.
SAAB Zor, güç, çetin.
SAADE Yokuş başı.
SAÂDET Mes'ud oluş. Talihi iyi olmak. Mutluluk. Said olmak. Allah'ın rızasına ermiş olmak. Her istediğine kavuşmuş olmak.
SAÂDET-İ DÂREYN İki cihan saadeti, dünya ve âhiret saadeti.
SAÂDET-İ EBEDİYE Büyük ve ebedî saâdet. Âhiret saâdeti.(Saâdet-i ebediye iki kısımdır. Birinci ve en birinci kısmı: Allah'ın rızasına, lütfuna, tecellisine, kurbiyetine mazhar olmaktır. İkinci kısmı ise; saâdet-i cismaniyedir. Bunun esasları; mesken, ekl, nikâh olmak üzere üçtür. Ve bu üç esasın derecelerine göre saâdet-i cismaniye tebeddül eder. Ve bu kısım saâdeti ikmal ve itmam eden hulud ve devâmdır. Çünkü saâdet devam etmezse, zıddına inkılab eder.Cennet'te lezzetin devamı mes'elesi ise: Evet, lezzetin hakiki lezzet olması zeval görmeyip devam etmesindendir. Zira elemin zevali lezzet olduğu gibi, lezzetin zevali de elemdir; hatta zevalinin tasavvuru bile elemdir. Evet bütün mecazî âşıkların eninleri, bağırıp çağırmaları, bu kısım elemdendir. Ve bütün divanlarıyla yaptıkları ağlamalar, vaveylâlar hep mahbubların firak ve zevallerinin tasavvurundan neş'et eden elemdendir. Evet pek çok muvakkat lezzetler var ki, zevâlleri daimi elemleri intac ettiği gibi, çok elemlerin zevali de leziz lezzetlere bâis olur. Lezzet ve nimet ise, devam etmek şartiyle lezzet ve nimet sayılabilir. İ.İ.)(...Saâdet-i ebediyyeye muktazi vardır. Ve o saâdeti verecek Fâil-i Zülcelâl de muktedirdir. Hem harab-ı âlem, mevt-i dünya mümkündür. Hem vâki' olacaktır. Yeniden ihya-yı âlem ve haşir mümkündür hem vâki' olacaktır. S.)(Dikkat edilse şu kâinatın umumunda bir nizam-ı ekmel, bir intizam-ı kasdî vardır. Her cihette reşahat-ı ihtiyar ve lemaat-ı kasd görünür. Hattâ her şeyde bir nur-u kasd, her şe'nde bir ziya-yı irade, her harekette bir lem'a-yı ihtiyar, her terkibde bir şule-i hikmet, semeratının şehadetiyle nazar-ı dikkate çarpıyor. İşte eğer saâdet-i ebediyye olmazsa, şu esaslı nizam, bir suret-i zaife-i vâhiyeden ibaret kalır. Yalancı, esassız bir nizam olur. Nizam ve intizamın ruhu olan mâneviyat ve revabıt ve niseb, heba olup gider. Demek nizamı nizam eden, saâdet-i ebediyedir. Öyle ise, nizam-ı âlem saâdet-i ebediyeye işaret ediyor... S.)
SAÂDET-İ UZMA Büyük saâdet. Âhiret saâdeti, saâdet-i ebediye.
SAÂDET-ÂVER Saâdet verici.
SAÂDET-BAHŞ f. Saâdet veren, sevindiren, ferahlandıran.
SAÂDET-HAH Saâdet isteyen. Saâdet dileyen.
SAÂDET-HANE f. Büyük bir kimsenin evi.
SAÂDET-MEÂB f. Saâdet sâhibi. Saâdet bulan.
SAÂDET-MEND f. Bahtiyar, mutlu. Saâdet bulmuş olan.
SAÂDET-MENDÎ f. Mutluluk, bahtiyarlık.
SAÂDET-RESAN f. Saâdete ulaştıran. Saâdet bulan.
SAÂDET-SARAY Saâdetli saray.
SAÂDET-SARAY-I EBEDİYYE Ebediyyetin saâdetli sarayı. (Cennet kastediliyor)
SAÂDET-SARAY-I İSTİKBAL İstikbalin saâdetli sarayı.
SAÂDET-SARAY-I MEDENİYET Hakikî ve İslâmî bir medeniyet vasıtasıyla olan bir hayat saâdeti.
SAAK Bir şiddet sebebi ile helâk olmak, ölmek, bayılmak. * Aklın gitmesi.
SAAL Dikkat.
SAALİB (Sa'leb.C.) Tilkiler.
SAALİK Dilenciler. * Serseriler. * Kalenderler. * Dervişler.
SAAN Suya yakın yerde develerin yattığı yer.
SAAT Bir günün yirmi dörtte biri, saat. Zaman, vakit. Muayyen, belli bir vakit. Altmış dakikalık zaman. * Kıyâmet.
SAAT-İ İCABE Duaların kabul olduğu ve insanlarca gizli ve gaybî olan, Cuma gününde bir vakit.
SAAT-İ MUHTAR Uğurlu vakit.
SAAT Saatler. Vakitler.
SA'B(E) (C.: Sıâb) (Suubet. den) Zor, güç, çetin. * Zorlu, güçlü kuvvetli.
SAB' Parmakla işaret etmek.
SAB Bir acı otun suyu.
SABA Gün doğusundan esen hoş ve lâtif rüzgâr.
SABA Hevâ ve nefsine meyletme. Delikanlılık.
SABA-BERABER f. Sabâ rüzgârı gibi lâtif ve hafif.
SABABET Şiddetli sevgi. Âşıklık.
SABAE Bir dinden bir dine geçmek.
SABAH Gün doğmasına yakın vakitten, öğle vaktine kadar olan zaman.
SABAHAT Yüz güzelliği. Güzellik, hüsün ve cemâl.
SABAHAT-I SİMA Yüz güzelliği.
SABAHGÂH f. Sabah vakti.
SABAREFTAR f. (En fazla at için kullanılan bir tâbirdir) Rüzgâr gibi çabuk ve hafif giden. * Hoş ve lâtif yürüyüşlü.
SABARET Kefalet.
SABAT (C.: Sevâbıt-Sâbâtât) Pazar sokağı, iki duvar arasının örtüsü (altı yol olur.)
SABAVET Çocukluk, sabilik.
SABAYA (Sabiyye. C.) Büluğ çağına varmamış küçük kızlar. Kız çocukları.
SABB Dökmek, akıtmak, boşaltmak. Dökülmek. * Aşık, tutkun.
SABBAG Boyayan, boyacı. * Deri altındaki boyalı madde.
SABBAR Çok sabırlı, sabur. (Bak: Sabr)
SABBARE Soğukluk.
SABBUR Katı, şiddetli, şedid.
SABEB (C.: Asbâb) Çukur yer, iniş yer.
SA'BER Sedir gibi bir ağaç.
SABG Boyama. Boyanma.
SABGA' Kuyruğunun ucu beyaz olan koyun.
SABHİD Bey, emir.
SÂBIK(A) Geçmiş. Önceki. * Zamanca veya rütbece ileride olan. * Eskiden işlenmiş suç.
SÂBIK-UL BEYÂN Yukarıda söylenillmiş, zikri geçmiş.
SÂBIKA-İ MÜKERRERE Birden fazla suç işleme.
SÂBIKAN Bundan önce, evvelce.
SÂBIKÛN (SÂBIKÎN ) (Sâbık. C.) Sâbıklar. Öncekiler. Geçmişler.
SÂBIKÎN-I İSLÂM En evvel müslüman olan sahabeler. (Bak: Ashab-ı Suffa, Saff-ı evvel)
SABIR-ŞİKEN f. Sabrı kıran, sabrı bozan.
SABİ Henüz süt emen çocuk. * Büluğ çağına gelmemiş olan çocuk. * Üç yaşını tamamlamayan erkek çocuk.
SÂBİ' (Sabi'a) Yedi, yedinci.
SÂBİAN Yedinci olarak.
SÂBİ'AŞER Onyedinci.
SABİ' Yavru sesi. * Fil, hınzır ve fâre sesi.
SABİB Susam yaprağının suyu. * Kına yaprağının suyu.
SÂBİG (Sâbiga) Tam. Tafsilâtlı. Uzun. Bol.
SABİH (Sabiha) Güzel, latif, şirin.
SÂBİH Yüzen, yüzücü.
SÂBİHA (C.: Sâbihât) Gemi. * Yüzen.
SÂBİHÂT Yüzücü olanlar, yüzenler. Gemiler. * Ehl-i imânın ruhları. * Yıldızlar.
SABİHA Fecir vakti.
SABİÎ İtaattan ayrılmakla bâtıla meyleden. * Yıldıza tapan sapkınlar veya yıldıza tapan ehl-i dalâlet kimselerden olanlar.
SABİÎN (Sâbiî. C.) (Aslı: Sâbiiyyun) Yıldıza tapanlar. Sapıklardan olanlar.
SABİKÎN (Bak: Sâbıkûn)
SABİL Gezkere denilen nesne. (Onunla ters, balçık ve gayri ne olursa taşırlar). * Yolcu kimse.
SABİR(E) Tahammül eden, sabreden, bekleyen. Zorluğa karşı göğüs geren, hâlinden şikâyet etmeyip acı ve sızıya katlanan. Belâ ve musibete karşı şikâyet etmeyip Allah'a (C.C.) şükreden.
SABİR (C.: Sıber) Kefil. * Yağmursuz beyaz bulut.
SABİR Altın ismi.
SABİRÎ Bir çeşit ince giyim eşyası. * Bir cins hurma.
SABİRÎN (SÂBİRÛN) Sabredenler. (Bak: Sabr)
SABİT Duran, yerinde durup hareket etmeyen. * Doğruluğu isbat edilmiş olan.
SABİTE Yerinde durur gibi olan yıldız. * Yerinde durup hareket etmeyen herhangi bir şey. (Seyyare'nin zıddı)
SABİT-KADEM Mizacı oynak olmayıp işine ve sözünde kararlı olan, yerinde direnen. Sözünde duran.
SABİYY (C.: Sıbye-Sıbyan) Oğlan. * Meyl ve muhabbet eden kimse.
SABİYYE Büluğa ermemiş veya memeden kesilmemiş kız çocuk.
SABSAB Irak, uzak, baid.
SABN Men'etmek, engel olmak.
SABR (SABIR) Acıya ve zorluğa katlanmak. * Bir musibet ve belâya uğrayanın telâş ve feryad etmeyip sonunu bekleyip tahammül ile katlanması. * Muharebede şecaat gösterme. * Bir kimseyi bir şeyden alıkoymak. * Öğrendiği bir şeyi başkasının da öğrenmesi için tâkat getirmek.(Cenab-ı Hak, Hakîm ismi muktezası olarak, vücud-u eşyada bir merdivenin basamakları gibi bir tertib vaz'etmiş. Sabırsız adam teenni ile hareket etmediği için, basamakları; ya atlar düşer veya noksan bırakır; maksud damına çıkamaz. Onun için hırs mahrumiyete sebebdir. Sabır ise müşkilâtın anahtarıdır... Cenab-ı Hakk'ın inayet ve tevfiki, sabırlı adamlarla beraberdir. Çünkü sabır üçtür. Biri: Masiyetten kendini çekip sabretmektir, şu sabır takvadır... İkincisi: Musibetlere karşı sabırdır ki, tevekkül ve teslimdir... Üçüncü sabır: İbadet üzerine sabırdır ki, şu sabır onu makam-ı mahbubiyete kadar çıkarıyor. En büyük makam olan ubudiyet-i kâmile cânibine sevkediyor. M.)

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SABR-I CEMİL Allah'tan gelen bir acıya sabretme. Şükrederek sabır.
SABR-I EYYÜB Eyyüb'ün (A.S.) dillere destan olan sabrı.
SABIRSÛZ f. Sabrı yakan, sabırsızlık veren.
SABSABA Dövmek. * Ateş etmek. * Kahramanlık göstermek, bahadırlık etmek. * Çok inceltmek.
SABUR f. Çok sabır gösteren, çok sabreden.
SABURÂNE f. Çok sabır göstermek suretiyle.
SABYE (Sabi. C.) Küçük erkek çocukları. Oğlancıklar.
SAC Hint vilâyetinde yetişen siyah ve büyük cins bir ağaç. * Geniş, yuvarlak libas. (Araplar giyerler)
SACE Hatıl ağacı. * Altın ve gümüş ayarını astıkları ağaç.
SA'CEZ Dökmek.
SACİ' Seci'li ve kafiyeli söz söyleyen, konuşan. * Kasdedici, kasdeden.
SACİD Secde eden, Allah'ın (C.C.) huzurunda başını yere koyarak dua eden. Hâdis meâli: "Bir kulun Rabbine en yakın olduğu an: O'na secde ettiği zamandır."
SACİM (C: Secâm) Akıcı, akan, sâil.
SACİR Selin gelip su ile doldurduğu yer.
SACUR Köpeğin boynuna takılan tasma.
SAD f. Yüz sayısı.
SAD Kur'an alfabesinin onyedinci harfi olup, ebcedî değeri 90'dır. Noktası olmadığından sâd-ı mühmele adı da verilir.
SAD SURESİ Kur'an-ı Kerim'de 38. Suredir. Dâvud Suresi de denir. Mekkîdir.
SA'D Uğur, uğur getiren şey, iyilik, mübareklik, kuvvetlilik. * Kutlu, uğurlu.
SAD Göz hastalığı, göz ağrısı.
SAD' Yarılmak, yarmak. * Kesmek, kat'etmek. * Göstermek. İzhar etmek. * Beyân ve meyl etmek, açıklamak.
SAD Bakır. * Toprağa ağnayan horoz. * Devenin başında olan bir hastalık.
SA'D Mihnet, meşakkat, zahmet.
SADÂ Seda. Ses. Avaz. Savt. * Erkek baykuş. * Bir böcek adı. * Susuzluk. * Yankı.
SADÂ-YI BASİT Sesin, bir defa tekrarı.
SADÂ-YI MÜREKKEB Sesin bir çok defalar tekrarı.
SADA' Kasd ve teveccüh eyleme. * Bir şeyi âşikâre söylemek. * Mevkiine tevcih ve isabet ettirmek. * Kat'etmek. * İzhar ve beyan etmek. * Yarık ve çatlak. Bir şeyi ikiye yarmak.
SADA' Baş ağrısı. ("Suda"' diye de okunur)
SADAGA Zayıflık.
SADAK Okları koymağa mahsus torba veya kutu şeklindeki kılıfın adıdır. Boyuna asılan bu âlete "tirkeş" veya "tirdan" da denilirdi.
SADAKA Allah rızâsı için fakirlere verilen mal, para, ilim gibi insanın muhtaç olduğu her hangi bir şey. (Asr-ı Saâdette fukara-i müslimîn için toplanan zekâta dahi bu nâm verilirdi.) (Bak: Belâ)(...Ehl-i keşiften rivayeten bu geçen Ramazanda Ehl-i Sünnet ve Cemaat için bir ferec, bir fütuhat olacağını haber verdikleri halde zuhur etmedi. Böyle ehl-i velâyet ve keşif, neden hilâf-ı vâki haber veriyorlar? Benden sordular. Ben de birden sünuhat kabilinden olarak verdiğim cevabın muhtasarı şudur:Hadis-i Şerifte vârid olmuştur ki: "Bazen belâ nazil oluyor; gelirken karşısına sadaka çıkar, geri çevirir. " Şu hadisin sırrı gösteriyor ki: Mukadderat, bazı şeraitle vukua gelirken geri kalır. Demek ehl-i keşfin muttali olduğu mukadderat mutlak olmadığını, belki bazı şeraitle mukayyed bulunduğunu ve o şeraitin vuku bulmamasiyle o hâdise de vukua gelmiyor. Fakat o hâdise, ecel-i muallak gibi levh-i ezelînin bir nevi defteri hükmünde olan Levh-i Mahv-İsbat'ta mukadder olarak yazılmıştır. Gayet nadir olarak Levh-i Ezelî'ye kadar keşif çıkar. Ekseri oraya çıkamıyor. İşte bu sırra binaen, geçen Ramazan-ı Şerifte ve Kurban Bayramında ve daha başka vakitlerde istihrâca binaen veya keşfiyat nev'inden verilen haberler, muallak oldukları şerâiti bulamadıkları için, vukua gelmemişler ve haber verenleri tekzib etmiyorlar. Çünkü: Mukadder imiş, fakat şartı gelmeden o da vukua gelmemiş. Evet Ramazan-ı Şerifte bid'aların ref'ine Ehl-i Sünnet ve Cemaatin ekseriyetle hâlis duası bir şart ve bir sebeb-i mühim idi. Maalesef câmilere Ramazan-ı Şerifte bid'alar girdiğinden, duâların kabulüne sed çekip ferec gelmedi. Nasılki sâbık hadisin sırriyle: Sadaka belâyı ref' eder. Ekseriyetin hâlis duası dahi, ferec-i umumîyi cezbeder. Kuvve-i câzibe vücuda gelmediğinden, fütuhat da verilmedi. L.)
SADAKA-İ CÂRİYE Hayrı, sevabı dâimî olan sadaka. Sevabı öldükten sonra da devam eden hayırlı ameller. (Kur'an ve iman hizmeti gibi.)
SADAKA-İ FITR Ramazan bayramından evvel fıtra olarak verilen sadaka. Zengin (nisaba mâlik) her müslümanın (ihtiyar, genç, çocuk ve hattâ bunak da olsa) fakirlere vermeye mükellef olduğu sadakadır, vâcibdir. Nisaba mâlik olan bir müslüman, hem kendi nefsi için, hem de çocukları, hizmetçisi için sadaka-i fıtır verir. Fıtra: Fıtrat sadakası, yaratılış atiyyesi demektir. Sadaka-i fıtr: Buğday veya buğday unundan 1667 gram veyahut da arpa, kuru üzüm, hurmadan 3334 gram kadar yahut verildiği zamandaki rayice göre bedellerinin muhtaç olanlara verilmesidir.
SADAKAT (Sadaka. C.) Sadakalar.
SADAKAT (Sıdk. dan) Dostluk. Bir kimseye Allah (C.C.) için kalbden bağlılık, kalbi ve samimi doğrulukla olan dostluk. * Dostlukta sebat, vefadarlık.
SADAKATKÂR f. Sâdık, sadakat sahibi.
SADAKTE "Doğru söyledin, sâdıksın" mânasına karşısındakine söylenilen söz.
SA'DANE (C.: Sâdân) Develerin yediği dikenli ot. * Devenin göğsü. * Tırnak dibinin siniri. * Terâzi kefesinin iplerinin altındaki düğme. * Kadın memesinin etrafı.
SADARE Rücu etmek, geri dönmek. * Doğmak.
SADARET Vezirlik, başvezirlik. Osmanlı Devleti zamanında Başvekillik makamına verilen isim. * Öne geçme, başta bulunma.
SADARET-PENAH f. Sadrazam bulunan kimse.
SADAT (Seyyid. C.) Seyyidler. Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın soyundan gelenler ve onun izinden gidenler. Hususen Hazret-i Hasan neslinden gelenlere seyyid; Hazret-i Hüseyin neslinden gelenlere de Şerif denmektedir.
SADAT-I KABİLE Kabilenin ileri gelenleri.
SADBAR f. Yüz kere.
SAD-BERK Yüz yaprak.
SA'D BİN EBİ VAKKAS (R. A.) Aşere-i Mübeşşere'den ve ilk İslâm olanların yedincisidir. Peygamberimiz (A.S.M.) ile beraber bütün gazalarda bulundu. Müslüman olduğunda 17 yaşlarında idi. Hz. Ömer zamanında İran'a gönderilen ordunun başkumandanı oldu. Medayin şehrinin fethinde ve Kadsiye meydan muharebesinde muvaffak oldu. Kufe şehrinin kurulmasına vesile oldu. Kufe ve Irak vâliliklerinde bulundu. Vefatı 55 Hicri yılındadır.
SADD (Sedd. den) Örten, kapıyan, mâni olan engel olan.
SADD Yüz çevirmek, men eylemek, bir şeyden birini vazgeçirmek. * Fikir, niyet, kasd. * Yakınlık, civar. * Konuşulan husus.
SADDA' Suyu lezzetli olan örülmüş kuyu.
SADE (Sayd. dan) Mâzi fiilidir. "Avlandı" mânâsındadır. ( dan) "Bağır, ilân et" mânâsına emirdir. Meydan okumak, âciz bırakmak mealinde ve i'caz yoluna işaret eder "sâd" diye okunur. * Sadakat, sıdk gibi mânâlara da gelir.
SADE f. Basit, karışık olmayan, katıksız. * Saf, gösterişsiz, lüzumsuz bulunmayan. * Tek katlı. * Ancak, yalnız. * Süssüz. * Derin düşünemiyen, saf adam.
SADE (Seyyid. C.) Seyyidler.
SA'DE Dişi eşek. * Süngü ağacı.
SA'DE (C.: Siad) Yumuşak hurma.
SADE' Demir pası.
SADED Asıl mevzu, maksad, asıl konuşulan şey, fikir. * Niyet, kasıd. Teşebbüs. * Yakınlık, civar.
SA'DEDDİN-İ TAFTAZANÎ (Hicr: 722-792) Horasan taraflarında Teftazan'da doğdu. İslâmiyete kıymetli eserleriyle hizmet eden büyük âlimlerdendir. Asıl ismi Ömer oğlu Mes'ud'dur.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SADED HARİCİ Konuşulan mevzudan dışarı çıkmak. Hududdan dışarı çıkmak.
SADEDİL f. Kalb sâfi, derin mes'elelere aklı ermeyen insan. Temiz kalbli olup, kolayca aldatılabilen kimse.
SADEDİLÂNE f. Saflıkla, bönlükle.
SADEDİLÎ f. Bönlük, saflık.
SADEF Deniz böceklerinin kıymetli kabuğu ve onlardan yapılan şeyler. * Sert, parlak ve şeffafa yakın madde. İnci kabuğu.
SADEFÇE f. Küçük sadef.
SADEF (SUDUF) Yüksek büyük dağ. * Her yüksek nesne. * Devenin her dört ayağı. * Bir yöne ğilmek.
SADEFE (C.: Suduf-Esdâf) İnci kabuğu. * Kulak içi.
SADEGÎ f. Sâdelik, süssüzlük, düzlük.
SADEGÎ-İ İFADE İfade sadeliği.
SADEGÎ-İ LİBAS Giyim sadeliği.
SADELEVH Saf, bön.
SADEMAT (Sadme. C.) Vuruşlar, patlamalar. * Ansızın başa gelen belâlar.
SADERU (C.: Sâderuyân) f. Yüzünde tüy bitmemiş genç delikanlı.
SADGUNE f. Çeşitli. Yüz türlü.
SADH Horozun ötmesi.
SADHA Şarabın iyisi. Kendine nisbet olunan bir yerin adı.
SADHEZAR f. Yüzbin.
SADHEZARÂN Yüzbinlerce.
SADIH Kavi, sağlam, kuvvetli.
SADIHA Teganni eden.
SADIK(A) Doğru, hakikatli, sadakatlı, dürüst.
SADIK-UL KAVL Doğru sözlü.
SADIK-UL KELÂM Doğru söyleyen. Doğru konuşan. Sözü doğru.
SADIK-UL VA'D Va'dinde duran, söz verdiği şeyi yerine getiren, ahdine sâdık olan. Cenab-ı Hak.
SADIKAN f. Sâdıklar, sâdık dostlar.
SADIKANE f. Sâdık kimseye yakışır şekilde. Sadakatle.(...Hem o delil-i sâdık ve musaddak madem umum enbiyanın fevkinde binler mu'cizât ve neshedilmeyen bir şeriat ve umum cin ve inse şâmil bir davet sâhibi olduğundan elbette umum enbiyanın reisidir. Öyle ise umum enbiyanın mu'cizatlarının sırrını ve ittifaklarını câmidir. Demek bütün enbiyanın kuvvet-i icmaı ve mu'cizatlarının şehadeti, Onun sıdk ve hakkaniyetine bir nokta-i istinad teşkil eder. M.)
SADIKIYYET Sâdık oluş, sâdıklık.
SADIR Sudur eden, çıkan, meydana gelen.
SA'D-I TAFTAZANÎ (M. 1322-1389) Horasan'da doğmuş büyük bir İlm-i Kelâm âlimidir. En meşhur eseri, "Makasıd" adlı kelâm kitabıdır. (Bak: Sa'deddin-i Taftazanî)
SA'DÎ (M. 1193-1291) Şiraz'da doğmuş büyük bir İran şâiridir. Gülistan ve Divan'ında bol bol temsilî hikâyeler kullanmıştır. (Bak: Sa'di-i Şirazî) * Saadete, uğura mensub.
SADİ' Sabah vakti. * Koyun ve deve bölüğü. * Yedi günlük oğlan.
SA'Dİ-İ ŞİRAZÎ (Hicrî: 587-691) Şiraz'da doğdu. 30 yıl ilme, 30 yıl seyahate, 30 yıl da inzivada ibadetle çalıştı. En meşhur eserleri Bostan ve Gülistan adındaki ahlâkî ve imanî kitaplarıdır.
SADİC Nakışı olmayan, nakışsız. * Çıplak. * Temiz, pak.
SADİD Tıb: Yaradan akan sarı su. İrin.
SADİDEL Yaprağı katmerli olan gül.
SADİG Zayıf.
SADİH Erkek baykuş.
SADİHA Bulutun kat kat olması.
SADİK Çok sâdık, içten ve dıştan sadakatlı dost. Doğru sözlü.
SADİK-I AHMAK Ahmak dost.
SADİK-I KADİM Eski dost.
SADİN (C.: Sedene) Kapıcı. Perdedar. * Kâbe hizmetçisi.
SADİR Şaşan, hayrette kalan.
SADİS(E) Altıncı. (6.)
SADİS-AŞER Onaltı. Onaltıncı.
SADİSEN Altıncı olarak.
SADK Akmak, seyelan.
SADK Berk, sağlam, muhkem süngü.
SADM Def'etmek, kovmak. * Güç işe giriftar etmek.
SADME Bir vuruş, çarpma, vurma, çatma. * Birden bire patlama. * Ansızın başa gelen musibet.
SADPARE f. Yüz parça. Parça parça olmuş.
SADR Her şeyin evveli ve başlangıcının en iyisi. * Kalb, göğüs, ön. * Meclisin önü ve en muteber yeri. Reisin oturduğu yer. * Rücu. * Bir aruz kalıbı. * Baş, reis, başkan. * Oturulacak yerlerin en iyisi.
SADR-I ÂLİ Vezirlerin veya vekillerin başkanı. Sadrâzam.
SADR-I AZAM Baş vezir, padişahın vekili, başvekil.
SADR-I İSLÂM Baş vezir, padişahın vekili, başvekil.
SADREYN Rumeli ve Anadolu kazaskerliği.
SADRGÂH f. Tam orta yer. * En mühim yer.
SADRÎ (Sadriye) Göğüsle ilgili, göğüse ait.
SADRNİŞİN f. Bir toplantıda baş sedirde oturan.
SADSAL f. Asır, yüzyıl.
SADTU(Y) Çok katlı, yüz katmerli.
SADUK Çok sâdık.
SADUKAT Mehir. Evlenirken erkeğin kadına vereceği para. (Bak: Mehr)
SADY Taarruz eden kimse. * Bedeni, endamı hoş olan. * Dimağ. Başın içini dolduran haşev. * Ölü insan cesedi. * Baykuş.
SAET Doğumdan sonra koyunun rahminden çıkan madde.
SAF (SÂFİ) Katışıksız, berrâk, temiz. * Zeki olmayan, derin düşünmeyen, dikkatsiz.
SAF (Bak: Saff)
SAF Tüylü ve yünlü hayvan.
SAF' Sille vurmak, tokat atmak.
SA'F Bir şarap cinsi.
SAF Bir adam boyu yüksekliğindeki duvar.
SAFA Gönül şenliği, eğlence. * Duru olmak, itmi'nan ve meserret üzere olmak. Temiz, sâfi olmak. * Hava açık ve ayaz olmak. * Mekke-i Mükerreme'de bir yerin ismi.
SAFA-YI GÜLŞEN Gülşen safası. Gül bahçesi eğlencesi.
SAFA-YI SADR f. Gönül şenliği, kalbin itmi'nan ve sevinç içerisinde olması, meserret üzere olmak.
SAFA Yüzü beyaz olan düz taş.
SAFA-BAHŞ f. Eğlendiren, rahatlandıran, kederi def'eden, hatırı hoş eden.
SAFA-CU (C.: Safacuyân) f. Rahat ve eğlence arıyan.
SAFA-ENGİZ Safa koparan. Neşe, sevinç yapan.
SAFAHAT (Safha. C.) Safhalar. * İstiklâl Marşı şâiri Merhum Mehmed Akif'in manzum eserinin adı.
SAFAİH (Safiha. C.) Düz şeyler. Levhalar.
SAFAK Yeni kırba içine konulmuş su.
SAFAK Kıllı derinin altında olan ince deri.
SAF'AN (C.: Safâıne) Sille vurulmuş kişi.
SAFAPERVER f. Safa veren. İç açan, safalı.
SAFARE Zurna.
SAFAYAB f. Safa bulmuş, huzur ve sükûna kavuşmuş.
SAFBESTE Saf bağlamış, saf olmuş.
SAFBESTE-İ HAREKET Harekete geçmek üzere saf bağlayıp hazır olan.
SAFD Yağlamak. * Sağlamlaştırmak, muhkem etmek.
SAFDERUN f. Safi, içi temiz, kolay aldanabilen.
SAFDERUNAN (Safderun. C.) f. Kalbi temiz, içi saf olanlar.
SAFDERUNANE f. Kalbi safi olanlara ve kolay aldananlara yakışır surette.
SAFDİL f. Saf, ahmak, bön, kolay aldatılan kimse.
SAFDİLÂNE f. Bönlükle, saflıkla. Safdillikle.
SAFE (C.: Savaf-Sâfât) Kanatlarını havada yayıp uçan kuş.
SA'FE Çocuğun başında çıkan çıban. * Kel.
SAFED (C.: Esfâd) Esirlerin eline ve ayağına bağlanan bağ. *Atâ, bahşiş, hediye.
SAFEN (C.: Esfan) Haya derisi.
SAFER (C.: Esfâr) Boş ve hâli olmak. * Arabi aylardan ikincisi. * Karın içinde durabilen bir yılanın adı.
SAFEVİLER DEVLETİ (1499-1737) Safeviler adında bir hanedana mensub olan Şah İsmail'in kurduğu bir devlettir. İran'da kurulmuş olan bu devlet şii idi. Osmanlılarla münasebetleri iyi değildi. Çaldıran'da 1514'de Yavuz Sultan Selim tarafından büyük bir mağlubiyete uğratıldılar. Nihayet 1737'de bir ayaklanma neticesinde Afganistan padişahı Nadir Şah tarafından ortadan kaldırıldılar.
SAFF Bir sıra dizilmiş şey, bir şeyi sıra ile uzun uzadıya dizmek. * Câmide cemâatın sırası.
SAFF-I EVVEL İlk saf, birinci saf. * İlk sahabeler. * Bir hareket ve cereyanın ilk sahipleri.
SAFF SURESİ Kur'an-ı Kerim'de 61. suredir. İsa, Havariyyun Suresi de denir. Medenîdir.
SAFFAT (Saff. C.) Saf olanlar, saf yapanlar.
SAFFAT SURESİ Kur'an-ı Kerim'in 37. suresidir. Mekkîdir.
SAFFAT (C.: Sıfâ-Esfâ-Sufâ) Düz kaygan taş.
SAFF-BESTE f. Saf bağlamış, saf olmuş.
SAFF-DER (C.: Saff-derân) f. Düşman saflarını yaran yiğit.
SAFF-DERÂNE f. Yiğitçesine.
SAFFEYN İki sıra. * Muharebede karşılaşan iki taraf.
SAFF-SAFF Dizi dizi. Sıra sıra.
SAFF-ŞİKAF f. Düşman saflarını yararak bozan yiğit.
SAFF-ZEN f. Düşman saflarını vurup yaran yiğitler.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SAFH Suç bağışlama, dostluk etme. Günah ve cürmü afveyleme. * Bir şeyin bir tarafı. * Bir şey içirme. * Yüz çevirme.
SAFHA Aynı şey üzerinde görülen değişik hâllerden her biri. * Bir şeyin gözle görülen yüzlerinden her biri. * Kısım. * Bir şeyin düz yüzü. * El ayası. * Bir hâdisede birbiri ardınca görülen hâllerin beheri. * Yazılmış ve yazılabilir sahife.
SAFİ Katışıksız. Temiz, süzülmüş ve temiz. * Bozuk olmayan. Hâlis.
SAFİF Kuru ot.
SAFİH Gökyüzü, semâ. * Yassı veya düz olan şey.
SAFİH Men eden, engel olan.
SAFİHA (C.: Safayih) Yüzün derisi. * Kapı tahtası. * Kâğıdın bir tarafı. * Yassı ve düz nesne. * Enli kılıç. (Bu mânâya C: Sıfâh)
SAFİL Sefil olan, düşük ahlâklı ve karaktersiz.
SAFİL Tortu.
SAFİL Alçak yer.
SAFİLE Dip, alt taraf. Bir şeyin aşağısı.
SAFİLÎN Alçaklar, aşağılar, sefiller. Allah'tan (C.C.) uzak olanlar. * Aşağı taraflar.
SAFİLİYYET Alçaklık, aşağılık.
SAFİN (C.: Sâfinât) Cins at. * Üç ayağı üstünde durup dördüncü ayağının tırnağını yerde dikip duran at.
SAFİNE (C.: Sevâfin) Yel, rüzgâr, riyh.
SAFİR (Sefir) Sefere çıkan. * Elçi. * Kâtib.
SAFİR Islık veya kuş sesi. * İnce ve güzel ses * Tecvidde: Harfin ıslık sesine benzemesidir. Bu vasıfta olan harfler: Ze, sin, sâd.
SAFİYE Temiz, katışıksız, bozuk olmayan. * İçinde yapmacık ve uydurma bir şey, fazladan kelime ve kafiye bulunmayan söz.
SAFİYE (C.: Sevâfi) Toz. * Rüzgâr, yel.
SAFİYET Saflık, hâlislik, temizlik.
SAFİYULLAH Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ismidir. Bütün mahlukatta efdal ve Cenab-ı Hakk'ın ihsanı ile onlardan seçilip çıkarılmış tertemiz mânâsına Safiyullâh denilmiştir. Hz. Adem'in de (A.S.) bir ismidir.
SAFİYY Temiz, pak. Hâlis, saf, katıksız.
SAFİYY-ÜD DİN Dini temiz. Dini pak.
SAFİYY-ÜL KALB Kalbi temiz.
SAFK Sesi işitilen vuruş. * Sarfetmek. * Reddetmek. * Kanatlarını hareket ettirmek. Deprenmek. * Kullanmak.
SAFKA Bir satış anında müşteri ile satıcının tokalaşarak, "hayrını gör" demeleri. * Yapılan satış.
SAFRA Sarı. * Karaciğere bağlı öd kesesi içindeki yeşilimsi sarı ve acı su ki, yağların hazmına hizmet eder.
SAFRA Dengeyi sağlamak için yelkenli gemilerin sintinelerine konan mâden, taş, kum gibi ağırlıklar.
SAFRAGUN Bir cins serçe kuşu.
SAFRE Açlık.
SAFRİYE Güz mevsiminden önce biten ot.
SAFSAF (C.: Safâsıf) Yüksek düz yer. * Serçe kuşu.
SAFSAF (C.: Safsâfe) Her nesnenin kemi, kötüsü, hor ve hakiri. * Döğülmüş yumuşak toprak. * Mâkul olmayan kelimeler. * Mânâsız şiir. * Yaramaz ve kötü işler.
SAFSAF Söğüt ağacı.
SAFSAFA Elemek. * Asılsız yapmak. * İşe yaramaz hâle getirmek, yaramaz etmek. Hor ve hakir etmek.
SAFSAFE Ekşi aş. * Ekşili nesne.
SAFSATA Hezeyan, yalan, uydurma. Zâhirde doğru, hakikatte yanlış ve yalan olan kıyas. (Bak: Dimağ)
SAFSATAPERDAZ f. Safsata kabilinden söz söyliyen adam.
SAFSATİYÂT Safsatalar, yalan ve yanlış şeytâni sözler.
SAFVAN (Safvâ) Yumuşak, düz ve kaygan taş veya kaya parçası. * Çok soğuk ve açık olan gün.
SAFVE Hâlis ve seçkin. * Katı yüzlü merhametsiz kimse.
SAFVET Sâfilik, temizlik, pâklık. Hâlislik.
SAFVET-İ KALB Fikir ve niyetinde hiçbir garazı ve kötü gâyesi olmamak, temiz kalbli olmak.
SAFVET-İ VİCDAN Vicdan saflığı.
SAGA (C.: Sayâg) Kuyumcu.
SAGAİR (Sagire. C.) Küçük günahlar.
SAGAN Mâverâünnehir diyarında bir şehir adı.
SAGAR f. İçki bardağı. Kadeh.
SAGAR Zelillik, alçaklık, âdilik.
SAGAR Küçük olmak.
SAGAT Aslı "sagavet" olup, bir cihete meyil demek olan "sagav" masdarından fiil-i mâzi müfred müennesdir. Muzarisi : "tasgi" gelir. " Velitasgi ileyh"; söz dinlemek veya dikkat edip kulak vermek, imâle-i guş etmek demek olan ısga da, bundan müştaktır. (E.T.)
SAGG Meyletmek, yönelmek, eğilmek.
SAGIB (SAGBÂN) Aç kimse. (Müe: Sagbâ)
SAGIR Zelil ve aşağılık kimse.
SAGIYE Koyun. * Umumu nefy için ehad mânâsına da kullanılır.
SAGİR(E) Küçük, ufak. Büluğa ermemiş çocuk.
SAGİR-ÜS SİNN Yaşı küçük.
SAGİRE (C.: Sagair) Küçük günah.
SAĞNAK Birdenbire ve çok fazla yağıp geçen yağmur.
SAGR (Sügur. C.) Etrafı kale ile çevrili şehir. * Sahil şehri. * Tepe veya başka bir yerde mağara. * Ağız. Ön dişler.
SAGSAG Galat kelâm konuşmak.
SAGSAGA Dişi çıkmamış küçük oğlan. * Bir şeyi ısırmak.
SAGSEGA Toprak içine bir şey gömmek. * Yemeği yağlı ve iyi pişirmek. * Dişi depretmek.
SAGY (Sagv) Meyletmek, yönelmek. * Güneşin batmaya meyletmesi.
SAHA' (Bak: Sehâ)
SAHA Meydan, yer, avlu, geniş yer.
SAHA-İ ZUHUR Görünme meydanı.
SAHA Kirli ve paslı olmak.
SAHABE (Sahâbi) Sâhibler. Sâhib çıkanlar. * Peygamberimiz Hazret-i Muhammed (A.S.M.) sağ iken mü'min olarak görmüş, mü'min olarak vefat etmiş erkek müslüman. (Bak: Ashab, Sohbet.)(Eğer desen : "Sahabeler de insandırlar, hatâdan, hilâftan hâli olmazlar. Halbuki, içtihadın ve ahkâm-ı şeriatın medarı, sahabelerin adaleti ve sıdkıdır ki, hattâ ümmet "Sahabeler umumen âdildirler, doğru söylerler. " diye, ittifak etmişler.Elcevab: Evet, sahabeler ekseriyet-i mutlaka itibariyle hakka âşık, sıdka müştak, adalete hâhişgerdirler. Çünki, yalanın ve kizbin çirkinliği, bütün çirkinliğiyle ve sıdkın ve doğruluğun güzelliği, bütün güzelliğiyle o asırda öyle bir tarzda gösterilmiş ki, ortalarındaki mesafe, Arş'tan Ferş'e kadar açılmış. Esfel-i sâfilîndeki Müseylime-i Kezzâb'ın derekesinden Alâ-yı İlliyyinde olan Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın derece-i sıdkı kadar bir ayrılık görülmüştür. Evet, Müseylime'yi esfel-i sâfilîne düşüren kizb olduğu gibi, Muhammed-ül Emin Aleyhissalâtü Vesselâm'ı âlâ-yı iliyyîne çıkaran sıdktır ve doğruluktur.İşte hissiyat-ı ulviyeyi taşıyan ve mehâsin-i ahlâkiyeye perestiş eden ve Şems-i Nübüvvet'in ziya-i sohbetiyle nurlanan sahabeler, o derece çirkin ve sukuta sebep ve Müseylime'nin maskara-âlud müzahrefat dükkânındaki kizbe, ihtiyariyle ellerini uzatmamak ve küfürden çekindikleri gibi, küfrün arkadaşı olan kizbden çekinmeleri ve o derece güzel ve medar-ı fahr ve mübahat ve mi'râc-ı suud ve terakki ve Fahr-i Risalet'in, hazine-i âliyesinden en revaçlı bulunan ve şa'şaa-i cemaliyle, içtimaat-ı insaniyyeyi nurlandıran sıdka ve doğruluğa ve hakka -ve bilhassa ahkâm-ı şer'iye rivayetinde ve tebliğinde- elbette ellerinden geldiği kadar talip ve muvafık ve âşık olmaları kat'idir, zaruridir, şüphesizdir. Halbuki şu zamanda, kizb ve sıdkın ortasındaki mesafe o kadar kısalmış ki, âdeta omuz omuza vermişler. Sıdktan yalana (geçmek) pek kolay gidiliyor. Hattâ siyaset propagandası vasıtasıyla yalancılık, doğruluğa tercih ediliyor. İşte, en çirkin şey, en güzel şeylerle beraber bir dükkânda, bir fiatla satılsa; elbette pek âli olan ve hakikat cevherine giden sıdk ve hak pırlantası o dükkâncının mârifetine ve sözüne itimad edip, körü körüne alınmaz. S.)(Ehl-i Sünnet Velcemaat, sahabeler zamanındaki fitnelerden bahis açmayı men'etmişler. Çünki Vâkıa-i Cemel'de Aşere-i Mübeşşere'den Zübeyr ve Talha ve Aişe-i Sıddıka (R.Anhüm) bulunmasıyla Ehl-i Sünnet Velcemaat, o harbi, içtihad neticesi deyip: Hazret-i Ali (R.A.) haklı, öteki taraf haksız; fakat içtihad neticesi olduğu cihetle afvedilir. Hem Vehhabîlik damarı, hem müfrit Râfızîlerin mezhebleri İslâmiyete zarar vermesin diye Sıffîn Harbindeki bâgilerden de bahis açmayı zararlı görüyorlar.Haccac-ı Zâlim, Yezid ve Velid gibi heriflere İlm-i Kelâm'ın büyük allâmesi olan Sa'deddin-i Taftazanî, "Yezid'e lânet câizdir" demiş; fakat "Lânet vâcibdir" dememiş. "Hayırdır ve sevabı vardır" dememiş. Çünki, hem Kur'anı, hem peygamberi, hem bütün sahabelerin kudsi sohbetlerini inkâr eden hadsizdir. Şimdi onlardan meydanda gezenler çoktur. Şer'an bir adam, hiç mel'unları hatıra getirmeyip lânet etmese, hiçbir zararı yok. Çünki zem ve lânet ise, medih ve muhabbet gibi değil; onlar, amel-i salihde dahil olamaz. Eğer zararı varsa daha fena... R.N.)(İmam-ı Ali (kerremallahü veche)nin şahsına ve hayatına ve adalet-i hakiki üzerine giden siyasetine ilişmek, darbe vurmak başkadır. Şahsiyet-i zâhirîsinden ve hayat-ı dünyeviyesinden ve siyaset-i içtimaiyesinden binler derece daha yüksek olan şahsiyet-i mânevîsine ve kemalât-ı ilmiyesine ve makamat-ı velâyetine ve varisliğine darbe gelmez ve gelmemiş ve gelemiyor. Kimin haddi var? Onun için, iki ciheti birleştirmek tevehhümüyle karşısında muarazaya çalışanların taarruzu pek dehşetli görünüyor. Ehl-i iman ortasında nasıl böyle vukuat olabilir? diye hayret veriyor. Halbuki Yezid ve Velid gibi habis herifler müstesna, ötekilerin kısm-ı azamı, İmam-ı Ali'nin (R.A.) hârika kemalâtına ve kerametlerine ve verasetine ilişmek değil; belki yalnız hayat-ı içtimaiye-i insaniyeye ait idaresine darbe vurmağa çalışmışlar, hatâ etmişler. R.N.)

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SAHABET Sâhib olma, sâhib çıkma. * Sohbetinde bulunmuş olma. * Yardım etme, koruma, arka olma.
SAHABETKÂR f. Koruyan, sahib çıkan, arka olan.
SAHABİ (Bak: Sahâbe)
SAHABİYE Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâmı sağ iken görmüş olan ve mü'mine olarak vefat etmiş bulunan kadın müslüman. (Bak: Ashab)
SAHAD Yakmak.
SAHAFET Zayıflık, bozukluk. * Hafiflik.
SAHAİF (Sahife. C.) Sahifeler.
SAHA-KÂR f. Eli açık, cömert, sahi.
SAHAM (Bir kimse) güneşte yanma.
SAHANET Kızgınlık, sıcaklık.
SAHARÎ (Sahrâ. C.) Sahrâlar. Çöller.
SAHARÎ Kaya cinsinden. Kaya ile alâkalı.
SAHARİ (Sahrâ. C.) Çöller, sahrâlar, kırlar.
SAHAT (Sâha. C.) Sâhalar, meydanlar, açık yerler, alanlar.
SAHAVET Cömertlik, el açıklığı, muhtaç olanlara çok ihsan etmek.(İhsan ihsandır. Eğer nev'e olsa; veya muhtaca ve fakire olsa, sahavet o vakit tam sahavettir. Eğer, millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa güzeldir. Şayet muhtaç olmayan şahsa olsa, şahsı tenbel eder, çingeneliğe alıştırır. Elhâsıl, millet bâkidir, fert fâni. Münazarât)
SAHAVETKÂR f. Eli açık, cömert olan. Herkese ihsan eden.
SAHB (Sahab) Figan, seslerin birbirine karışması, gürültü, patırtı.
SAHB (Sâhib. C.) Yakın dostlar. Sâhipler.
SAHB(ET) Şarabın kırmızı olması. * Saç kılının kırmızıya yakın olması.
SAHC Bağırsağın yaş olup cerahat vermesi. * Kaşımak. * Tırmalamak.
SAHE İnce ve zayıf deve.
SAHF Süngü demirinin keskin olması. * Soymak. * Yüzmek.
SAHFE Zayıf akıllılık ve az fikirlilik.
SAHFE Arka derisine yapışan yağ.
SAHFE (C.: Sıhâf) Küçük çanak.
SAHH (Sıhhat. den) Eskiden resmi yazılara konulan ve "doğrudur, yanlışsızdır" mânasına gelen bir işâretti.
SAHH şiddetinden kulaklar tutulan çığlık. * Sağlam bir şeyle vurmak. * Cemetmek, toplamak.
SAHHA Kulakları sağır eden şiddetli bağırış ve çığlık.
SAHHAB Gürültücü, patırtıcı.
SAHHAF (Sahf. dan) Eski kitap alıp satan kimse.
SAHHAKA Sevici kadın.
SAHIB Yoldaş, yol arkadaşı. *Gözcü. (C.: Sıhab-suhban) (Sahıb'in C: Sahb Sahb'ın C: Eshab-Eshab'ın C: (Esâhıb))
SAHIRE (C.: Savahır) Topraktan yapılmış bir kap.
SAHIT Dargın, kırgın.
SAHİ (Sehv. den) Hata işleyen.
SAHİ Cömert, eli açık, herkese iyilik etmek isteyen.
SÂHİB (Sohbet. den) Sohbet edilen kimse. * Bir şeyi koruyan ve ona mâlik olan. * Bir iş yapmış olan. * Bir vasfı olan.
SÂHİB-İ ARZ Devleti temsil eden zât.
SÂHİB-İ HÂNE Ev sâhibi. Sahib-ül beyt.
SÂHİB-İ HAYRÂT Câmi, yol, çeşme vs. gibi hayırlı işler yapıp bırakmış kimse. Hayrat sâhibi.
SÂHİB-İ HURUC f. İsyan edip ayaklanarak idareyi ele geçirmiş olan kimse. * Büyük kahraman. * Şarktan zuhuru beklenen mehdi.
SÂHİB-İ İMTİYAZ İmtiyaz sahibi.
SÂHİB-İ KEMÂL Kemal sahibi, olgun insan.
SÂHİB-İ NUN (Sâhib-i Zünnun) Hz. Yunus Peygamber'in (A.S.) bir nâmı.
SÂHİB-İ TAHRİC (Bak: Tahric)
SÂHİB-ÜL BEYT Ev sâhibi.
SÂHİB-ÜL HUT Peygamber Hazret-i Yunus'un (A.S.) bir nâmı. (Bak: Yunus)
SÂHİB-ÜL YED Mal sahibi, malı elinde tutan kimse.
SÂHİB-ÜS SEYF Kılınç sahibi. Maddeten kuvvetli olup, maddi cihad ile vazifeli olan.
SÂHİB-ÜT TÂC Tâc, sâhibi, İncil'de mezkur Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ismi.
SÂHİB-ÜZ ZAMAN Zamânın sahibi. Zamânında İnd-i İlâhide en makbul insan. Müceddid. *Mehdi-i zaman.
SÂHİBAT (Sâhibe. C.) Kadın sâhibler.
SÂHİBE (Müe.) Bir şeyin sahib ve mâliki olan kadın.
SÂHİBE-İ CEMÂL Güzellik sahibi kadın. Güzelliği olan kadın.
SÂHİBE-İ HÂNE Ev sahibi kadın.
SÂHİBET-ÜL BEYT Ev sâhibesi. * Kadın ev sâhibi.
SAHİB-FIRAŞ f. Hasta. Yatağa düşmüş.
SAHİB-HURUC f. Ayaklanmış, isyân etmiş, âsi. Ayaklanıp isyân ederek idâreyi ele geçirmiş kimse.
SAHİB-KEMAL f. Olgun, kemal sahibi.
SAHİB-KIRAN f. Her zaman muvaffak olan ve üstünlük kazanan hükümdar.
SAHİB-NAZAR f. Görüşü, tecrübesi ve düşüncesi kuvvetli olan.
SAHİBU BİL-CENB Arkadaş. Refik.
SAHİB-VÜCUD Sözü geçer, mevki sâhibi kimse.
SAHİB-ZUHUR Baş kaldıran, isyan eden, ayaklanan. Başa geçen.
SAHİD Uyanık.
SAHİF (Sahâfet. den) Zayıf akıllı. Az fikirli kimse. * Gevşek dokunmuş. Boş.
SAHİFE Sayfa, kitap sayfası. *Mc: Bir mâna ifade eden her hangi bir şeyin hâli.
SAHİFE-İ HÂLİYE Boş sahife.
SAHİH Fık: Rükünleri ve şartları tamam olan herhangi bir ibâdet ve muâmele. * Hâlis, kusursuz, şüphesiz. * Edb: Gerek söz bakımından ve gerek mânâca noksanları bulunmayan ifade. * Gr: Kelimenin kök harfleri (Huruf-u asliye) : 1- Hemzeden; 2- İki aynı harf yanyana geldiği zaman, yalnız biri yazılıp üzeri şeddelenmekten; 3- Harf-i illet "vay-ye" ve bunlardan dönen "elif"den sâlim bulunursa kelime sahih olur.
SAHİH-İ MÜSLİM (Bak: Kütüb-ü sitte-i hadisiyye)
SAHİHAN Doğru olarak, cidden, hakikaten, gerçekten.
SAHİHAN Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim'in birlikte adı.
SAHİK Uzak. * Müretteb olan söz. * Hemen anlaşılmaz derece. * Çok karışık ve anlaşılmaz söz.
SAHİK Ezip döğen.
SAHİL Deniz, göl veya akarsu kenarı. Kıyı, yalı.
SAHİL Kişneyen. Kişneyici.
SAHİL At kişnemesi.
SAHİLHANE f. Yalı evi.
SAHİLNİŞİN f. Sâhilde oturan.
SAHİLRESİDE f. Sâhile varmış, kıyıya ulaşmış.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SAHİLSARAY Deniz kenarındaki kâşâne, büyük yalı.
SAHİME Zayıf dişi deve.
SAHİMET Kin, çekememezlik. * Hased.
SAHİN(E) (Suhunet. den) Sıcak, kızgın, ısınmış.
SAHİN(E) (Sihan. dan) Sık. * Kalın, sıkı. * Katı, pek.
SAHİR (Seher. den) Uykusuz kalan. Uyuyamayan.
SAHİR Maskaralık eden, maskara eden.
SAHİR Büyücü, büyü yapan, sihir yapan.
SAHİRÂNE f. Büyülercesine olan. Büyüleyici gibi.
SAHİRE Yer yüzü, arz. * Kıyamet günü, Cenab-ı Hakk'ın haşir meydanı için tecrid edeceği Arz-ı Beyza. * Aslâ insan ve hayvan ayak basmadık yer yüzü. Çöl. * Cehennem.
SAHİRE Büyücü kadın.
SAHİRE İçine kızmış taş koyup kaynatılan ve üstüne yağ döküp içilen süt.
SAHİR-PİŞE f. Sihirbazlığı meslek edinmiş olan.
SAHK Döğüp yumuşatma. Döğme, döğülme. * Kırma, kırılma. * Sürtme.
SAHK Dövmek. * Ezmek. * Eski kaftan, eski elbise.
SAHL Ses kısıklığı. Ses bozukluğu. * Boğazını boğup şiddetle çağırmak.
SAHL Az az vermek.
SAHLE (C.: Sühul-sihâl) Koyun kuzusuna ve keçi oğlağına derler. (Doğduğu vakitten dört aylık olana kadar.)
SAHMEM (SAHMİM) Hâlis (hayırda ve şerde kullanılır.) *Yaramaz huylu deve.
SAHN Kırma. Kesr.
SAHN Sıcaklık, harâret.
SAHN Evin ortasındaki açıklık, avlu, oyuk. * Boşluk. Boş yer. Orta, meydan, aralık. * Sahne. * Cami ve medreselerdeki umumun toplanmasına âit üstü kubbeli ve örtülü yer. * Büyük kâse. Sahan. * Zil.
SAHN-İ DURENG Dünya.
SAHN-İ GÜLŞEN Gül bahçesinin ortası.
SAHN-İ LÂLE-ZÂR Lâle bahçesinin ortası.
SAHNAN Çifte zil.
SAHNE Manzara. * Tiyatro oynandığı yer. Oyun yeri.
SAHNE Cerahat, yara.
SAHR (Sahar - Saharat - Suhur) Kaya. Büyük taş. * Maden kütlesi. * Hazret-i Süleyman (A.S)'in mühürünü çalan ifrit.
SAHR Masharaya almak.
SAHR Örtmek.
SAHRA (C.: Sahârâ-Sahravât) Kır, ova, çöl. * Yazı. * Kızıl dişi eşek. (Müz-Eshar)
SAHRA-YI KEBİR Büyük çöl. Cezayir, Tunus ve Libya'nın güneyinden Çat Çölü hizasına kadar uzanan Afrika'nın en büyük çölü.
SAHRA-NEVERD f. Çölde dolaşan. Göçebe.
SAHRA-NİŞİN f. Çölde oturan. Sahrada hayat geçiren.
SAHRAVAT (Sahra. C.) Sahralar, çöller. Ovalar. Kırlar.
SAHRE(T) Büyük ve sert taş.
SAHRETULLAH Kudüs'te, Beyt-i Mukaddes'te çok eski ve tarihî bir kaya. Hazret-i Peygamber (A.S.M.), Mir'ac gecesinde bu kayadan uruc ettiği hakkında rivayet vardır. Bu kayaya "Hacer-i Muallak" da denir.(Felsefenin ruhsuz kanunları pek karanlık ve vahşetli gösterdikleri hilkat-i arziye ve vaziyet-i fıtriyesini bu meyve ile nurlu, ünsiyetli bir tarzda, "Sevr ve Hut" namlarındaki iki meleğin omuzlarında, yani nezaretlerinde ve Cennet'ten getirilen ve fâni Küre-i Arz'ın bâki bir temel taşı olmak, yani ileride baki Cennet'e bir kısmını devr etmeğe bir işaret için Sahret nâmında uhrevî bir madde, bir hakikat gönderilip "Sevr ve Hut" meleklerine bir nokta-i istinad edilmiş, diye Benî-İsrail'in eski peygamberlerinden rivayet var ve İbn-i Abbas'tan dahi mervidir. Maatteessüf bu kudsi mânâ, mürur-u zamanla bu teşbih, avamın nazarında hakikat telâkki edilmekle aklın hâricinde bir suret almış. Madem melekler havada gezdikleri gibi, toprakta ve taşta ve yerin merkezinde de gezerler, elbette onların ve Küre-i Arz'ın, üstünde duracak cismanî taş ve balığa ve öküze ihiyaçları yoktur. Ş)
SAHRINÇ Yağmur sularını biriktirmek için bina altında ve toprak içinde yapılan etrafı duvarlı veya çimento sıvalı su mahzeni.
SAHSAH (C.: Sahâsıh) Düz yer.
SAHSAH Yağmurun sert ve katı yağması.
SAHSAH Geniş, düz yer.
SAHSAH(A) Döndürmek. * Evin ortası.
SAHSALİK Katı, şiddetli, şedid. * Yaşlanmış, ihtiyar kadın. * Şiddetli ses.
SAHT Zor güç, * Sert, katı, çetin. * Güçlü, kuvvetli, sağlam.
SAHTDİL f. Katı yürekli.
SAHT Boğazlamak.
SAHT (SUHT) Hışım, hiddet, kızgınlık, gadap.
SAHTE f. Düzme, yapmacık, yalandan, taklit. * Kalp, karışık.
SAHTEGÎ f. Sahtelik, yalan, düzme.
SAHTEKÂR f. Sahte iş yapan, hilekâr. Kalpazan.
SAHTEKÂRÎ f. Hilekârlık, sahtekârlık.
SAHTEVEKAR f. Yapmacık tavırlar takınan, kendini satmaya çalışan.
SAHTGİR f. Bir şeyi sıkıca tutan.
SAHTİ f. Sertlik, katılık. * Güçlük. * Sıkıntı.
SAHTİYAN f. Boyanmış, cilâlanmış deri. Tabaklanmış deri.
SAHT-LİGAM f. Gem almaz, sert başlı at.
SAHTRU f. Suratı asık, dargın, kırgın.
SAHUN Gafiller. Allah'ın (C. C.) emrinden gaflet edenler.
SAHUN Adım tutan eşek.
SAHUR Temcid yemeği. Ramazan'da şafaktan önce yenen yemekr.
SAHUR Gece uyanıklığı, uykusuzluk. * Ayın etrafındaki hâle. * Yer yüzünün gölgesi.
SAHV(E) Ayılma, ayıklık, aklı başında olmak. * Hastanın iyileşmesi. * Tas: Kendinden geçme hâlinin sona ermesi, his âlemine tekrar dönmek. * Uyanıklık.
SAHV Ateş ve ocaktan kül çıkarmak.
SAHVA' (C.: Sehâvât) Yumuşak, geniş, bol yer.
SAHVE En yüksek dağ. * Atın sırtı, eğer konulan yeri. * Su menbaı.
SAHY Nemli olmak. * Islaklık, rutubet.
SAİ Çalışan. * Devletçe posta idaresinin kurulmasından evvel mektup ve emanet götürüp getiren kimseler. * Bir yere vâli olan. * Cemaat başı. * Yan yan giden. * Hızlı yürüyen. * Koğuculuk yapan.
SAİB Bir yerle veya bir şeyle ilişiği ve alâkası olmayan.
SAİB (Savab. dan) Maksada uygun. * Hedefe doğru ulaşan. * Doğru. Yanlışsız. Yanlışlık yapmayan.
SAİB Yağmur getiren bora.
SAİB Ak saçlı, beyaz saçlı.
SAİBE Başı boş bırakılmış hayvan. Sâime.
SAİD (Sa'd. dan) Saadetli. Allah (C.C.) kendisini sevmiş. O'nun rızasına ermiş olan. Ahireti için çalışan kimse. Mes'ud. Mübarek. Bahtiyar.
SAİD (Suud. dan fâil) Yukarı çıkan, yükselen, kalkan.
SAİD Kolun, bilek ile dirseği arasındaki kısmı. Mirfak.
SAİD Yukarıdaki temiz toprak, pislikten uzak pâk toprak. Yeryüzü. * Yol, tarik. * Mezar, kabir. * Yüksek. * Yukarı çıkan.
SAİDAN Kol ve bacak.
SAİD BİN ZEYD (R.A.) Hz. Ömer'in (R.A.) amcasının oğluydu. Aşere-i Mübeşşere'den ve Ashabın ileri gelenlerindendi. Vazifeli olarak Habeşistan'a hicret edenlerdendi. Şam'ın fethine ve bir çok mühim muharebelere iştirak etti. Hicri 51 yılında vefat etti.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SAİD-İ NURSÎ (Bediüzzaman) (Mi: 1876 - 1960, Hi: 1293 - 1379) Babası Mirza, Annesi Nuriye olan bu büyük mütefekkir zât, Bitlis vilâyetimizin Hizan kazası, Nurs köyünde doğmuştur. Ateşîn zekâsı ve takvası ve dinine sadakatı kısa zamanda etrafta tanınmasına sebeb olmuştur. Bir müddet Van'da kaldı. Başta Vâli Tahir Paşa olmak üzere bütün halk kendisine hürmet ediyordu. Kısa zamanda ilmi ile hocalarına ders verecek hale gelmişti. İslâmiyete bütün varlığıyla hizmet etmek cehdi içerisinde idi. İhsan-ı İlâhî olan hârika kabiliyeti ile mütâlaa ettiği kitapları kısa zamanda ezberden okuyabiliyordu. Cesaret ve şecaatta da hârikaydı. Rusların Şark vilâyetlerimize tecavüzü sırasında Enver Paşa Kumandasında Milis Teşkilâtı Gönüllü Alay Kumandanı olarak talebeleriyle birlikte harbe iştirak etti. Büyük fedakârlıklar gösterdi. Hiçbir zaman birlik ve İslâmî beraberlikten ayrılmadığı gibi dâima millî vahdetimiz için bütün gücüyle çalışıyordu.31 Mart isyan hareketinde yatıştırıcı ve müsbet rol oynamış; bir nutukla, isyan eden sekiz taburu itaate getirmişti. (31 Mart Olayı, 1970 SBF. Yayınları sh: 129 - 253 Doktor Sina Akşin'in eserinden.)Kendisini verdikleri Divan-ı Harb-i Örfî'de Mahkeme Reisi Hurşid Paşa'nın "Sen de şeriat istemişsin" sualine karşı şöyle cevap veriyordu:"Şeriatın bir hakikatına bin ruhum olsa feda etmeğe hazırım. Zira şeriat sebeb-i saadet ve adalet-i mahz ve fazilettir. Fakat ihtilâlcilerin isteyişi gibi değil!.."1327 (Mi: 1911) tarihinde Şam'da Cami-ül Emevî'deki hutbesinde İslâm Âlemindeki hastalıkları teşhis ederek anlatıyor ve bir bir tedavi çarelerini söylüyordu. O hutbede hülâsa olarak İslâmî uyanışı ve çarelerini anlatmıştır. O hutbeden birkaç satır:"Hâsıl-ı kelâm : Biz Kur'an şakirdleri olan müslümanlar, bürhana tâbi oluyoruz. Akıl ve fikir ve kalbimizle hakaik-ı imaniyeye giriyoruz. Başka dinlerin bazı efradları gibi ruhbanları taklid için bürhanı bırakmıyoruz. Onun için akıl ve ilim ve fennin hükmettiği istikbalde elbette bürhan-ı aklîye istinad eden ve bütün hükümlerini akla tesbit ettiren Kur'an hükmedecek."Aynı zamanda şark vilâyetlerinde müsbet ilimlerle ve dinî bilgilerle mücehhez Medreset-üz Zehra nâmında büyük bir üniversite açılmasına çalışıyordu ve Sultan Reşad kendisine bu iş için 19 bin altun lira vermeyi kabul etmişti. Van Gölü kenarında Artemid'de temeli atılan bu müessese 1. Cihan Harbi sebebi ile geri kalmıştı.Bediüzzaman Said Nursî, İstanbul'da 25 Ağustos 1918'de kurulan Dar-ul Hikmet-il İslâmiye'ye Erkân-ı Harbiye-yi Umumiyye'nin teklifi neticesinde âzâ kabul edildi.Bu yüksek ilmî hey'ette bütün İslâm Âlemini alâkadar eden mes'eleler görüşülüyordu. Devrin hastalığını ve milletin maddî, manevî ihtiyaçlarını o zamanda bilen ve teşhis eden bu zat, eserlerini neşretmeğe başladı. İşârât-ül İ'caz, Münâzarat, Muhâkemât, Tuluât, Lemaât, Nokta, Rumuz, Hutuvât-ı Sitte, Sünühât, Şuâât gibi eserlerinde ecnebilerin İslâm Âlemini parçalamak, mânen ve maddeten yıpratmak için ortaya attıkları bâtıl fikirleri çürüten, Kur'anî İslâmî hakikatleri neşrediyor, ilân ediyordu.Millî hükümetin Ankara'da teşkiline ve İstanbul'daki kuvvetlerin bu hükümete yardımlarına bütün gücüyle çalışıyordu. İngiliz ve Fransız gibi emperyalistlerin ye's verecek fikirlerine, neşriyatlarına karşı milleti uyandıracak faaliyette bulunarak, "Hutuvât-ı Sitte" gibi neşriyatıyla millî birlik ve beraberlik, İslâmî gayret ve şecaate kuvvet vermeğe çalışıyordu.En büyük tehlikenin ilim nâmı altında Avrupa emperyalistlerinin ortaya attıkları, milleti birbirine düşürecek, imanı zedeleyecek, Kur'an'dan ve imandan, millî birlik ve beraberlikten ayıracak fikirler olduğunu biliyor ve bunların ilmî esaslarla, müsbet delillerle çürütülmesi yolunda çalışıyordu. (Tarih Sohbetleri 1966, Cilt: 4)Diyarbekir havalisinde din nâmına ihtilâle teşebbüs eden (15 Şubat 1925) Şeyh Said, Bediüzzaman'ın büyük nüfuzundan istifade için mücadeleye iştirake davet ettiğinde cevaben onlara mektubunda şöyle demişti:"Türk milleti asırlardan beri İslâmiyete hizmet etmiş ve çok veliler yetiştirmiştir. Bunların torunlarına kılınç çekilmez, siz de çekmeyiniz. Teşebbüsünüzden vazgeçiniz. Millet irşad ve tenvir edilmelidir." (Bediüzzaman Said Nursî Tarihçe-i Hayatı)Ecnebilerin propagandasının te'siri altında kalanlar bu büyük mücahide çeşitli iftiralarda bulundular. Fakat O, hakikatları ilândan, milli birlik ve beraberliği te'mine çalışmaktan aslâ vaz geçmedi. 130 parçadan fazla olan bütün eserlerinde, siyasetten tecerrüd ederek ve bilhassa menfî ve tarafgir siyasetçiliklerden, şeytandan kaçar gibi kaçıp, müslümanlar arasında kardeşlik şuuruyla ve bîtaraf bir makamda Kur'an'a hizmet etmeyi bu zamanda en mühim bir vazife olarak kabul etmiş ve bu hakikatı iman hizmetindeki talebelerine değişmez bir düstur halinde tesbit etmiştir.Eserlerinin muhtelif yerlerinde tekrarla üzerinde durduğu mesleğinin bu düsturuna dair birkaç bahsi nümune olarak aşağıya dercediyoruz.şöyle ki:"Risale-i Nur şakirdlerinin mümkün olduğu kadar siyasete ve idare işine ve hükümetin icraatına karışmamak bir düstur-u esasîleridir. Çünki hâlisane hizmet-i Kur'aniye, onlara her şeye bedel, kâfi geliyor..... Hem milletin her tabakası; muvafıkı ve muhalifi, memuru ve amisinin o hakikatlarda hisseleri var ve onlara muhtaçtırlar. Risale-i Nur şakirdleri, tam bîtarafane kalmak için siyaseti ve maddî mübarezeyi tam bırakmak ve hiç karışmamak lâzım gelmiş." Şualar: 362"...Nur şakirdleri hiç siyasete karışmadılar, hiç bir partiye girmediler. Çünki iman, mal-ı umumîdir. Her taifede muhtaçları ve sahipleri vardır. Tarafgirlik giremez. Yalnız küfre, zendekaya, dalâlete karşı cephe alır." Emirdağ Lâh: 180"...Ben de Nur-u Kur'anı elde tutmak için euzubillahi mineşşeytani vessiyaseti deyip, siyaset topuzunu atarak iki elim ile nura sarıldım.Gördüm ki: Siyaset cereyanlarında; hem muvafıkta hem muhalifte o Nurların âşıkları var. Bütün siyaset cereyanlarının ve tarafgirliklerin çok fevkinde ve onların garazkârane telâkkiyatlarından müberra ve sâfi olan bir makamda verilen ders-i Kur'an ve gösterilen envar-ı Kur'aniyeden hiçbir taraf ve hiçbir kısım çekinmemek ve ittiham etmemek gerektir...Elhamdülillâh siyasetten tecerrüd sebebiyle, Kur'anın elmas gibi hakikatlarını propaganda-i siyaset ittihamı altında cam parçalarının kıymetine indirmedim..." Mektubat : 49"... Otuz seneden beri siyaseti terkettiğime sebep; bir mübarek âlimin tâkib ettiği cereyanın tarafgirlik damarı ile sâlih ve büyük bir âlimin onun fikrine muhalif olmasından tefsik derecesinde tahkir edip ve cereyanına ve kendi fikrine muvafık meşhur ve mütecaviz bir münafığı gayet medh ü senâ etti. Ben de bütün ruhumla ürktüm. Demek tarafgirlik hissine siyasetçilik de karışsa, böyle acib hatalara sebebiyet veriyor diye Eûzü billahi mineşşeytani vessiyaseti dedim, o zamandan beri siyaseti terkettim." Emirdağ Lâh: 272Bediüzzaman siyasetten bu kadar çekinmesine rağmen yine de gizli din düşmanlarının iftira ve iğfalatiyle (siyasî maksad taşımak ve cemiyet kurmak) gibi iddialarla müteaddid defalar mahkemeye verilmiş ve zamanımıza kadar bine yakın mahkeme ve beraet teselsülen olagelmiştir ki, dünya hukuk tarihinde böyle bir hâdise mevcud değildir.Son derece mütevazi ve fakirane bir hayat yaşadığı, maddî manevî hiçbir makam iddia etmediği halde, yabancıların te'siri altında ve hariçten içimize girmiş cereyanlar sebebiyle muhtelif yerlere nefyedildi. Fakat yine, o felsefecilerin ve kendisini münevver telâkki edenlerin bâtıl fikirlerini köküyle ortadan kaldıracak ilmî, aklî, müsbet delilleri yazmak ve neşretmekten bir an bile geri durmadı. Eserleri köy odalarından başlıgirsin bir tarafına ..!!! üniversite muhitlerine kadar elden ele, dilden dile dolaştı. Kur'an-ı Kerim ve onun tefsiri etrafında bir Hizb-ül Kur'an meydana geldi.Bu lügatta Bediüzzaman Said Nursî'ye geniş yer verilmesinin sebepleri şunlardır:Bu zât eserlerinde Âmentü'nün altı esasını ilmî ve delilli olarak izah etmiştir. Bu sebeple pek çok kimsenin Sünnet-i Seniyyeyi yaşamasına sebep olmuştur. Din büyüklerini tanımak ve tanıtmak, şahıslara bağlanmak için değil, İslâmiyete bağlanmak yönünden önemlidir.Din düşmanları dine hizmet eden âlimleri, mürşidleri çürüterek halkı dinden uzak bırakmak istediklerinden, dindar kimseler de İslâmiyete hizmet edenleri tanımak, onlardan faydalanmak zorundadır. İslâmiyet ilim dinidir, âlimler sayesinde devam eder. Âlimleri yok kabul edersek, din de nazariyede kalır. Bunun için âlimlerimize sahip çıkmalıyız.Her İslam âlimine geniş geniş yer vermek isterdik. Fakat Said Nursî herkesten daha fazla hücuma uğramış. Kendisi, talebeleri ve eserleri hakkında bine yakın mahkeme açılmış, 780 beraet kararı alınmıştır. Elbette ki en çok hücum edileni, en fazla tanıtmak, hakikatı ortaya çıkarmak için lüzumludur.Biz, Bediüzzaman Said Nursî'yi övmedik. Sadece hayatının ve eserlerinin bir kısmına ayna tuttuk. Daha geniş bilgi almak isteyenler, onun hayatı hakkında yazılmış kitapları ve Risale-i Nur Külliyatını tetkik edebilirler.Din büyüklerini tanıtmak, bir bakıma İslâmiyeti tanıtmak demektir. Din büyüklerini tanıtmak, Peygamberimiz Sallallahü Aleyhi Vesellem'i takdimdir. Çünkü İki Cihan Serveri Peygamberimiz olmasaydı, din büyükleri de olamazdı. Meyvayı övmek, ağacı tanıtmaktır. Peygamberimizin övdüğü âlimleri övmemek, Peygamberimizin sevdiği âlimleri sevmemek, İslâmiyetten uzaklaşmaktır. En çok hücum edileni en çok korumak, aklın ve ilmin gereğidir.Bir İslam büyüğü buyuruyor ki: Ya Rabbi ne hikmettir ki, Sen'i sevenleri bulmak, Sen'i sevmektir. Sen'i sevmek ise, Sen'i sevenleri bulmaktır.
SAİG Boğazdan kolay ve hoş geçen yiyecek veya içecek.
SAİGAN Boğazdan kolayca geçerek.
SAİH Seyahat eden. * Çok zaman oruçla veya ibadetle meşgul olan.
SAİK (Bak: Saak)
SAİK Dürten, sevkeden, sürükleyen, götüren. * Sebep.
SAİK Kırağı, çiğ.
SAİKA Yıldırım. Ölüm, mevt. * Nüzul ateşi. * Semadan gelen şiddetli ses. * Mühlik ve azab. * Bulutları sevke vazifeli melek.
SAİKA-VARİ f. Yıldırım gibi. Şiddetli korkutarak.
SAİKA-ZEDE f. Yıldırım çarpmış.
SAİKA Sürükleyen, sevkeden, götüren hal, sebep.
SAİL (Savlet. den) Saldıran. Kibirli olup başkasına tecavüz eden.
SAİL(E) (Sual. den) Dilenci. * Fakir. * Soran. * İsteyen. * Akan, seyelan eden.
SAİLİYET Akıcılık. * Dilencilik.
SAİM (Savm. dan) Oruçlu, oruç tutan.
SAİME Çayıra başı boş olarak salıverilen hayvan.
SAİMÎN (Sâim. C.) Oruç tutan kimseler.
SAİR Seyreden, harekette olan. * Bir şeyden geri kalan. * Maadâ. Geçen, dolaşan. * Yolcu. Seyyar. * Başkası, diğeri.
SAİT (Savt. dan) Sesli. Ses çıkartan.
SAİYAN (Sâi. C.) Haberciler, haber götürenler. * Çalışanlar.
SAK Bir şeyin aslı. * Topuktan baldıra doğru bacağın incik yeri. * Mc: Şiddet.
SAK' Kuşun, kanadını çırparak öttürüp uçması.
SAK' Horozun ötmesi. Bir kimseye vurmak. * Udul etmek, geri dönmek, vazgeçmek.
SA'K(A) Ansızın düşmek. * Çağırmak. * Helâk olmak.
SA'KA Bayılma. Baygınlık.
SA'KA-İ ŞEDİDE Şiddetli baygınlık.
SAKA Ordunun gerisi, ordunun gerisinde bulunan asker takımı. * Üzengi kayışı.
SAK'A Güneş. * Başın ortası. * Beyaz renkli tavşancıl kuşu.
SAK'AB Uzun, tavil.
SAKALAN (Sakaleyn) İnsanlar ve cinler.
SAKAM (Sekam) İllet, hastalık, dert. * Hata ve yanlış. * Zillet.
SAKAMET Bozukluk, ziyan, noksan, zarar, eksiklik. * Keyifsizlik. * Dert.
SAKAR Cehennem'in bir ismi. (Bak: Cehennem)
SAKAR (C.: Sükur-Sakâr-Sıkâre-Sukure-Eskur) Çakır kuşu. * Çok ekşimiş süt ve pekmez. * Bir şeyi kırmak.
SAKARE Kâfir. * Koğucu, dedikoducu, nemmam. * Müstehak olmayana lânet eden. * Pekmezci.
SAKAT Bir tarafı bozuk, eksik veya asla bir işe yaramaz olan. * Yanlışlık (yazıda veya sözde).
SAKATÎ Yanlışları çok olan muharrir veya şâir.
SAKAYN İkizkenar.
SAKB (C.: Sukub) Delinme, delme. * Bir taraftan diğer tarafa kadar açık olan delik. * Sütü çok olan deve. * Çok kırmızı, koyu kırmızı.
SAKB (C.: Sukub) İnce, uzun. * Ev ortasında olan direk. * İçi boş olmayan kuru cisme vurmak. * Yakınlık.
SAKBE Çadır direği. * Oklava.
SAKEK At kusurlarından bir kusur.
SAKF Dam, çatı, tavan. Asuman, gökyüzü.
SAKF-I MERFU' Yükseltilmiş dam, tavan.
SAKF-I MUALLÂ Yüksek gökyüzü.
SAKF Hızla almak. Sür'atle ahzetmek.
SAKIA (C.: Savâkı) Yıldırım.
SAKIB Parlak. * Bir yandan bir yana delip geçen.
SAKIT Düşen, düşük. Kıymetsiz, sukut eden. Ölü olarak düşmüş çocuk.
SAKIYE (C.: Sevâki) Su arkı, su dolabı.
SAKIYY (C.: Eskiye, Sakiyye) İri taneli yağmurlu bulut. * Hurma ağacı.
SAKİ (Saky. dan) Sulayan, içecek su veren, sucu. * Kadeh sunan. İçki sunan.SAKİ' : Kırağı, şebnem, çiğ.
SAKİB (Sâkibe) Dökülen.
SAKİF Nüfuz eden, sözünü dinletip geçiren.
SAKİL (Sıklet. den) Ağır, can sıkan, sıkıcı. Çirkin kaba.
SAKİL Ağır, can sıkıcı. Çirkin. * Gr: Ağır ve kalın okunur harf veya hece.
SAKİL Cilâ yapan, parlatan.
SAKİM Hasta, keyifsiz, sağlam olmayan. * Yanlış.
SAKİN Hareketsiz, kendi hâlinde. Bir yerde oturan. Kararlı. * Gr: Harekesi olmayıp cezimli (sakin okunan) harf.
SAKİNAN (Sâkin. C.) Bir yerde oturanlar. Sâkinler.
SAKİNÂNE f. Sâkin olana yakışır şekilde. Sessizce.
SAKİT(E) Susan, ses çıkarmayan.
SAKİTÂNE f. Ses çıkarmayarak, sessizce.
SAKK Kin tutmak.
SAKK (C.: Sukuk-Sıkâk-Esak) Kitap. * Kapı yapmak. * Vurmak, darbetmek.
SAKKA Çok su dağıtan, çok sulayan, sucu.
SAKKA' Kulağı çok küçük olan koyun.
SAKL Törpü ile eğeleme. Cilâlama.
SAKME şiddetle ve kakarak vurmak.
SAKN Timsah derisi gibi katı ve sert olan deri.
SAKO Üst tarafa giyilen elbise. (Ceket, aba, palto gibi)
SAKRE Güneşin çok olan tesiri. * Çakır kuşunun dişisi.
SAKSAKA Sığırcık kuşunun ötmesi. * Çok söylemek, çok konuşmak. * Serçenin terslemesi.
SAKTA (C.: Sakatât) Sözdeki bozukluk veya yanlışlık.
SAKTA (SIKAT) Kapmak. * Düşmek.
SAKUR Sivri burunlu büyük balta. Külünk.
SAKUR Deyyus.
SAKY Sulamak. Su içirmek. * Bedende su toplamak.
SAKY-I MÂ Su dağıtma.
SAL f. Sene, yıl.
SAL-İ HAL İçinde bulunulan yıl.
SA'L Başı küçük olan kimse. * Başı küçük deve kuşu. * Tüyü gitmiş eşek.
SAL' Baş tepesinin saçsız oluşu, kellik.
SALÂ Namaza davet için çağırmak. Minarede okunan salavat, dua. (Kelimenin aslı "Essalât" veya "Salât" dır.)
SAL'A Belâ, âfet. * Ağaç olmayan kumlu yer.SALA' : Kuyruğun sağı veya solu.
SALA' Kellik. Baş tepesinin saçı dökülüp açık olması.
SA'LA Küçük başlı kadın.SA'LA : Zâid dişli kadın. (Müz: Es'al)
SALAA Tepenin saçı dökülüp açık kalan yeri.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SALABET Metanet, katılık, sulbiyet. * Peklik, dayanma. Sağlamlık. * Mukaddesatı korumak hususunda cesaret, metanet ve sebat gibi sıfatlarla muttasıf olmak. (Bunun zıddı: Lâübalilik) (Bak: Dimağ)
SALABET-İ DİNİYE Dinini ve dinin emirlerini korumak ve tatbik etmekteki ciddiyet ve sağlamlık.
SALAET (C.: Salâât) Ezme işindeki kullanılan yassı düz taş.
SALAH Bir şeyin en iyi hâli. Rahatlık, sulh, iyileşme, düzelme, iyilik. Dine olan bağlılık. Her hayra câmi faziletlerin toplanmasında hâsıl olan yüksek bir sıfat. (Mukabili fesad ve fücurdur)
SALAH-İ HAL Durumun düzelmesi.
SALAH-ÜD DİN Salâhattin şeklinde yaygın olan bu kelime, "dine bağlı" mânasına gelir.
SALAHADDİN-İ EYYUBÎ (Doğumu: Hi: 532, Mi: 1137) Ehl-i Salib zihniyetinin İslâm dünyasına açtığı Haçlı seferlerini maddeten durduran şarkın en kahraman kumandanlarından ve sultanlarından olan bu zât hakkında bir Avrupalı tarihçi: "İslâmın en saf kahramanı" diye bahseder.Düşmanın çokluğundan bahsederek geri dönmek isteyen kumandanlarına şöyle hitab etmiş ve az bir kuvvetle Haçlı kuvvetlerini perişan etmiştir.- Madem ölümden korkuyoruz, niçin evlerimizde oturup da çocuklarımızla keyfimize bakmadık, askerliğe girdik... Bizim borcumuz, düşmanın azlığını çokluğunu kıyaslamak değil, ona karşı durmaktır...Sultan Salahaddin, Eyyübiye Devletinin başında 24 sene kaldı. Avrupa'nın Haçlı ordularını iman ve şecaatla çok defa perişan hale getirdi. Onlara mağlub olmadı. Namazını vaktinde ve cemaatla kılardı. Kerim, sabur, halim ve mütevazi idi. 57 yaşında Şam'da vefat etti. (R. Aleyh)
SALÂ-HAN f. Minarede cuma veya cenaze namazına davet için salâvat okuyan kimse. * Meydan okuyan kişi.
SALAHAT Sâlihlik, günahsız ve temiz oluş, dindarlıkta çok ileri olmak hâli.
SALAHATTİN (Bak: Salah-üd din)
SALAHDEM Katı, şiddetli, şedid.
SALAHDİ Kavi, sağlam, dayanıklı ve muhkem.
SALAHİYET Bir işe karışmağa veya o işi yapmağa hakkı olmak, vazifeli olmak, bir iş için emir almış olmak. * Bir dâvaya bakabilmek.
SALAHİYETDAR f. Vazifeli, salahiyet sâhibi.
SÂLÂR f. Kafile veya kabile reisi. Baş. Başkan. Reis. En büyük âmir. Başkumandan.
SÂLÂR-I BEYT-ÜL HARAM Beyt-ül Haram'ın reisi ve başkumandanı olan Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm.
SÂLÂR-I RUSÜL Resüller kafilesinin reisi, kumandanı. Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm.
SALAT Namaz. Belirli vakitlerde Kur'an'da emredildiği tarzda ve Hz. Peygamber'in tarifi vechi ile yapılan ibadet. * Tebrik, tezkiye. * Dua. Peygamberimize (A.S.M.) yapılan dua. * İstiğfar. * Rahmet. (Bak: Namaz)(Namaz, dinin direği ve kıvamı olduğu gibi, bütün hasenata fihrist ve örnektir. Kul ile Allah arasında yüksek bir nisbet ve ulvi bir münasebet ve nezih bir hizmettir. İ.İ.)
SALÂT-I FECR Sabah namazı.
SALÂT-I HAMSE Beş vakit namaz.
SALÂT-I HAVF Muharebeden evvel kılınan iki rekât namaz.
SALÂT-I İSTİHÂRE İstihareden evvel kılınan iki rekât namaz.
SALÂT-I İSTİSKA Yağmur duasına çıkıldığı zaman kılınan namaz.
SALÂT-I SEFER Yola çıkıldığı zaman kılınan iki rekât namaz.
SALÂT-I VUSTA (Bak: Vusta)
SALÂT-ÜL ASR İkindi namazı.
SALÂT-ÜL FECR Sabah namazı.
SALÂT-ÜL ÎD Bayram namazı.
SALÂT-ÜL İŞÂ Yatsı namazı.
SALÂT-ÜL MAĞRİB Akşam namazı.
SALÂT-ÜL VİTR Vitir namazı.
SALÂT-ÜZ ZUHR Öğle namazı.
SALATÎN (Sultan. C.) Sultanlar.
SALAVAT (Salât. C.) Namazlar. * Bütün dualar. İhtiyaçtan gelen ricalar. * Nimetten çıkan şükürler. İbadetler. * Hazret-i Muhammed'e (A.S.M.) memnuniyet ve bağlılık için yapılan dualar. * Nasârâ kilisesi.
SALAVATULLAH Allah'ın rahmet ve inayeti, kusur ve günahları aff u mağfiret etmesi.
SALAYE (C.: Salâyât) Bir şey ezmede kullanılan yassı düz taş.
SALAYIK Yufka yapmak.
SALB Asmak. Darağacına çekmek. Çarmıha germek. * Kemikten yağ çıkarmak.
SALBEN Asarak, asmakla öldürmek suretiyle.
SALBETMEK Asarak öldürmek.
SALD Kaypak taş. * Taş gibi çok dayanıklı şey. * Dağa çıkmak. * Şiddetle ellerini yere vurmak.
SALDAH Sağlam ve katı nesne.
SAL-DİDE f. Yaşlı, ihtiyar. * Tecrübeli, gün görmüş.
SALE f. Yıllık, senelik.
SA'LE Eğri hurma ağacı. * Küçük başlı dişi devekuşu.
SALE Âfet, belâ, musibet, dâhiye.
SA'LEB(E) (C.: Seâlib) Tilki. * Süngü demirinin ağaç geçirecek yeri.
SALEF (SALF) Kibirlilik. Tekebbürlük hali. * Kin tutmak, buğz etmek. * Zevci indinde zevcenin kadri olmamak. * Misafir için olan yemeğin yetmemesi.
SALEHBA Dayanıklı ve kuvvetli deve. (Müe: Salehebât)
SALENBAC Uzun ince balık.
SALFA' Sağlam ve sert yer.
SALHA (Sâl. C.) f. Yıllar. Seneler.
SALHHANE f. (Bak: Selhhane)
SALHURDE f. Çok yaşlı, pek ihtiyar.
SALİB Titreten. * Hareketli.
SALİB (C.: Sulub-Salbân) Haç. * Şiddetli, şedit. * Heybetli.
SALİB(E) Bir şeyin vücudunu veya vukuunu inkâr eden. * Kapıp götüren, zorla alan. * Alan. * Bir şeyin vücudunun olmadığını veya meydana gelmediğini söyleyip isbat eden.
SALİBE-İ KÜLLİYE Man: Bir şeyin nefyine delâlet eden kaziye. Bir şeyin bütün bütün olmadığını veya mevcudattan hiç birisine hâkim ve müessir olmadığını iddia ve isbat eden hüküm.(Halk-ı eşya hakkında "mucibe-i külliye" sâdık olmadığı takdirde "salibe-i külliye" sâdık olur. Yâni ya bütün eşyanın Hâlikı Allah'tır veya Allah hiçbir şeyin Hâlikı değildir. Çünkü: Eşyanın arasında muntazam tesanüd ile halk ve yaratmak, tecezziyi kabul etmez bir küldür. Baziyet yoktur. Ya "mucibe-i külliye" olacaktır veya "salibe-i külliye" olacaktır. Başka ihtimal yok. Her şeyde illetin ademini tevehhüm eden vehmin vâhi hükmünde bir kıymet yok. Binaenaleyh, ednâ bir şeyde Hâlıkiyet eseri göründüğü zaman, bütün eşyada tahakkuk eder. Ve keza Hâlık ya birdir veya gayr-ı mütenahîdir, evsat yoktur. Zira sani' vâhid-i hakiki olmazsa, kesir-i hakiki olacaktır. Kesir-i hakiki ise gayr-i mütenahîdir. Maahaza nuru neşredenin nursuz, icad edenin vücudsuz, icab ettirenin vücubsuz olması muhaldir.Ve keza ilim sıfatını ihsan edenin ilimsiz, şuuru ihsân edenin şuursuz, ihtiyarı verenin ihtiyarsız, iradeyi verenin iradesiz, kâmil şeylerin sani'i gayr-ı kâmil olduğunu telâkki etmek muhaldir.Ve keza, aynı tersim, basarı tasvir ve nazarı tenvir edenin basarsız olduğunu düşünmek, ancak basar ve basiretten mahrum olan adamın işidir. Maahaza, masnu'daki kemalât tamamen Sâni'deki kemalden akan bir feyizdir. Fakat kuşlardan yalnız sineği gören, tanıyan bir mikrop, kartalı gördüğü zaman "bu kuş değildir" der. Çünkü, sinekteki şeyler onda yoktur. M.N.)
SALİBE Ayakları yarık olan kadın.
SALİBİYYUN Hristiyanlar.
SALİD Pak, temiz.
SALİF(E) Evvelce geçen, geçmiş. Mukaddem.
SALİF-ÜL ARZ Dünyanın ve arzın evveli veya geçmiş zamanı. * Evvelce arz olunan.
SALİF-ÜL BEYAN Bildirilmiş, beyanı geçmiş.
SALİF-ÜZ ZİKR Bildirilen, zikri geçen, mezkûr. Yukarıda ismi geçen. Yukarıda, daha evvel söylenen.
SALİF Boynun genişliği, kalınlığı.
SALİG (C.: Sulag) Altı yaşındaki sığır.
SALİH Kara yılan.
SALİH (A.S.) Büyük peygamberlerden olup Hicaz ile Şam arasında oturmuş olan Semud kavmine gönderilmişti. Semud kavmi Âd kavminden sonra Arap yarımadasında kuvvet ve ma'muriyet bulup küfür ve dalâlete meyl ile putlara ibadet ediyorlardı. Salih (A.S.) kendilerini hak dine davet etmiş ise de, inanmayıp kendisinden mu'cize istemeleri üzerine; Allah, bir kayadan bir dişi deve çıkarmış ve deve derhal yavrulamış; bu hayvanla yavrusuna bakılması Salih Peygamber tarafından kavmine tavsiye olunduğu halde, bunlar deveyi dahi öldürdüklerinden Allah'ın gazabına uğramışlardı. İmana gelen küçük bir kısmın gerisi, mahv ve helâk olmuştu. Hz. Salih (A.S.), bir rivayette Mekke'ye ve bir rivayette de Kudüs'e çekilip orada vefat etmiştir. Enbiya-i Arab'dan olduğu halde Tevrat'ta zikredilmiştir.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SALİH(A) (Salâh. dan) İşe yarar, elverişli, uygun, iyi. Haklı olan, itikatlı, dindar, dinî emirlere uyan. * Faziletli, ehl-i takva olan.
SALİHA Safi gümüş. * İyi, sâlih kimse.
SALİHAT Dine uygun iyi hareketler. Cenab-ı Hakk'ın ve Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın beğeneceği işler, iyilikler. * Hayır ve hasenat sâhibi müslüman kadınlar.
SALİHÛN Salih kimseler, günahkâr olmayanlar, salihler.
SÂLİK (Sülûk. dan) Bir yolda giden. Belli bir yol tutup giden. * Bir tarikat yolunda olan.
SÂLİKÂN (Sâlik. C.) Sâlikler. Bir tarikata girmiş veya bir şeyhe bağlanmış kimseler.
SÂLİKÛN (SÂLİKÎN) (Sâlik. C.) Sâlikler. Sülûk edenler.
SALİL Demirden çıkan ses. Demir sesi.
SÂLİM(E) Sağlam. * Sıhhatli. Sağ. Noksansız, eksiksiz. * Her türlü tehlikeden uzak olan. Emin ve korkusuz olan. * Gr: Kelimelerdeki harfler bozulmadan cemi' eki katılarak yapılan çoğul hali. Sâlimûn, sâlihât, sâdıkûn, sâdıkât gibi yapılan cemiler. * İçinde harf-i illet bulunmayan kelime.
SÂLİMEN Sağ, sağlam ve sıhhatta olarak. * Emin olarak, emniyetle.
SÂLİMÎN (Sâlim. C.) Sağ, sağlam ve sıhhatta olanlar. Sâlimler.
SÂLİS(E) Üçüncü. * Sâniyenin altmışta biri.
SÂLİSÂT (Sâlise. C.) Sâliseler. Sâniyenin altmışta biri kadar olan vakitler.
SÂLİSEN Üçüncü olarak.
SALİYE Edb: Yeni yılı tebrik maksadıyla sene başında yazılan tarihli medhiye.
SALK Şiddetli ses. * Vurmak. * Hâmile kadının ağrısı tutup bağırması.
SALKAME Azı dişlerinin birbirine dokunması.
SALL Demirlerin birbirlerine sürtünmelerinden çıkan ses.
SALL (C.: Sellât) Dar su yolu.
SALLA (Salli) Duâ olsun, şânı yücelsin meâlinde söylenir.
SALLALLÂHÜ TEÂLÂ ALEYH "Allah (C.C.) onun şanını yüceltsin; duasını, isteklerini kabul etsin; her isteğini versin" meâlinde Peygamberimiz (A.S.M.) hakkında söylenilen duadır.
SALLE (C.: Sılât) Kuru yer. * Deri, cild.
SALM Kesmek.
SALMA' Kesmek.
SALNAME f. Yıllık, senelik.
SALSAL Kuru balçık. Kumla karışıp kurumuş olan balçık. * Çok anırgan eşek.
SALSALE Demirlerin birbirine dokunmaktan ses çıkarmaları.
SALT Bileyi taşı. * Kişinin kendi öz kızı. * Erkek ismi. * Geniş alın. * Vurmak mânâsına mastar.
SALTANAT Kudret, kuvvet. * Hâkimiyet, padişahlık. * Tantana, gösteriş, debdebe. * Şatafatlı hayat. Bolluk. Zenginlik. (Bak: Siyaset)
SALTANAT-I SENİYYE Osmanlı İmparatorluğunun bir adı.
SALUS f. İkiyüzlü, riyakâr.
SALUSÎ f. İkiyüzlülük, riyakârlık.
SALV Uyluk.
SALVELE Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'a okunan salavat ve dua.
SALY Pişirmek. * Yakmak.
SAM Ölüm, mevt. * Yer altındaki altın damarı. * Gök kuşağı. * Ateş. * Sersemlik hastalığı. * Hazret-i Nuh'un (A.S.) oğullarından birinin ismi.
SA'M Soymak.
SAM'A Küçük kulaklı kadın. (Müz: Asmâ) * Kuvvetlenip olgunlaşan ot.
SAMAHMAH Uzun ve çok yoğun olan madde.
SAMAM Belâ. * Zahmet, meşakkat.
SÂMÂN f. Servet. Zenginlik. * Rahmet. * Dinçlik. * Düzen, tertip. * Bir kimsenin varı-yoğu, serveti.
SÂMÂNSUZ f. Rahat ve huzuru bozan.
SAM'AR Katı şiddetli, şedid.
SAM'ARE Sağlam ve dayanıklı, sert.
SAMD Kasdetmek. * Yüksek yer. * Galiz, yoğun.
SAMECE (C.: Samec) Kandil.
SAMED Her şeyin kendine muhtaç olup, kendisi hiç kimseye ve hiç bir şeye muhtaç olmayan. (Allah) *Pek yüksek, dâim. * Refi' ve âli ve içi dolu şey. * Kavmin ulusu.
SAMEDANÎ Samed olan Allah (C.C.) ile alâkalı. İlahî. Allah'a mahsus.
SAMEDİYET Allah'ın (C.C.) hiç bir şeye muhtaç olmadığı gibi hazinesinden hiçbir şey eksilmemesi ve kudretine de hiç bir şey ağır gelmemesi.
SAMEKMEK Çok kuvvetli adam.
SAMEM Sağırlık.
SAMER Bozulup fena kokmak.
SAMEYAN Sıçramak. * Kalkmak. * Yürekli, cesaretli, kahraman, bahadır kişi.
SAMG Zamk, ağaç sakızı.
SAMGÎ Zamk gibi, zamk halinde olan.
SAMHA Kolaylık. Asânlık. Sühulet.
SAMİ Yüksek, yüce, refi'.
SAMİ Sertlik, katılık. Kuruluk.
SAMİ' İşiten, duyan, dinleyen.
SAMİA Duyma, işitme duygusu, işitme kuvveti.
SAMİD Yükselen, başını kaldırıp göğsünü kabartan. * Hayrette kalan. * Gafil.
SAMİH Cömert, eli açık sahavet sahibi ve civanmert olan.
SAMİÎN (Samiûn) Dinleyiciler. * Bir nevi icraatta alâkadar olmayıp dinleyici olanlar, devam edenler.
SAMİL Kuru, yâbis.
SAMİM İç, asıl, öz.
SAMİM-ÜL KALB Kalbin içi.
SAMİMÂNE f. Samimi olarak. İçten duyarak, riyasızlıkla.
SAMİMÎ İçten, gönülden, candan. * İçli, dışlı.
SAMİMİYET İçten ve kalbden olan sevgi ve bağlılık.(Niyet-i hâlisenin dahi kerameti vardır. Samimiyetin dahi kerameti vardır. Bahusus lillâh için olan bir uhuvvet dairesindeki kardeşlerin içinde; ciddi, samimi tesanüdün çok kerametleri olabilir. Hatta şöyle bir cemaatın şahs-ı manevîsi bir veliyy-i kâmil hükmüne geçebilir. İnayata mazhar olur. M.)
SAMİN(E) Sekizinci.
SAMİN Semiz, yağlı, besili.
SAMİNEN Sekizinci olarak. Sekizinci derecede.
SAMİR Gece toplantıları.
SAMİR Yemişli, meyvalı ağaç.
SAMİRÎ Hz. Musa Peygamber zamanında Yahudileri şirke sevk eden. Hz. Musa'nın (A.S.) bulunmadığı yerde kavmini yaptığı buzağı heykeline taptırmağa çalışan bir yahudi.
SAMİT(E) Susan, sükût eden. * Ses çıkarmaz, sessiz. * Gr: Sessiz harf.
SAMİTE-İ MEYYİTE Ses çıkarmayan ölü. * Hareketsiz. * Haksızlıklar karşısında gayrete gelmeyen, ölü gibi sükût eden.
SAMİTANE f. Sessizce, ses çıkarmaksızın, sâkitane.
SAMİT Tatsız bayat süt. * Tuzsuz ekmek.
SAMKUK Kaba adam.
SAML Katılık, sertlik. * Dimdik olmak. * Pekişip kaskatı olmak.
SAMLAH Kulak deliği. * Kulak kiri.
SAMM(E) Zehirleyen. Ağulu. * Sam Yeli denen öldürücü rüzgâr.
SAMM Sağır olmak. * Şişenin ağzını tıkamak. * Katı, sağlam ve sert madde. * Vurmak.
SAMMA Sesi çıkmayan, sessiz. * Sağır ve dilsiz. * Katı ve son kaya. * Sağlam ve sert yer. * Belâ. * Zahmet, meşakkat.
SAMME (C.: Sevvâm) Zehirli hayvan.
SAMSAM Keskin olmak. * Keskin kılıç. Seyf-ü sârim.
SAMSAME Cemaat, topluluk. * Bölük.
SAMT Susma, sükût.
SAMU İyi olma, afiyet bulma.
SAMUT (Samt. dan) Az konuşan. * Susmuş. Surat asarak susan.
SAMYELİ Sıcak memleketlerde esen bunaltıcı rüzgâr.
SAN f. "Benzer, andırır" mânâlarına gelerek birleşik kelimeler yapılır.
SAN' Sağlam ve muhkem yer.
SAN'A Yemen diyarında bir şehrin adı.
SANABİR Şiddet.
SANADİD Bahadır ve şeci' olanlar. Kahramanlar. İleri gelenler, reisler, padişahlar.
SANADİD-İ KUREYŞ Kureyş'in ileri gelenleri, seraskerleri, büyükleri.
SANADİK (Sunduk. C.) Sandıklar.
SANAİ' (Sania. C.) Tertibli, uydurma işler. Tuzaklar. * Sanayi.
SAN'AT Ustalık, hüner, mârifet.
SAN'AT-ÜT TEDELLİ İlm-i belagatın bir kaidesi. En âlâdan başlayıp ednaya doğru gitme, yukarıdan aşağıya inme san'atı. (Bak: Tedelli)
SAN'ATGER f. San'atçı.
SAN'ATKÂR f. Usta, san'atçı.
SAN'ATKÂRANE f. San'atlı olarak, özenip meharetle yapılmak suretiyle, sanatkâra yakışır şekilde.
SAN'ATNÜMA San'atkârlığını gösteren, san'at gösteren.
SAN'ATPERVERANE f. San'atkârcasına, san'atkârlığına çok kıymet vererek.
SANAVBER Çam fıstığı kozalağı veya onun şeklinde olan. Çam fıstığı.
SANAVBERÎ Kozalak biçiminde. Koni şeklinde.
SAN'AVÎ (San'aviye) San'atlı oluş. San'ata mensub. Muntazam yapılı.
SANAYİ San'atlar.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SANAYİ-İ LAFZİYE Söz ile, lâfızla yapılan san'at şekilleri. (Cinas, tenasüb ve tezad gibi.)
SANAYİ-İ MANEVİYE Mâna delâletiyle olan san'at. (Teşbih ve istiâre gibi.)
SANAYİ-İ NEFİSE Güzel san'atlar. insanın çok hoşuna giden ve çok üstün san'atkârlıkla yapılmış eserler.
SANBUR Yalnız olan hurma ağacı. * Oğlu, kızı, kavmi ve kabilesi olmayan kişi.
SANC Zil.
SANCAK BEYİ Eyalet teşkilâtıyla timar usulünün cari olduğu zamanlarda beş on kazalık yerin mutasarrıfı ile sipahisinin kumandanına verilen addır. Osmanlıların ilk zamanlarında beylere yahut hükümdar evlâtlarına has olarak verilen mıntıkalara "Sancak" denilir, bu sancaklara tasarruf edenlere de "Sancak Beyi" adı verilirdi.
SANCAKDAR f. Sancak taşıyan. Alemdar.
SANCE (C.: Sanecât) Terazi. * Taş.
SAND Bendetmek, bağlamak.
SANDAL (C.: Sanâdil) Büyük başlı deve. * Güzel kokulu bir ağaç.
SANDİD Bela. * Meşakkat, zahmet. * Şiddetli yağmur ve rüzgâr.
SANDUK (C.: Sanadik) Sandık.
SANDUKA Türbelerde mezarların üzerine tahtadan sandık şeklinde yapılan ve üstüne yeşil çuha örtülen yerin adıdır. Kadın sandukaları düz olduğu halde, erkek sandukalarının baş tarafına bir ağaç konarak üzerine kavuk, taç, sikke gibi sağlığında giydikleri başlık konurdu. Açık mezarlıklarda sandukalar taştan yapılır, baş ve ayak uçlarına taş dikilerek baştakinin üzerine kitabe yazılırdı. (O.T.D.S.)
SANDUKÇE f. Küçük sandık.
SANDUKKAR Veznedar.
SA'NEB Başı küçük olan kimse. Küçük başlı kişi.
SANEM Kâfirlerin, önünde ibadet ettikleri heykel, put. * Mc: Çok güzel olan. * Putperestlerin İlâhı.
SANEM-HANE f. Tapınak, puthane.
SANEM-PEREST f. Puta tapan.(Sanem-perestliği şiddetle Kur'an men'ettiği gibi, sanem-perestliğin bir nevi taklidi olan suret-perestliği de meneder. Medeniyet ise; suretleri kendi mehasininden sayıp Kur'ana muaraza etmek istemiş. Halbuki gölgeli, gölgesiz suretler, ya bir zulm-ü mütehaccir veya bir riya-yı mütecessid veya bir heves-i mütecessimdir ki; beşeri zulme ve riyaya ve hevaya, hevesi kamçılayıp teşvik eder. S.)
SA'NET Et yağı. * Yağ.
SANEVBER (Bak: Sanavber)
SANEVÎ İkinci. İkinci derecede.
SANİ' (Sun'. dan) Sanatkârca yapan. Yaratan. San'at eseri olarak meydana getiren. İşleyen, yapan. (Allah)
SANİ'-İ HAKİKÎ Doğrudan doğruya, hiç bir şeye muhtaç olmadan her şeyin aslını, esasını ve teferruatını yapan, yaratan. Allah (C.C.).
SÂNİ'-İ HAKÎM Hikmet sâhibi olan yaratıcı. Allah (C.C.)
SANİ' Görülen iş.
SANİ İkinci.
SÂNİ AŞER Onikinci.
SANİA Uydurma, düzme. Tuzak, hile. * İş, amel, fiil.
SANİFE Bez kenarı.
SANİH Mübarek fiil, iyi iş.
SANİHA Zihne gelen fikir. Mütâlâa. Çok düşünmeden gelen fikir.
SANİHA-ÂRÂ f. Hatıra gelen, akla gelen.
SANİHÂT (Sâniha. C.) Çok düşünmeden akla, fikre gelen şeyler. (Bak: Sünuh)
SANİ'İYYET Ustaca ve tertibli yapıcı oluş. Sâni'lik.(Eğer eşya kendi nefislerine isnad edilirse, herbir zerreye bir uluhiyet lâzımdır. Meselâ, Ayasofya'nın bânisi inkâr edildiği takdirde her bir taşı Mimar Sinan olması lâzım geliyor. Öyle ise kâinatın Sânia olan delâleti, kendi nefsine olan delâletinden daha vâzıh, daha zâhir, daha evlâdır. Öyle ise kâinatın inkârı mümkün olsa bile, Sâniin inkârı mümkün değildir. M.N.)
SANİYE Dakikanın altmışta birisi. Çok kısa bir zaman.
SA'NİYE Takkenin tepesi.
SANİYE (C.: Sevâni) Su taşıyan deve. Su yükledikleri ve su çektirdikleri deve.
SANİYEN İkinci olarak. İkinci derecede.
SANSÜR Fr. Neşr olacak şeylerin (kitap, film veya mektubların) hükümetçe kontrol edilmesi işi.
SANTİT Ulu, kerim kişi.
SANTRİFÜJ yun. Merkezden uzaklaşan kuvvet. Merkezkaç kuvvet. (Bak: Kuvve-i an-il merkeziye)
SANVAN (Sunvân) (C.: Esvane) Kaftan. * Giyecek eşyaların muhafaza edildiği dolap veya sandık.
SAR f. Yer, mekân bildiren, birleşik kelimeler yapılan bir ek'tir. Bir şeyin kesretle bulunduğunu gösterir. Meselâ: Kühsar $ : Çok dağlık yer.
SAR İntikam, öç.
SAR' Düşmek. * Yıkıp yere çalmak. * Edb: Şiirin beytini iki mısra' veya iki kafiyeli yapmak. * Tıb: Bir hastalık ki, teneffüs cihâzını his ve hareketten meneder.
SA'R Katil zehiri. * Kısa boylu adam. * Küçük hıyar. * Yaban soğanının kökü.
SA'R Ateşin alevlenmesi.
SARA f. Hâlis, saf, katıksız. *Hz. İbrahim'in (A.S.) birinci zevcesinin ismi.
SAR'A Tıb : Bir nevi baygınlık hastalığı.
SARA Rengi değişmiş olan su.
SARA' Sararmış hanzal otu.
SARAD Yer bağırsağı.
SARAH Her şeyin hâlis ve safisi.
SARAHAT Sarih olmak, zâhir olmak. Açıklık. * Kaymağı alınmış süt.
SARAHATEN Açık ve sarih olarak. Açıktan açığa.
SARAMET Yiğitlik, mertlik.
SA'RAN (SA'REVÂN) Koyunun memesinin etrafında olan ve memeye benzeyen sivilceler.
SARARÎ (C.: Sarariyyûn) Gemici.
SARASIR (Sarsar. C.) şiddetli ve gürültülü rüzgârlar.
SARASIRA Şam vilâyetinde yetişen bir otun adı.
SARAT Suyun çok durmaktan dolayı renginin ve kokusunun değişmesi.
SARAY (Seray) f. Büyük kimselerin veya padişahların oturduğu yüksek ve büyük bina. Büyük, muntazam ve tantanalı konak, ev.
SARB (SAREB) Sütü birbiri üstüne sağmak. * Bevlini hapsetmek. * Çok ekşimiş süt. * "Zamk-ı talh" denilen ağaç sakızı.
SARBAN f. Deve sürücüsü. Deveci.
SARD Nüfuz etmek, sözü geçer olmak. * Katıksız, saf, hâlis. * Soğuk.
SARDAH (SIRDÂH) Düz yer. * Sahrâ, çöl.
SARE (Sayr : Olmak. dan) Oldu (meâlinde fiil).
SARE Cemaat, topluluk.
SARE (C.: Savâr) Hâcet, ihtiyaç. * Susuzluk.
SARF (C.: Süruf) Harcama, masraf, gider. * Fazl. * Hile. * Men etme. Bir kimseyi yolundan ve işinden ayırıp başka tarafa yöneltme. * Farz. * Gr: Bir lisanı meydana getiren kelimelerin değişmesinden, birbirinden türemesinden bahseden ilim şubesi. Kelime bilgisi. Kelime şekli bilgisi. Morfoloji. Tasrif çeşitlerini, isim ve fiil nevilerini öğreten ilim. * Para bozma.
SARF-I MEHÂRET Maharet sarfetme.
SARF-I NAZAR Bir şeyden vazgeçme, cayma. * Nazar-ı itibare almama.
SARF-I ZİHN Akıl sarfetme, akıl harcama.
SARFE Boncuk. * Nurlu bir yıldız ismi.
SARFE MEZHEBİ Kur'an-ı Kerim'in mu'cize olduğuna dair ikinci mercuh bir mezheb ismi.(İ'caz-ı Kur'an'da iki mezheb var. Mezheb-i ekser ve râcih odur ki, Kur'an'daki letaif-i belâgat ve mezaya-yı meâni, kudret-i beşerin fevkindedir.İkinci mercuh mezheb odur ki:Kur'an'ın bir suresine muâraza, kudret-i beşer dâhilindedir. Fakat Cenab-ı Hak, mu'cize-i Ahmediye (A.S.M.) olarak men etmiş. Nasıl ki bir adam ayağa kalkabilir, fakat eser-i mu'cize olarak bir Nebi dese ki: "Sen kalkamıyacaksın." O da kalkamazsa, mu'cize olur. Şu mezheb-i mercuha, Sarfe Mezhebi denilir. Yâni Cenab-ı Hak cin ve insi men'etmiş ki; Kur'an'ın bir suresine mukabele edemesinler. Eğer men'etmeseydi, cin ve ins bir suresine mukabele ederdi. İşte bu mezhebe göre "Bir kelimesine de muâraza edilmez" diyen ulemânın sözleri hakikattır. Çünkü mâdem Cenab-ı Hak i'caz için onları men'etmiş, muârazaya ağızlarını açamazlar. Ağızlarını açsalar da, izn-i İlâhî olmazsa, kelimeyi çıkaramazlar. M.)

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SARFÎ (Sarfiye) Masrafa, sarfa ait, gidere dair. * Gr: Sarf kaidesine dair, gramere ait, dilbilgisiyle ilgili.
SARFİYYAT Masraflar, giderler.
SARF U NAHİV Dilbilgisi. Gramer.
SARH (C.: Suruh) Büyük köşk, yüksek yapı.
SARHA Çağırmak, bağırmak, feryad etmek.
SÂRIK (Sârıka) Çalan, hırsızlık yapan. Hırsız.
SÂRIKANE f. Hırsız gibi, hırsızcasına.
SARİ (Sâriye) Sirayet eden, bulaşıcı, geçici olan. Genişleyip başkasına da geçmeğe, yayılmağa müstaid olan.
SARİ f. Süren, sürücü.
SARİ' Düşmüş. Yere düşmüş sar'alı kimse.
SAR'Î Sar'a hastalığı ile ilgili.
SARÎ (C.: Surrâ) Gemici.
SARİB Yol, tarik.
SARİF (Sarf. dan) Değiştiren. * Harcayan, sarf eden.
SARİF Kapı gıcırtısı. * Diş gıcırtısı. * Makara sesi.
SARİFE (C.: Savârif) Değişiklik. Değişme.
SARİH Kurtaran, maded veren. İmdad eden. * Çağırılan, kendisinden meded beklenen. * Meded isteyen.
SARİH Açık, belirli âşikâr. Sâf ve hâlis olan.
SARİHAN Açık ve belirli olarak. Açıkça. Meydanda ve âşikâr olarak.
SARİK (Bak: Sârık)
SARİM Kesen, kesici. * Şecaatlı.
SARİM Kesilmiş. * Biçilmiş ekin, döğülmemiş harman.
SARİME Ekini biçilmiş yer.
SARİR (Kapı, kalem vs. de) Cızırtı, gıcırtı.
SARİR-İ HÂME Kalem cızırtısı.
SARİYE (C.: Sevari) Direk. * Gece yağmur yağdıran bulut.
SARM (Surm) Bağ kesmek. Meyve toplamak. Bir şeyi kökünden ayırmak.
SARMA' Susuz sahra. Suyu olmayan çöl.
SARNIÇ (Bak: Sahrınç)
SARR Sevindiren, sürura sebeb olan.
SARR Kesenin ağzını bağlamak. * Hıfzetmek. * Cem'etmek, toplamak. * Yukarı kaldırmak. * Zammetmek, artırmak.
SARRAF Sarfeden. Para işleri ile uğraşan. * Cevherci, kuyumcu. Cevherin kıymetini san'atı ile azaltan veya çoğaltan.
SARRAFÂN (Sarraf. C.) Sarraflar.
SARRAM Ham deri satıcısı.
SARRAR Orak kuşu denilen ve yaz sıcaklarında öten bir hayvan.
SARRE Kapı, kalem ve semer cızıldaması. * Çağırıp söylemek. * Sayha, yüksek ses.
SARSAR Gürültü ile gelen pek soğuk rüzgâr, yel. Kasırga. * Ağustos böceği.
SARSARA Doğan sesi. * Horoz sesi.
SARSARANİ (C.: Sarsaraniyyât) Bir deve cinsi. * Bir cins balık.
SARUC Alçı. * Hamam otu.
SARY Kalem ve kapı cızıltısı.
SA'SA Dağılmış develer.
SA'SA İnci, sedef.
SA'SAA Keçiyi sağmak için çağırmak.
SA'SAA Perakende etmek, dağıtmak.
SA'SAE Köpek eniğinin gözü açılmadan gözünü depretip bakmak istemesi.
SASANİLER İran'da ikibin yıl önce devlet kuran bir sülâledirler. İlk meşhur hükümdarları Erdeşir'dir. Devleti kuvvetlendirdi ve Doğu Anadolu'yu Romalılardan aldı. Ünlü pâdişahlarından ve âdil ismi ile tanınan Nuşirevan İslâmiyetten önce yaşamıştır. Altıyüz seneden ziyade devletleri devam eden Sâsâniler, İslâmiyetin karşısında sarsılmışlar, nihayet 636'da Nihavend muharebesi ile ortadan kaldırılmışlardır.
SA'SEA Âciz olmak. * Sözünde kasır olmak.
SASİM Kara ağaç. * Abnus ağacı.
SAT' Yüksek olmak. Kesmek, kat'etmek.
SA'TER Güvey otu. * Kekik otu.
SA'TERÎ şen ve keyifli kimse. * Kekik otu ile alâkalı. * Soytarı.
SATH (Bak: Satıh)
SATH-I ARZ Yer yüzü. Ruy-i zemin.
SATH-I DERYA Denizin yüzü.
SATHEN Dış yüzden, dıştan.
SATHÎ Görünüşe göre, derinliğine dalmadan, üstünkörü olarak, satha dâir ve âit.
SATHİYÂT Sathi ve âdi şeyler.
SATHİYYEN Dıştan, dış yüzden. * Üstten. Derinleştirmeden.
SATI' (Sâtı'a) Yükselerek meydana çıkan. * Yükselerek görünen. Nur saçan. Parlak.
SATIH Düz. Bir şeyin dış yüzü, üstü. * Evin damı. * Yayıp döşemek. * Genişlik.
SATİ Adımlarını geniş atan at.
SATİH (Bak: Şıkk)
SATİM (C.: Sutem) Galiz, kaba.
SATİR Setreden, örten, kapatan. * Günahları, kusurları örten.
SATİT Ses. * Topluluk, cemaat.
SATL Kova, tas, küçük leğen.
SATR (C.: Sutur) Satır. Yazı sırası.
SATRANÇ 32 taşla, 64 haneli bir tahta üzerinde, iki kişi arasında muhakemeye dayanılarak oynanan ve meşru olmayan bir oyundur.
SATT Cemaat, topluluk. * Cesediyle tokuşmak. * Kovmak, def'etmek. * Zor bir işe giriftar etmek.
SATUR (C.: Sevâtir) Satır, büyük bıçak.
SATUR Satır.
SATV Yürürken sıçramak.
SATVET Ezici kuvvet. Hışım ve şiddetle kavrayıp almak. Birisinin üzerine şiddetle sıçramak ve hamle etmek. * Zorluluk.
SAUD İnişli ve yokuşlu yer.
SAUR Ocak. Fırın.
SAUT Enfiye gibi burna çekilen ilâçlar.
SAV Vatan. * Niyyet.
SAV' Perâkende etmek, dağıtmak, parça parça yapmak.
SA'V Duymak. İşitmek. * Zayıf adam. * Serçeden küçük bir kuş.
SAVAB Doğruluk. Yanlış olmayan. Doğru dürüst.
SAVABDİDE f. Doğru ve haklı görülmüş. Beğenilmiş.
SAVAB-ENDİŞ Düşünce ve görüşü doğru olan.
SAVAB-NÜMA f. Doğruyu gösteren.
SAVAFIK Havadis. * Yeni meydana gelen şeyler.
SAVAİK Saikalar, yıldırımlar.
SAVAİK-İ RAHMET Rahmet yağmur ve yıldırımları.
SAVALİC Cirit oynanan eğri sopalar.
SAVARIM (Sârım. C.) Keskin kılıçlar.
SAVARİF (Sârife. C.) Değişmeler. Değişiklikler.
SAVARİF-İ DEHR Dünya değişiklikleri.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SAVAT (Aslı: Sevâd'dır) Gümüş üstüne kurşunla yapılan kara kalem nakışlar. * Derede hayvanlara su içirilen yer.
SA'VAT (Sa've. C.) Kuyruk sallıyan kuşlar.
SAVB Taraf, cihet, yön. * Dökülmek, nüzul etmek. * Savab. Doğruluk, dürüstlük.
SAVB-I ÂLÎ Yüksek taraf.
SAVB-I HAK Hak ciheti.
SA'VE (C.: Sa'vât) Kuyruk sallıyan kuş.
SAVER Eğri boyunlu olmak.
SAVG Batmak, * Kuyumculuk yapmak.
SAVH Yarmak. * Ayırmak. * İşitmek, duymak.
SAVİ Kuru, yâbis.
SAVL Saldırma, atılma. Saldırış, atılış.
SAVLEC Misk. * Gümüş.
SAVLECAN (C.: Savâlic) Cirit oynanılan eğri sopa.
SAVLET Saldırma. Ani ve şiddetli atılış.
SAVM Oruç. İkinci fecirden başlıgirsin bir tarafına ..!!! güneşin batmasına kadar yemekten, içmekten ve cinsi mukarenetten nefsi men'etmek suretiyle yapılan ibâdet.
SAVM-I DAVUDÎ Bir gün oruç tutup bir gün iftar etmek.
SAVM-I DEHR Aralıksız, bir sene mütemadiyen nehyedilen bayram günlerinde dahi iftar edilmeksizin oruç tutmağa denir. Bu nevi oruç bayram günleri tutulmazsa câizdir.
SAVM-I VİSAL İki gün iftar etmeden oruç tutmak. (Bu, zaruret olmadan mekruhtur)
SAVMAA (Savmea) (C.: Savâmi') İbadet yeri, hususan Yahudilerin ibadet ettikleri yer. * Hücre.
SAVN Koruma, muhafaza, sıyanet.
SAVR (C.: Savâri) Hamle yapmak. * Parçalamak, pâre pâre etmek. * Bir yerde toplanmış küçük hurma ağaçları.
SAVRE Uyuza benzer bir hastalık.
SAVT Ses. Bağırmak.(Şeriatça bazı savtlar helâl, bazıları da haram kılınmıştır. Evet ulvi hüzünleri, Rabbani aşkları iras eden sesler helâldir. Yetimâne hüzünleri, nefsanî şehevâtı tahrik eden sesler, haramdır. Şeriatın tayin etmediği kısım ise, senin ruhuna, vicdanına yaptığı te'sire göre hüküm alır! İ.İ.)
SAVT-I BÜLEND Yüksek ses.
SAVT-I HAZİN Hüzünlü ses.
SAVT (C.: Siyât-Esvât) Kamçı, kırbaç. * Bir şeyi diğerine karıştırmak.
SAVT-I AZAB Daima elem verici azab.
SAVTAL Havuç cinsinden çöğender adı verilen bir bitki.
SAVVAG Kuyumcu.
SAVVANE (C.: Savân) Bir cins çakmak taşı.
SA'Y Çalışma, Çalışıp çabalama. Gayret sarfetme. Bir maksadın meydana gelmesi için elden geleni yapma. * Hızlı yürüme. * Cür'et etme. * Ziyaret etme. * Gammazlık yapma. * Ist: Hac veya Umre'de Safâ ile Merve arasında usulüne göre yedi defa gelip gitmektir. (Bak: Himmet)
SA'Y-İ BELİĞ Emek harcayarak gereği gibi çalışma.
SA'Y-İ DİMAĞÎ Kafa çalışması, fikrî çalışma.
SAY' Suyun akması.
SAYADİD Belâ. * Zahmet, meşakkat.
SAYAKILE (Saykal. C.) Cilâ yapanlar, cilâcılar. * Cilâ âletleri.
SAYARİF (Sayrefî. C.) Sarraflar. * Kurnaz ve işini bilir kimseler.
SAY'ARİYYE Boyunda olan işaret.
SAYASİ (Sisâ. C.) Dağın uçları. * Herhangi bir şeyin asılları. * Çulha tarakları. * Muhkem ve yüksek kaleler.
SAYB İnmek.
SAYD Av. Avlanmak, sayda gitmek, ava gitmek.
SAYD-I MAHÎ Balık avı.
SAYDA' Çömlek yapılan toprak. * Kaba ve galiz yer. * Belde ismi.
SAYDANİ Bir küçük canlı. * Tilki. * Mülk.
SAYDELAN (C.: Sayâdile) Boncuk ve hırdavat satan çerçi.
SAYDELANÎ Boncukçu, çerçi.
SAYDELE Eczahane.
SAYDELÎ Eczacı.
SAYDENANİ Bir küçük canlı.
SAYDGÂH f. Av yeri.
SAYDGER f. Avcı. Sayyad.
SAYE f. Gölge. * Mc: Himaye, sahip çıkma, koruma. * Muavenet, yardım.
SAYE-İ MEDİD Uzun gölge.
SAYE (C.: Sâyât) Koyun yatağı. Nişan için dikilen taş. Yolun tanınması için bir yere yığıp höyük yapılan taş.
SAYE-BAN Gölgelik. Büyük çadır. Şemsiye. * Mc: Koruyan, himaye eden.
SAYED Başını yukarı kaldırıp kibirlenmek ve sağına soluna iltifat etmemek.
SAYE-DAR f. Gölge eden, gölgesi olan, gölgeli. * Sâhip çıkan, koruyan, himâye eden.
SAYE-ENDAZ f. Gölge salan. * Mc: Koruyuculuk eden, himâyecilik yapan.
SAYE-FİKEN Gölge düşüren.
SAYE-GÂH f. Gölgeli yer. Gölgelik.
SAYE-GÜSTER f. Gölge eden. * Koruyan, muhafaza ve himaye eden.
SAYE-HAH Koruma ve himaye isteyen.
SAYEHAN Çağırmak.
SAYE-NİŞİN f. Gölgede oturan. * Bir şeyin gölgesine sığınan. Korunan, himaye gören.
SAYE-PUŞ Ağaçlık, gölgelik.
SAYE- ZAR f. Gölgelik.
SAYF Yaz, yaz mevsimi.
SAYFÎ Yaza ait. Yaz mevsimiyle alâkalı.
SAYFİYE Yazlık. Gezinecek ve yazın yaşanacak yer.
SAYFUFET Udûl etmek. Yoldan çıkmak, vazgeçmek.
SAYH(A) (C.: Siyâh) Çağırış. Çığlık. Feryad. Nâra. * Azab, eziyet.
SAYHA-İ GURÂB Karga bağırışı.
SAYHED Uzun.
SAYHUD Çok sıcak olan gün.
SAYİBE (C.: Siyeb) Adak için ayrılıp üstüne binilmeyen ve sütü içilmeyen dişi deve. * "Ümm-ül bahire" adı verilen ve peşpeşe üç dişi deve doğuran deve. Bu deveye de binilmez, sütü sağılmaz. Yabana salarlar, ölünceye kadar gezer.
SAYİDE f. Eskimiş, yıpranmış. * Ezilmiş, sürülmüş.
SAYİFE (C.: Sayifât) Ufak, yumuşak kum.
SAYİFET Rum gazası. (Çünki çok yağmurlu ve karlı yer olduğundan yaz günlerinde gaza yaparlardı.)
SAYİL Alında olan beyazlık. * Burun kamışı.
SAYİME (C.: Sevâyim) Yılın ekserinde yabanda yürüyen davar.
SAYİR Bakan, seyreden. Seyredici.
SAYİS (Siyaset. den) At uşağı, seyis. Koyun güdücü.
SAYİS-HANE f. Üzerine yük yüklenip yolcunun da bindiği hayvan.
SAYK (Bak: Sıyk)
SAYKAL Cilâ. Cilâ yapan âlet. Parlatan. * Kılıç bileyen.
SAYKAL VURMAK Cilâ vurmak, parlatmak.
SAYKALZEDE f. Cilâlı. Cilâlanmış.
SAYKALZEN f. Yaldızcı.
SAYLEM Zorluk, meşakkat.
SAYREF (C.: Seyârif) Sarraf. * İşini, çıkarını, hesabını bilir, kurnaz kimse.
SAYREFÎ (C.: Sayârife) Sarraf.
SAYREM Bir lokma yemek.
SAYRURET (Sayr. dan) Bir hâlden diğer hâle intikal etmek. Bir şeyin bir şeye dönmesi. * Olmak, edilmek. * Vücud, kevn.
SAYSA Ham hurma çekirdeği. * İçi boş olan hanzal tanesi.
SAYYAD Avcı, avcılık yapan.
SAYYAD-I BÎ-İNSAF f. İnsafsız avcı.
SAYYAG (Sıyâgat. dan) Kuyumcu.
SAYYERE (Sayruretin fiili) Oldu, olur (meâlinde).
SAYYİB Yağmur veren bulut.
SAYYİHANÎ Medine hurmalarından bir cins.
SAYYUR Bir işin âkibeti, sonu, neticesi, serencâmı. * Akıl, fikir.
SAZ f. (Sâhten: Yapmak mastarından emir köküdür) Eden, yapan, uyduran, düzen mânalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Evham-saz $ : Evham veren.
SAZ f. Kamış. * Bir çalgı âleti. * Takım, silâh, edevat. * Ustalık. * At takımı. * Düzen, tertip, sıra. * Öğrenme. * Kuvvet, kudret. * Menfaat. * Benzer, misil, eş. * Hile.
SAZEC (C.: Sevâzic) Sâde, basit.
SAZENDE (C.: Sâzendegân) f. Çalgıcı. * Düzenleyici, yapıcı.
SAZÎ f. Düzenleyicilik, yapıcılık.
SAZKÂR f. Uygun, muvafık.
SAZKÂRÎ f. Uygunluk, muvafakat.
SE Kur'an alfabesinin dördüncü harfidir. Ebced hesabında 500 sayısının karşılığıdır.
SE f. Üç.
SEA Güç, iktidar.
SEAB (C.: Sâbân) Sel yolu. Su akıtmak mânasına mastar.
SEABİB Salya.
SEABİB (Su'bub. C.) Saf su akan yerler.
SEABİN (Su'bân. C.) Büyük yılanlar, ejderhalar.
SEAF Devenin ağzında olan bir hastalıktır ve burnunun ve gözlerinin kılları dökülür. O devenin erkeğine esaf, dişisine nâfâ denir. * Tırnağın çevresinin kopup ayrılması.
SEALİL (Sü'lul. C.) Memeler. * Vücudda meydana gelen siğiller.
SEAM Bir çeşit deve yürüyüşü.
SEARİR Bir ot cinsi. * Burun içinde olan yarık.
SEAT Kokmak.
SEB' (Seb'a) Yedi.(7)
SEB'A-İ SEYYARE Yedi seyyar yıldız.
SEB' İçmek için şarap satın almak. * Yakmak. * Bir kimseyi değnek veya kamçı ile dövmek.
SEB' Yırtmak. * Parçalamak. * Kahretmek. * Sökmek.
SE'B Tuluk. * Genişletmek. * Boğmak.
SEBAHAT (Bak: Sibâhat)
SEBAİK (Sebika. C.) Eritilip kalıplara dökülmüş mâdenler. Külçeler.
SEBAK (C.: Esbâk) Ders. * Yarış. * Koşu yapanların aralarında koydukları ödül.
SEBAK-ÂMUZ f. Ders arkadaşı.
SEBAK-DAŞ f. Ders arkadaşı.
SEBAK-GÂH f. Ders öğrenilen yer. Mekteb, medrese.
SEBAK-HÂN f. Ders okuyan, talebe.
SEB'A SEMAVAT Yedi kat gökler.(Üçüncü Mes'ele: kelimesi hakkındadır.Ey arkadaş! Semavatın dokuz tabakadan ibaret olduğu, eski hikmetin hurafelerinden biridir. Onların o hurafe-vâri fikirleri, efkâr-ı âmmeyi istilâ etmişti. Hattâ bazı müfessirler, bazı âyetlerin zâhirini onların mezheblerine meylettirmişlerdir. Hikmet-i cedide ise, feza denilen şu boşlukta yalnız yıldızların muallâk bir vaziyette durmakta olduklarına kaildir. Bunların mezhebinden semavatın inkârı çıkıyor. Ve bu iki hikmetin birisi ifrata varmışsa da, ötekisi tefritte kalmıştır. Şeriat ise, Cenab-ı Hakk'ın yedi tabakadan ibaret semavatı halketmiş olduğuna hâkimdir ve yıldızların da balık gibi o semalar denizlerinde yüzmekte olduklarına kaildir. Hadis ise, semanın $ den ibaret bulunduğunu emrediyor. Şu hak olan mezhebin, "Altı Mukaddeme" ile tahkikatını yapacağız.Birinci mukaddeme: Şu geniş boşluğun Esir ile dolu olduğu, fennen ve hikmeten sâbittir.İkinci Mukaddeme : Ecram-ı ulviyenin kanunlarını rabteden ve ziya ve hararetin emsalini neşr ve nakleden fezayı doldurmuş bir madde mevcuddur.Üçüncü Mukaddeme: Madde-i Esiriyenin, yine Esir olarak kalmak şartiyle, sâir maddeler gibi muhtelif teşekkülâtı ve ayrı ayrı nevi'leri vardır. Buhar ile su ve buzun teşekkülâtları gibi.Dördüncü Mukaddeme: Ecram-ı ulviyeye dikkat edilirse, tabakaları arasında muhalefet görünür. Evet, yeni teşekküle ve in'ikada başlamış milyarlarca yıldızlardan ibaret Kehkeşan ile anılan tabaka-i Esiriye, sabit yıldızların tabakasına muhaliftir. Bu da, manzume-i şemsiyenin tabakasına ve hâkeza yedi tabakaya kadar birbirine muhalif tabakalar vardır.Beşinci Mukaddeme: Araştırmalar neticesinde sâbit olmuştur ki: Bir maddede teşkil, tanzim, tesviyeler vâki olursa, birbirine muhalif tabakalar husule gelir. Bir mâdenden kül, kömür, elmas meydana gelir; ateşden alev, duman husule gelir. Müvellidülmâ' ile Müvellidülhumuzanın imtizacından su, buz, buhar tevellüd eder.Altıncı Mukaddeme: Şu müteaddid emarelerden anlaşıldı ki; semavat müteaddittir; şeriat sahibi de, yedidir demiştir; öyle ise yedidir. Maahaza yedi, yetmiş, yediyüz sayıları arab üslublarında kesret için kullanılır.Arkadaş! Pek geniş bulunan Kur'an-ı Kerimin hitablarına, mânalarına, işaretlerine dikkat edilmekle bir âmiden tut bir veliye kadar bütün tabakat-ı nâsa ve umum efkâr-ı âmmeye olan müraatları, okşamaları fevkalâde hayrete, taaccübe mucibdir.Meselâ: $ kelimesinden bazı insanlar havâ-i nesimiyyenin tabakalarını fehmetmiştir; öbür bazı da, arzımız ile arkadaşları olan hayattar küreleri ihata eden nesimî küreleri fehmetmiştir; bir kısım da seyyarât-ı seb'ayı fehmetmiştir; bir kısmı da, manzume-i şemsiye içinde Esirin yedi tabakasını fehmetmiştir; bir kısım da, şu bildiğimiz manzume-i şemsiye ile beraber altı tane daha manzume-i şemsiyeyi fehmetmiştir; bir kısım da Esirin teşekkülâtı yedi tabakaya inkısam ettiğini fehmetmiştir.Hülâsa : Herbir kısım insanlar, istidatlarına göre feyz-i Kur'an'dan hisselerini almışlardır. Evet Kur'an-ı Kerim, bütün şu mefhumlara şâmildir diyebiliriz. İ.İ.)

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SEBAT Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak. * Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak. * Bir meslekte, meşru bir kanaatte veya bir fikirde kararlı bulunmak, sağlamlık göstermek.
SEBATA Saçın kıvırcık olmayıp sarkık olması.
SEBATÎ Sebatlılık. Sözünde ve kararında durma.
SEBATKÂR f. Sağlam, yerinden oynamaz. * Ahdine, vefakârlığına sâdık ve sağlam olan.
SEBAYA (Sebbî. C.) Harbde esir düşenler.
SEBB Küfür, küfran. Sövüp saymak.
SEBBAB (Sebb. den) Çok küfür eden. Küfürbaz.
SEBBABE Şehâdet parmağı. Sağ elin baştan ikinci parmağı.
SEBBABEGEZÂ f. Şaşarak parmağını ısıran.
SEBBAH (Sibahat. dan) Suda yüzen, yüzücü. * Yüzgeç.
SEBBAHE Yüzücü kuşlar sınıfı.
SEBBAK Eritip kalıba döken, eritici.
SEBBETMEK Söğmek, sövüp saymak.
SEBC (C.: Esbâc) Orta vasat.
SEBCA' (C.: Sübuc) Karnı büyük olan kadın. (Müz: Esbec)
SEBE' (Sebâ) Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm'ın mucizesi sonunda imana gelen ve onunla evlenen Belkıs'ın Yemen'de hükmü altında bulundurduğu mâmur şehrinin ismi. * Bir Arab kavminin adı. * Bir devlet ismi. * Bir şahıs adı.
SEBE' SURESİ Kur'an-ı Kerim'in 34. Suresi olup Mekkîdir.
SEBE Yaşlılıktan dolayı bunamak.
SEBEB Vâsıta. Âlet. * Alâka. * Bahane. * Edb: Harekeli bir harf ile sâkin bir harften veya iki harekeli harften meydana gelen parça. (Bak: Esbab, Esbabperest)
SEBEB-İ HİLKAT Yaratılışa sebeb ve gaye, yaratılışa vâsıta ve âlet olan.(... Nasıl ki O Zât, hidayetiyle saadet-i ebediyenin sebeb-i husulü ve vesile-i vüsulüdür. Öyle de duasıyla, niyazıyla o saadetin sebeb-i vücudu ve vesile-i icadıdır. S.)
SEBEB-İ VÜCUD Varlık sebebi. Var olmanın sebebi ve gayesi.
SEBEBİYET İcab ettirme, sebep olma.
SEBED Sepet. * Az saç, kıl. Başta az tüy olması.
SEBEHLEL Bâtıl, boş, abes.
SEBEL Tıb: Bulanık görme hastalığı. * Göze inen perde. * Buluttan çıkıp da henüz yere ulaşmamış yağmur. * Buğday başı.
SEBELE Bıyık.
SEBENTA Çeri, öncü. * Ayı.
SEBET Kıvırcık olmayan saç.
SEBET Hüccet, delil.
SEBETE (C.: Sebât) Ot, nebat, bitki. * Otu çok olan yer.
SEBG (SÜBUG) Nimet bolluğu. * Olgunlaşmak, kemâle yetişmek. Tamam olmak.
SEBH Genişlik. * Hafiflik.
SEBH Atın seğirtmesi. * Sür'atle gitmek. * Maaşında tasarruf etmek. * Suda yüzme.
SEBHA Ot yetişmeyen yer. * Şap taşının çıktığı yer. * Tuzla
SEBHALE " Sübhânallah" demek.
SEBİ (C.: Sebâyâ) Savaşta esir düşen kimse.
SEBİBE (C.: Sebâib) Atın alın kılı, yele ve kuyruğu. * İnce keten bezi parçası.
SEBİC(E) Yatık veya sekik adı verilen, ağzı dar şarap testisi. * Gecelik.
SEBİD Başa yağ sürmeyi terketmek.
SEBİH Kuş yeleğinin kopup düşeni. * Pamuk ve yün atıldıktan sonra dürüp eğirmek için koydukları bez parçası.
SEBİHA Gecelik. Geceleyin giyilen elbise.
SEBİKE Eritilerek kalıba dökülmüş şey, külçe. Kalıba dökülmüş altın veya gümüş. * Hafif, küçük.
SEBİKE-İ HAK Hak külçesi. * Mc: İşlenmemiş külçe halindeki altın kıymetinin zâhiren görünmemesi gibi; hakkın bâtıl ile mücadelesinin olmadığı zamanda, hakkın kıymet ve lüzumu derecesinin bir cihette bilinememesi.
SEBİKE-İ ZEHEBİYE Altun külçesi.
SEBİL Açık ve büyük yol. Büyük cadde. * Allah rızası için su dağıtılan yer.
SEBİLHANE f. Sebil olarak su dağıtılan yer.
SEBİLULLAH Allah (C.C.) yolu. Karşılıksız. Allah rızası.
SEB'ÎN Yetmiş.
SEB'ÎNE MERRE Yetmiş defa.
SEBİN Bir dağın adı.
SEBİR Mekke civarında bir dağın adıdır.(Resul-i Ekrem (A.S.M.), Mekke'den hicret ettiği ve küffarlar takibe çıktıkları vakit, Sebir namındaki dağa çıktılar. Sebir dedi: "Yâ Resulallah, benden ininiz! Korkarım, benim üstümde sizi vururlarsa Allah beni tâzib eder. Onun için korkarım." Cebel-i Hira çağırdı: "Yâ Resulallah ileyye: Bana gel". Bu sır içindir ki ehl-i kalb Sebir'de havf ve Hira'da da emniyeti hissederler. Bu misalden anlaşılır ki: O koca dağlar birer müstakil abddir, müsebbihdir ve vazifedardırlar. Peygambe'ri (A.S.M.) tanır ve severler, başıboş değillerdir. M.)
SEBİR Suret. * Renk. * Asıl. * Heyet.
SEBİT Aklın sabit olması, aklın durması.
SEBK İleri geçme, ilerleme. Öne göçme. * Vâki olma. * Koşuda kazanan hayvan.
SEBK Bir şeyi eritme. Kalıba dökme. * Edb: İbarenin tarz ve terkibi.
SEBK-İ MEFSUL Edb: Ayrı ayrı, kesik kesik yazma tarzı.
SEBK-İ MEVSUL Edb: Cümleleri bağlayarak birleştirme tarzı.
SEBK-İ MÜREKKEB Edb: Hem kısa, hem uzun ifâde tarzı.
SEBKAT Geçmek, ilerlemek.
SEBLA' Uzun kirpikli göz.
SEBLET (C.: Sibâl) Bıyık.
SEBR Denemek, imtihan. * Yara, kuyu vesâirenin derinliğini anlamak için yoklamak.
SEBR VE TAKSİM Mantıkta bir isbatlama tarzı ve usulüdür. Bu iki kelime beraber kullanıldığı gibi, "delil-i taksim, delil-i münkasım" gibi tâbirlerle de söylenir. Bu isbatlamada bir şeyin aslında bulunan vasıflar, illet olmaktan birer birer ibtal edildikten sonra, tam illet olmaya elverişli olan tesbit edilir. (Lât: Residu: Arkada kalan, bâkiye.) Taksim: Man: Bir bütünü hariçte hiç artmamak şartıyla bölmek.
SEBR Men'etmek, engel olmak. * Helâk etmek. * Hapsetmek.
SEBRE (C.: Seberât) Pek soğuk olan erken vakit.
SEBSEB (C.: Sebâsib) Issız büyük çöl. * Kâfirlerin bayramı.
SEBT Yazma, deftere geçirme, bir yere kaydetme.
SEBT-İ DEFTER Deftere geçirme, deftere yazma.
SEBT (C.: Esbât-Sübut-Esbüt) Rahat etmek. * Boyun vurmak. * Saç sarkıtmak. Bir çeşit deve yürüyüşü. * Cumartesi günü. * Şaşırmak, hayrette kalmak. * Çok zeki, dâhiye. * Başı tıraş etmek.
SEBTANE Tüfek.
SEBTEL Çürük yumurta.
SEBTEL Ot tohumundan bir tohum.
SEBTEL Satıl adı verilen kab. (At bakıcıları onunla davara su verirler.) * Susak. (Pınarlarda su içilir.)
SEBU' (C.: Sebâ') Yırtıcı hayvan. Canavar.
SEBU f. Testi.
SEBUÇE f. Küçük testi. * Küçük kap.
SEBUH (Sibh. den) Yüzgeç.
SEBUHA Mekke şehri.
SEBUİYE Yırtıcıya mensub, canavarlıkla ilgili.
SEBUİYET Yırtıcılık, parçalayıcılık. Yırtıcı hayvanın fıtri hassası.
SEB'ÛN (Bak: Seb'în)
SEBÜK f. Hafif. Ağırbaşlılığı ve ağırlığı olmayan.
SEBÜKBÂR f. Yükü hafif. Ağırlıksız, eşyası az olan. * Derdi, düşüncesi olmayan.
SEBÜK-ENDİŞ f. Derin düşünmeyen, sathi düşünen.
SEBÜKHÎZ f. Çabuk kalkan, hareket eden.
SEBÜKÎ f. Hafiflik.
SEBÜK-İNÂN f. Çabuk koşan.
SEBÜKMAĞZ f. Hafif beyinli, düşüncesiz. Ahmak. Akılsız.
SEBÜKMÂYE f. İtibarsız, değersiz, kıymetsiz.
SEBÜKMİZAC f. Hafif mizaçlı.
SEPÜKPÂY f. Ayağına çabuk olan.
SEBÜKREV f. Çabuk giden.
SEBÜKRE'Y f. Düşüncesiz, hafif fikirli.
SEBÜKRUH f. Hafif ruhlu. * Zarif ve şen olan. Hoşa giden, hoş sohbet. * Mc: Lâübâli.
SEBÜKSER (C.: Sebükserân) f. Hafif düşünceli. * Sefih, aşağılık.
SE'BÜL (C.: Sevâbil) Aş havucu. * Pirinç, buğday, nohut, mercimek.
SEB'-ÜL MESANİ İki defa nazil olan ve yedi âyetten ibaret bulunan Fâtiha Suresi. * Mükerrer okunup tekrarlanan.
SEBY Harpte esir alınma. * Uzaklaştırma. * Bir yerden başka bir yere sürüp giderme.
SEBZ f. Yeşil, yeşil renkli.
SEBZEVAT f. Yeşil bitkiler, yeşil nebatlar.
SEBZEZAR f. Çayırlık, çimenlik, yeşillik. * Bostan, sebze tarlası.
SEBZFAM f. Yeşil renkli.
SEBZİN .f Rengi yeşil. Yeşil renkli.
SEBZPUŞ f. Yeşil elbiseli, yeşil örtülü.
SEC' (C.: Escâ-Esâci) Kumru sesi. * Kafiyeli söz.
SECA' Yarasa.
SEC'A Kuşların cıvıltısı gibi olan ses. * Edb: Nesir hâlindeki kafiyeli yazı.
SECAÂT Kuşların ötüşleri, sec'aları. * Nesir halindeki yazının kafiyeleri.
SECAH Letafet, güzellik. Rıfk. Adl. * Yumuşak yer.
SECAHAT Mülâyemet, rıfk. Cemalin tenasüp içindeki kemali.
SECAVEND f. Kur'an-ı Kerim'de doğru okunması için yapılan işaretler.Kur'an-ı Azîmüşşan'ı okurken durularak nefes alınacak yerler, âyet sonları ile secavend mahalleridir. Secavend denilen huruf-u rumuziye ise şunları ifade ederler: $ Durmanın lüzumunu gösterir. Bu lüzum şer'î bir lüzum olmayıp, ıstılahî bir lüzumdur. Meselâ: $ Tilâvet eden $ da durur. Sonra $ den devam eder.
SECAYA (Seciye. C.) Karakterler, huylar, seciyeler, ahlâk ve tabiatlar.
SECAYA-YI SÂMİYE Yüksek ve kıymetli seciyeler.
SECC Gayet ince olan nesne. * Duvar sıvamak. * Hoş kokulu nesne ezmek.
SECC (Sücuc) Akıcı bir şeyin kesretle dökülüp akması, akıtılması. Su akmak.
SECCAC Çağlayan. Şarıltı ile akan.
SECCAC Suyu çok olan süt.
SECCADE Genellikle üzerinde secdeye varmakta yâni namaz kılmakta kullanılan küçük halı, kilim cinsinden sergi.
SECCAN (Sicn. den) Gardiyan, zindancı, hapishane memuru.
SECDE Allah'ın (C.C.) huzurunda yere kapanış. İbadet ve Allah'a (C.C.) memnuniyetini ve itaatini bildirmek veya şükretmek için yere kapanarak alın, burun ucu, eller, dizler ve ayak uçları yere gelecek şekilde yapılan en büyük tazim ifade eden hareket. Namazın bir rüknü.
SECDE-İ ŞÜKRAN Şükür secdesi. Şükretmek maksadıyla yapılan secde.
SECDE-İ ŞÜKÜR Bir lütf-u İlâhîden dolayı veya bir musibetin izn-i İlâhi ile kaldırılmasından sonra hamd ve şükür için edilen secde.
SECDE-İ TİLÂVET Kur'an okurken veya dinlerken secde âyeti dinlenir veya okunursa secdeye kapanmak vâcibdir. Okuma secdesi mânasiyle bu isim verilmiştir. Abdestli ve bulunduğu yer temiz olmak şartiyle kıbleye müteveccihen secde edilir. (Kur'an-ı Kerim'de, 7, 13, 16, 17, 19, 22, 25, 27, 32, 38, 41, 53, 84 ve 96. Surelerde olmak üzere 14 yerinde secde âyeti vardır.)
SECDE SURESİ Kur'an-ı Kerim'in 32. Suresidir. Mekkîdir.
SECDE-BER-ZEMİN-İ HAYRET VE MUHABBET Hayret ve muhabbetle yere secde etmek.
SECDEGÂH f. Namaz kılınıp secde edilecek yer. İbadet yapılacak yer.
SECDETEYN Birbiri arkası yapılan iki secde.
SECEC Dökülmüş su.
SECEDE (Sâcid. C.) Secde edenler.
SECEL Genişlik, vüs'at. * Büyüklük, azamet.
SECENCEL (Secencele) Ayna.
SECER Yassı ve enli.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SECES Bozuk ve bulanık su.
SECFAN Ev önünde olan perdenin iki kanadı.
SECH Tırmalama. * Bir şeyin kabuğunu veya derisini soyup sıyırma.
SECİ' Edb: Nesrin kafiyesidir. Seci'ler, ya cümlelerin sonunda yahut arasında bulunur. Sondaki seci'ler bir kelime vasıtasiyle birbirine bağlanır, onlara "Seci'-i mukayyed" denilir. Aradaki seci'ler ise yekdiğerlerine bağlı olmadıklarından onlara sec'i-i mutlak tâbir olunur. İçiçe olan seci'lere "Seci' ender seci" denir.
SECİC Asan, kolay. * Yumuşak yer.
SECİC Su sesi.
SECİF Perde, setre. * Bir kapıya birbiri üstüne iki perde asmak.
SECİHA Tabiat. * Miktar.
SECİL Uzun, tavil.
SECİLE Büyük kova. * Dökülmüş su.
SECİR Posa.
SECİR-İ İNEB Üzüm posası.
SECİR Dost.
SECİS Yılın ve zamanın sonu.
SECİYE Huy, karakter. Huy güzelliği. Ahlâk durumu.
SECİYE-İ AVRÂ Tek gözlü seciye. Dünyaperestlik.
SECİYE-İ UVERÂ Tek gözlülerin -yâni sadece bu dünyayı düşünenlerin, âhireti görmeyenlerin- seciyesi.
SECL (Sicâl) İçi su dolu kova.
SECLA' Emziği uzun dişi deve.
SECLA' Karnı büyük kadın. (Müz: Escel) * Her büyük cisim.
SECR Kızdırmak. * Doldurmak. * İnleyerek çağırmak.
SECSEC Ne yumuşak ne sert olan yer.
SECUR Tennur kızdırılan nesne.
SE'D Zayıf yağan yağmur. * Yaz gecelerinde olan rutubet. * Boğaz ıslatan her cins nesne.
SEDA (Bak: Sadâ)
SEDA' (C.: Esdiye) Bezin hatâsı.
SEDA Çiy denilen yaşlık, kırağı.
SEDACET Sâdelik.
SEDACET-İ KELÂM Söz sadeliği.
SEDAD İstikamet ve kasd. * Haklı ve doğru şey. * Akıl.
SEDAİL (Sedil. C.) Askılar. Perdeler. Zarlar. Örtüler.
SEDANE Etlilik, semizlik, besililik.
SEDARE Sıcaklığın fazlalığından dolayı tenbelleşmek.
SEDAYA (Sedâ. C.) Memeler.
SEDC Yalan.
SEDD Tıkamak, kapamak, mâni olmak. * Baraj. * Perde, Mânia. * Rıhtım. * Set, tümsek.
SEDD-İ ÂHENİN Demirden yapılan set.
SEDD-İ BÂB Kapı örtme.
SEDD-İ NUTK Susma.
SED-İ RÂH Yol kapayan, yola mâni olan.
SEDD-İ RASİN Sağlam set.
SEDD-İ REMAK Ölmeyecek kadar yeyip içmek.
SEDD-İ SEDİD Yıkılması zor olan, sağlam sed. Yıkılmayacak derecede sağlam sedd.
SEDD-İ ZERAİ' Şer'an memnu olan bir şeye vesile teşkil eden mübah fiillerin de men edilmesi. "Def-i mefasid, celb-i menafiden evlâdır." Buna binaen insan, şer'an memnu olan herhangi bir şeye sâik olacak şeylerden sakınması icab eder, o şeyler hadd-i zâtında mennu olmasa da. Bu husus Mâlikî Mezhebinde delil kabul edilen bir mes'eledir.
SEDD-İ ZÜLKARNEYN (Bak: Zü-l karneyn)
SEDDAD Tıpa. Şişe tıpası. * Tampon.
SEDEF (Bak: Sadef)
SEDEF Karanlık ve aydınlığın karışması. * Gece ve sabah. * Sabahın evveli.
SEDEL (C.: Südul-Esdâl-Esdül) Bir kuş adı. * Örtmek, setretmek.
SEDEM Hüzün, keder, tasa. * Nedâmet, pişmanlık.
SEDEN (Sedâne) Hizmet.
SEDENE (Sâdin. C.) Kapıcılar. Perdedarlar. Kâbe-i Mükerremenin kapıcıları.
SEDG Baş yarığı. * Baş yarma.
SEDH Döşemek. * Uçuk hastalığı. * Bir nesneyi açıp yaymak ve arkası üstüne bırakmak. * Deve çökertmek. * Kırba doldurmak.
SEDİD Doğru. Yanlış ve yalan olmayan. * Müstakil. * Muhkem. Metin.
SEDİF Deve hörgücü. * Her canlının sırtı.
SEDİL (C.: Sedâil) Askı. Perde. Örtü. Zar.
SEDİN Semiz, besili, etli ve cüsseli kimse.
SEDİR Köşk. * Nehir. * Karyola. * Odanın baş köşesine konulan döşenmiş kerevet.
SEDK Lâzım olmak, icab etmek, lüzum.
SEDL İrsal etmek, göndermek, yollamak.
SEDM Dik fışkıran su.
SEDN Tapınak. * Puthane.
SEDN Vücut organlarının anormal biçimde gelişmesi.
SEDR Tenbel olmak. * İrsal, gönderme. * Gözü hareket ettirmek.
SEDUM Peygamber Lut Aleyhisselâm'ın kavminin şehri.
SEDV El uzatmak.
SEDY Meme.
SEDYA' Büyük memeli kadın.
SEELE (Sâil. C.) Dilenciler.
SEF' Alâmet. İşaret. * Yandırmak. * Kara etmek. * Çekmek.
SEFA' Buğday başının kılçığı. * Orak. * Kuyu içinden çıkan toprak.
SEFAHET (Sefeh) Zevk ve eğlenceye ve yasak şeylere düşkünlük. Akılsızlık edip lüzumsuz yere, sonunu düşünmeden, hazz-ı nefs için masraf etmek.
SEFAİN (Sefine. C.) Gemiler.
SEFAİN-İ HARBİYE Harp gemileri.
SEFAKA Katılık. * Sıklık.
SAFAL Alçaklık. * Rüzgârın dokunduğu yer.
SEFALET Fakirlik, yoksulluk. Fakirlikten gelen sıkıntı. Sefillik.
SEFARE Süprüntü. * Islah etmek, düzeltmek.
SEFARET Sefirlik, elçilik.
SEFARETHANE f. Sefirlik, elçilik. Elçilik konağı.
SEFARİC (Sefercel. C.) Ayvalar.
SEFASİF (Sefsâf. C.) Yerden toz kaldırarak esen rüzgârlar.
SEFAT (C.: Esfât) Sele, sepet. * Ağaç veya balık pulu.
SEFE Kepek.
SEFEH Akılsızlık.
SEFELE (Sâfil. C.) Alçak kimseler. Aşağı kimseler. Alçaklar.
SEFEN Nasır. * Sertlik, katılık, huşunet.
SEFENC Yeyni, hafif.
SEFER (Safer) Arabi ayların ikincisinin ismi.
SEFER Yolculuk. * Muharebe. Harb. Muharebeye hazır bulunma hali. * Def'a, kerre. * Fık: Muayyen bir mesafeye gitmek. (Bak: Mukim)
SEFERBER f. Harbe hazırlık hali. * Sefere hazırlık içinde olan asker ve bu askerin durumu.
SEFERCEL (C.: Sefâric) Ayva.
SEFERGÜZİN f. Yolculuk yapan, seyahat eden.
SEFERE Yazıcılar.
SEFERÎ Seferde olma hali. Harbe ait, muharebe ile alâkalı. * Namazı kısaltmak veya oruç tutmak gibi sefere ait bir hâlde bulunmak. Fık: Ortalama 90 km. lik bir mesafeyi veya daha fazlasını giden seferi (müsafir) sayılır. Zıddı mukimdir. (Bak: Mukim)
SEFF Dokumak. * Yapmak. * Ahzetmek, almak. * Toz haline getirilmiş ilâç. * İlâcı toz haline getirme.
SEFFAH Cömert, eliaçık, civanmerd. * Güzel konuşan, hatip. * Kan dökücü, gaddar.
SEFFAK (Sefk. den) Kan döken, kan dökücü.
SEFFUD (C.: Sefafid) Kebap pişirilen demir.
SEFH (C.: Süfuh) Dağ eteği. * Su dökmek. * Kan dökmek.
SEFİ' Şiddetle tutup çekme.
SEFİD (Sepid) f. Ak, beyaz.
SEFİDÎ Beyazlık, aklık.
SEFİF Deve beline çekilen kolan.
SEFİH Zevk ve eğlenceye düşkün. Sefahete düşmüş. Malını düşünmeden harcayan.
SEFİHAN Heybe gibi çatıp içine birşeyler konulan iki çuval.
SEFİHANE f. Eğlenceye ve lüzumsuz masraflara düşkün olarak.
SEFİK (C.: Sefâsik) Katı, şiddetli, şedid. * Sık dokunmuş bez.
SEFİL Sefalet çeken, muhtaçlık içinde olan. Çok sıkıntıda bulunan. * Uslu huy sahibi.
SEFİLE Mc: Fâhişe. Namussuz kadın.
SEFİNE Gemi. * Çeşitli mevzulara dair kitap. * Göğün güney yarım küresinde bir burç adı.
SEFİNE-İ NUH Hz. Nuh'un (A.S.) gemisi. (Bak: Nuh)
SEFİR Elçi. Bir devletten diğer devlete bazı işler için gönderilen memur. * Islık sesi.
SEFİR-İ KEBİR Büyük elçi.
SEFİT Keremli, cömert kimse.
SEFİYY Saçılmış toprak. * Bulut.
SEFK Dökme, akıtma.
SEFK-İ DEM Kan dökme.
SEFK-İ DİMÂ' Kan dökme, kan dökücülük.
SEFN Keser. * Timsah derisi gibi olan sert deri. * Yutmak. * Kazık.
SEFNE (SİFNE) (C.: Sifen-Sifnât) Devenin çöktüğünde yere değen yerleri.
SEFR Ev süpürmek. * Yüzünü açmak. * Yazı yazmak. * Islâh etmek, düzeltmek.
SEFR Arslan. * Deve ferci. * Eyer kuskunu. * Yavaş yürüyen deve.
SEFSAF (C.: Sefâsif) Alçak, kemter şey, hakir iş. * Un elerken elekten kalkan toz.
SEFSEFE Nişasta, un gibi şeyleri eleme.
SEFT Kabir üstüne koyulan taş. * Tabut.
SEFUF İlâçlar, devâlar, mâcunlar.
SEFUH Dökülmüş su.
SEFVA' Hızlı yürüyen katır.
SEFY Savurmak. Saçmak.
SEG f. Köpek, kelb.
SEG-İ KUY Sokak, mahalle köpeği.
SEGA' Koyun ve keçi sesi.
SEGAB Açlık.
SEGAB (C.: Sügbân) Kesmek. * Dere içinde yağmurdan biriken su. * İyi ve tatlı su.
SEGABET Açlık.
SEGAME (C.: Sigâm) Beyaz çiçekli bir ot.
SEGAR (C.: Süğür) Ön dişler. * Ağız. (Dar geçit ağızlarına ve diğer yerlerin boş olan korku yerlerine de denir.) * Yaş hıyar.
SEGBAN (Bak: Sekbân)
SEGİL Yaramaz huylu kimse. * Cüssesi küçük, ayakları ince olan kimse.
SEGPEÇE f. Köpek yavrusu.
SEHA Büyük cüsseli. Azim-ül cüsse.
SEHA' Tıb: Beyin zarı.
SEHA Cömertlik, el açıklığı.
SEHA (C.: Sihâ) Ev içi. Her nesnenin kabuğu. * Yarasa kuşu.
SEHAB (C.: Sehâib) Bulut. * Karanlık. * Bulut gibi uçuşan böcekler.
SEHAB-I MATİR Yağmur bulutu.
SEHAB-I RAHMET Rahmet bulutu.
SEHAB-ÜS SİKAL Ağır yağmur bulutları.
SEHAB Çağırgan, gürültücü kişi.
SEHAB-ALUD f. Bulutlu.
SEHABE Tek bulut.
SEHABÎ Bulut ile alâkalı.
SEHAH Yumuşak ve sıcak yer.
SEHAİB (Sehâbe. C.) Bulutlar.
SEHALE Altın, gümüş gibi değerli maddelerin kırıntıları.
SEHAM Yaş ağaç. * Demir.
SEHAM Sıcak günlerde havada iplik iplik olduğu hayâl edilen nesneler. * Sıcak esen rüzgâr.
SEHANE Heyet. * Süs, ziynet. * Renk.
SEHANET Kalınlık. * Sıklık. * Katılık, peklik.
SEHANET Sıcaklık.
SEHAR Bir havuç cinsi.
SEHAVET (Bak: Sahavet)
SEHAY Nâme üstüne nesne bağlamak. * Keşf etmek. * Kabuk soymak.
SEHAYA (Sehâ. C.) Beyin zarları.
SEHB Çekmek. * şiddetle yemek ve içmek.
SEHB Sahra, çöl. Düz yer. * Çok söylemek, çok konuşmak.
SEHBA Üç ayaklı küçük masa. * İdama mahkûm olanların idam edildiği üç ayaklı âlet.
SEHBEL Büyük, iri vücutlu, şişman deve. * Büyük ve geniş tuluk. * Büyük keler.
SEHC Seyretmek. * Ezmek.
SEHEF Çok susamak.
SEHEK Balık kokusu. * Demir pası. * Rüzgârın yerden savurduğu toprak. * Bir şeyin pis pis kokması.
SEHEM (C.: Sihâm-Eshüm-Sehmân) Ok. * Nâsib.
SEHER Geceleri uyumayıp uyanık durma hastalığı.
SEHER Tan. Sabah olmağa başladığı vakit. * Fık: İkinci fecirden biraz evvel olan vakit."Seherlerde eser bâd-ı tecelliUyan ey gözlerim vakt-i seherde." (S.)
SEHERGÂH f. Sabahlık. Sabah zamanı. Sabah vaktine âit.
SEHERHÎZ f. Sabahları erken kalkan. Erkenci. * Sabahleyin esen.
SEHF Maktulün can çekişirken olan ıztırabı, acısı.
SEHH Dökmek.
SEHHA' (Sehh'ten mübalağa sigası) "Çok dökücü" mânasına gelir.
SEHHAC Yeri eliyle veya ayağıyla sıyıran kimse.
SEHHAH (Mübalağa ile) Semiz ve besili nesne.
SEHHAR (Sihir. den) Büyü gibi bir kuvvetle çeken. Büyü yapan. * Çok aldatıcı.
SEHİ f. Düz, doğru. * Fidan gibi boy.
SEHİ-KAMET f. Düzgün boy.
SEHİL Bükülmemiş iplik. * Bir kat bükülmüş iplik. * İpliği bir kat olan bez. * Eşeğin göğsünden gelen hırıltı.
SEHİM Hisse sâhibi. Hissedar.
SEHİN Altı görünmeyen sık ve kalın nesne.
SEHİNE Bulamaç aşı.
SEHL Kolay. * Toprağı yumuşak düz yer. * Sâde.

Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....
 

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SEHL-İ MÜMTENİ' Edb: "Hem kolay, hem güç" mânasına bir tâbirdir. Yazılışı veya söylenişi kolay göründüğü hâlde taklidine kalkışınca, taklidi imkânsız eser demektir.
SEHL-ÜL ME'HAZ Kolay olarak alıncak ve elde edilecek şey.
SEHL Yere yayılmak, döşenmek.
SEHL (C.: Sühul) Beyaz pamuk bezinden olan elbise. * Nakit, para. nakit akçe. * İpliği bir kat bükmek. * Ezmek. * Dövmek.
SEHLEN Kolaylıkla, kolay surette.
SEHLTER f. En kolay, çok kolay.
SEHM Ok. * Hisse. nasib * Kısım. * Hazine geliri. * Korku, dehşet. * Hazz. * Yay.
SEHM f. Dehşet, korku.
SEHM-GİN f. Korkunç, korkulu.
SEHM-NÂK f. Korkunç, korkulu.
SEHMA' Dübür, mak'ad, kıç. * Ağaç.
SEHME Karalık, siyahlık.
SEHNA' Heyet. * Suret.
SEHRAN Geceleri uyanık duran.
SEHUK (C.: Sühuk) Uzun. * Çok uzun hurma ağacı.
SEHUM Hâlin ve durumun değişmesi. Yüzün renginin değişmesi.
SEHV Hata, yanlış, yanılma.
SEHV-İ KALEM Yanlış yazılış, kalem yanlışı.
SEHV-İ MÜRETTİB Mürettibin matbaada yaptığı yanlışlık.
SEHV-İ SARİH Pek açık yanlış.
SEHV-İ TERTİB Tertib yanlışı, dizme yanlışı.
SEHV Keşfetmek, bulmak. * İzâle etmek. * Kabuk soymak.
SEHVA' Geceden bir saat.
SEHVE Ev önünde yapılan sofa. * Gevşek yürüyüşlü deve.
SEHVEN Yanlışlıkla, yanılmak suretiyle.
SEHVİYAT (Sehv. C.) Yanlışlar, yanlışlıklar, sehivler.
SEK' Gitmek.
SEKA' Kulağı olmayan dişi hayvan.
SEKAB Dayanıp itimat edilen, güvenilen.
SEKAB Yakınlık.
SEKAF Kabile, soy. Nisbet.
SEKAF Uzunluk.
SEKAFE Akıllılık.
SEKAL (C.: Eskâl) Misafir. * Mal, mülk, metâ. * Ev metaı, ev eşyası. * İns ve cinnin bir ünvanı. (Bak: Sakalân)(Sekal, -i beyt yani ev eşyasıdır. Ayrıca sekal: Misafirin yani yolcunun ağırlık tabir olunan ve ailesine ve sahibinin çok zaman kullanmayıp sakladığı kıymetli şeye denir.İns ü cinne sekaleyn denilmesi, arzın içinde ve üzerinde bulunmaları itibariyle onun sekali, ağırlığı gibi olmalarından, yahut amellerinin günahlarının ağırlığındandır denilmiştir.) (E.T.)
SEKAM Hastalık. İllet. Bozukluk. (Bak: Sakam)
SEKB Su dökmek. Su dökülme.
SEKBAN f. Köpek besleyicisi. * Padişahın köpeklerini av yerine götüren seyman. * Vaktiyle Yeniçeri Ordusunda bir asker sınıfının ismi. * Köy düğününde silâhlı ve oyun yapan gençler kafilesi. (Türkçede seğmen denir.)
SEKBE (C.: Sekebât) Başta olan kepek. * Takke.
SEKEBE Güzel kokulu bir ağaç.
SEKEL Musibet, belâ. * Çocuğun ölümü.
SEKEM Yolun orta yeri. * Lâzım olmak, icab etmek.
SEKEN Ev ahâlisi. * Mesken, ev. * Kalbin teskin olduğu nesne.
SENETA Sekenler. Durmalar, duruşlar. Davranışlar.
SEKENE Sâkin olanlar, oturanlar. Bir yerde devamlı oturanlar.
SEKENE-İ ARZ Yeryüzünde bulunan mahlûkat.
SEKENE-İ KARYE Köyde oturanlar. Köyün sâkinleri.
SEKER Hurma şarabı.
SEKERAT Sarhoşluk. * Hayretler. şiddetler. * Mestlikler.
SEKERAT-ÜL MEVT Ölüm halindeki kimsenin kendinden geçmesi, can çekişmesi hali.
SEKF Bulmak.
SEKİ Direğin altında konulan taş ayak, kürsü taşı, kapıların yanlarında ve bahçelerde havuzların etrafında yapılan sed ve peyke, odaların zeminden yüksekçe olarak bir kısmına yapılan döşeme yerlerinde kullanılır bir tabirdir. * Atın ayağındaki beyaz nişana da bu ad verilir. (O.T.D.S.)
SEKİNE(T) Sükûn ve itmi'nan, temkin. Nefisteki telâşın kesilmesi ile hâsıl olan kalb huzuru ve sükûneti. * Telâş ve hafifliğin zıddıdır. * Kalb rahatlığı, kalb kuvveti veren çok mühim bir duânın ismi. (Bu, Sekine isimli duâ, Hazret-i Ali Radıyallâhü Anh gibi evliyânın bildiği ve içerisinde ondokuz harfli ondokuz âyet bulunan çok mühim, sükûnet ve itmi'nan veren bir duâdır. Hizb-ül Envar-ül Hakaik-ın Nuriye'de mevcuttur.)
SEKİT Kırağı.
SEKK Seyahat etmek, gezmek.
SEKK (C.: Sukûk-Sikâk) Çuvaldız. Çivi. * Alçaklık. * Dar nesne.
SEKKA' Su ulaştıran.
SEKKAB Delici, delen.
SEKKAK Bıçakçı, çakıcı.
SEKKAKÎ (Hi: 555-626) Harzem'li olup edebiyat ve kelâm ilminde çok kıymetli ve mühim bir İslâm âlimidir. "Miftâh-ül Ulûm" isminde sarf ve nahivden ve aruz kafiyesinden bahseden eseri vardır. Sadeddin-i Taftazanî bu kitabı şerhetmiştir.
SEKKAR Lânet eden kişi.
SEKKARE şarap yapan.
SEKLA Çocuğunu kaybeden kadın.
SEKN Sâkin olmak.
SEKR (Sekir) Sarhoşluk.
SEKRAN Sarhoş, mest olan adam.
SEKR-ÂVER f. Sarhoş eden, sarhoşluk veren, baş döndüren.
SEKRE Sarhoşluk. * Şaşkınlık. * Şiddet.
SEKSEKE Hamakat, ahmaklık.
SEKTE Durma, kısılma. * Kanın birdenbire durması. * Bir işin görülmesinde kesiklik, durgunluk hâsıl olmak. * Tecvidde: Kıraat esnasında nefes almadan sesi kesmeğe denir.
SEKTE-İ KALB Kalbin durması. Kalbin sekteye uğraması.
SEKTEDÂR Susan, sesini kesen. * Zarara uğramış olan. * Aheng ve düzeni bozulmuş.
SEKUB (Bak: Sükub)
SEKUB (Sekabe) Ateşin alevlenmesi. * Yıldızın parlaması. * Işıklı, ışık veren. * Parlamak.
SEKUN Yemen vilâyetinde bir kabile adı.
SEL' Baş yarmak.
SELA' Bir acı ağaç. * Medine'de bir dağ. * Yarmak. Parçalamak. * Ayak yarığı. (Bu mânâya C.: Sülu)
SELA (C.: Eslâ) Çocuğun ana karnında iken içinde bulunduğu ince deri.
SEL'A Hıyarcık hastalığı. * Yarmak.
SELA' Pişirmek. * Eritmek.
SELACİKA (Selçuk. C.) Selçuklular.
SEL'AF Yutmak.
SELAH (C.: Selhân) Keklik yavrusu.
SELAHİF (Sulahfât. C.) Kaplumbağalar.
SELAHİYET (Bak: Salâhiyet)
SELAİK (Selika. C.) Güzel söz söyleme ve yazma kabiliyetleri.
SELAK (C.: Selekân) Yüksek, düz yer. Deve yanırının onulmuş ve yeri ağarmış olan izi. * Çuval kulpunun birisini birisine koymak.
SELALE Çanak içinde yalanan nesne.
SELALİM (Süllem. C.) Merdivenler.
SELAM Ayıplardan, âfetten sâlim oluş. Selâmet, emniyet. Sulh. Asâyiş. Bütün korktuklarından emin olma. * Allah'ın (C.C.) rızasına erişmek için mü'minlerin birbirlerine yaptığı dua. Mü'minler birbirleriyle karşılaştıklarında büyük küçüğe; yürüyen durana; azlık çokluğa; hayvan veya vasıta üzerinde olan yerde yürüyene; yüksekteki aşağıdakine "Selâmün aleyküm" der. Selâmı alan "Ve Aleykümüsselâm ve Rahmetullâhi ve Berekâtühu" diyerek cevap verir. Evvelâ selâm veren daha çok sevap kazanır. Selâm vermek sünnet, almak ise farzdır. İki cemaat birbiri ile karşılaşırsa; onlardan birisinin selâm vermesi sünnet-i kifaye, selâm alacak taraftan birisinin selâm alması farz-ı kifayedir.
SELAMAN Bir mekânın adı. * Büyük ağaç.
SELAMET Kurtuluş, tehlikeden sâlim olmak. Korktuklarından, fenalıklardan kurtulmak. * Neticede imân ile kabre girmek. * Edb: Doğruluk, sağlamlık.
SELAMLIK (Bak: Harem)
SELASE Üç.
SELASE-AŞER Onüç.
SELASET Edb: Anlatıştaki kolaylık ve rahatlık. Açık, kolay, akıcı ve âhenkli ifade.
SELASİL (Silsile. C.) Silsileler. * Zincir gibi olanlar. Zincirler. * Sıradağlar.
SELASÛN (Selâsîn) Otuz, 30.
SELATA Kahır, galebe, hiddet. * Kötü konuşan, gönül inciten, kalb kıran. * Merhametsiz olmak. * Acı söz söylemek.
SELATİN (Sultan. C.) Sultanlar.
SELB Ayıp. * "Noksan etmek ve çekmek" mânalarına da mastardır.
SELB Zorla alma, kapma, soyma. * Nefy ve inkâr etme. * Kaldırma, giderme, izale. * Man: İki şey arasında nisbet-i vücudiyenin kalkması.
SELBEN İnkâr yoluyla, * Gidererek, kaldırarak, yok ederek.
SELBÎ Nefiy ile alâkalı, nefye mensub olan.
SELBUB Bir dere.
SELC (C.: Süluc) Kar.
SELC Yutmak.
SELCEM (C.: Selâcim) Uzun, tavil.* Uzun ok. şalgam.
SELEB Yemen vilâyetinde yetişen bir ağacın kabuğudur. Ondan ipler ve urganlar yaparlar. * Kişinin malı mülkü ve metâı.
SELECAN Yutmak.
SELEF (Self) Eskiden olan. Evvelce bulunmuş olan. * Yerine geçilen. * Önde olmak, ileri geçmek. * Eski adam.
SELEF-İ SÂLİHÎN Ehl-i Sünnet ve Cemaat'in ilk rehberleri: Tabiîn ile Ashabın ileri gelenleri ve Tebe-i Tabiînden olan müslümanlar.
SELEFİYE İtikadca Ehl-i Sünnet Mezhebi üzerinde olan Sahabe ve Tâbiîn'in gittikleri yol. Ve bu yolda giden fakihler, muhaddisler ve bu mezhebden olanlar. * Cenab-ı Hakk'ın varlığında ve diğer hususlarda Kur'an-ı Kerim aşikâr ne söylemiş ise aynen kabul edenler. Bunlara "Eseriyye" de denir.
SELEL Helâk olmak, mahvolmak.
SELEM Diş gediği.
SELEM Teslim etmek. * Ayıplardan uzak olmak. * Selef. * Peşin para ile veresiye mal alma.
SELENKA' Yıldırım.
SELENTAH Geniş, açık yer.
SELF Yeri düzeltmek. *Büyük dağarcık.
SELFA' Bahadır. Kahraman ve cesâretli kimse. * Yüzsüz, utanmaz, hayâsız, kötü kadın. * Kuvvetli deve.
SELFE Ahmak. * Kurt.
SELG Ayırmak. * Yarmak.
SELH Soyma, deri soymak. * Her ayın son günü. * Bir yerden bir şeyi çıkarmak.
SELHA Kıyamet günü.
SELH-HANE f. Hayvan kesilip yüzülen yer. Mezbâha. (Bu kelime galat olarak, "salhâne" şeklinde kullanılır.)
SELİB Soyulmuş, giderilmiş, alınmış. * Tıraş olunmuş. * Aklı başından alınmış.
SELİF Eski zamanda geçmiş olan.
SELİHA Kabuk. * Soyulmuş veya bozulmuş şey. * Tarçın yerine kullanılan bir ağacın adı.
SELİK Arpa, buğday ve bunlara benzer hububatın yarması.
SELİKA Güzel söz söyleme ve yazma istidadı.
SELİKA Üstüne binen kişinin, ayaklarını sallamasından dolalyı, devenin yanlarında meydana gelen ayak izleri. * Tabiat.
SELİL Netice, semere. * Yeni doğmuş erkek çocuk. * Büyük, geniş dere.
SELİL-İ MEYYİT Ölü olarak doğmuş çocuk.
SELİLE Yeni doğmuş kız çocuğu.
SELİM(E) (Selâmet. den) Sağlam, kusursuz. Refah ve selâmet üzere bulunan.
SELİM-ÜL KALB Temiz kalbli.
SELİS Selâsetli. Fasih ve beliğ olan. Düzgün ve akıcı ifade.
SELİS Kolay, yumuşak. * Boyun eğmiş, bağlı.
SELİT Kahredici, galebe edici. * Susam yağı. * Kötü sözlü şerli kimse. Ağzı bozuk. * Zeytinyağı.
SELK Çekmek veya çekilmek. * Gitmek. * İthal etmek, içeri sokmak, girdirmek.
SELK Bir yerden haber getirmek. * Yumurtayı rafadan pişirmek. Bir kimseyi başı üstüne bırakmak. * Katı ve sert söylemek. * Çağırmak.
SELKA' (C.: Selâki) Otsuz, susuz ve ıssız yer.
SELL Yavaşça çekip sıyırma. Sıyrılma. * Çıkarma, çıkarılma. Çekme, çekilme.
SELL-İ SEYF Kılıç çekme.
SELLAC Buzcu, buz satan adam.
SELLAH (Selh. den) Kasaplık hayvan kesen veya yüzen.
SELLAT (Selle. C.) Sepetler, seleler.
SELLE Koyun ve keçi sürüsü. * Yıkmak, hedm. * Kuyu içinden çıkartılan toprak.
SELLE (C.: Sellât - Silâl) Sepet, sele.
SELLEBÂF f. Sepet, küfe vs. ören kimse. Sepetçi.
SELLEME "Selâm ve selâmet versin, kusur ve ayıptan hâli ve beri eylesin" meâlinde duâ.
SELLEMEHÜSSELAM Gelişi-güzel. Rastgele.
SELM Barış, sulh. İtaat. Tek kulplu kova. (Bak: Silm)
SELMAN-I FARİSÎ İran'ın İsfahan şehrinde doğmuş olan büyük bir sahâbe. Evvelce ateşperestti, sonra Hristiyan oldu. Daha sonra papazların nasihatiyle İslâmiyetin geleceğini anlamıştı ve arıyordu. Yeni Peygamber'e (A.S.M.) kavuşmak için Şam'dan Hicaz'a geldi ve orada kendisini köle yaptılar. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm Medine'ye geldiğinde müslüman oldu ve Resulullah onu satın alıp azad etti. İslâmiyete çok hizmetleri vardır. (R.A.)
SELME Rahne, gedik.
SELMEC (C.: Selâmic) İnce uzun demir.
SELMET (SİLMET) Taş.
SELS Akmak, seyelân.
SELS Beyaz boncuk dizilen iplik.
SELSAL Hafif soğuk, tatlı ve lezzetli su.
SELSEBİL Cennet'te bir çeşme veya ırmak. * Mc: Tatlı, lâtif, leziz su.
SELSEL Tatlı ve yumuşak su.
SELSELE Ulaştırmak, vardırmak. * Zincir örmek.
SELT Karın gürüldemesi.
SELUB (C.: Süleb) Müddeti tamam olmadan yavrusunu düşüren deve.
SELUC Rahat olmak. Mutmain olmak.
SELUF Suya gelen develerin dâima önlerinde gelen deve.
SELUK Yemen vilâyetinde bir köydür ve "kilâb-ı selukiyye" denilen büyük köpekleriyle meşhurdur.
SELUKİYYE Kaptan kamarası.
SELUL Ölü olarak doğmuş çocuk.
SELV Kanaat vermek.
SELVA Bal, asel. * Bıldırcının büyüğü.
SELVET Kalb rahatı. Gönül rahatı.
SEM' İşitmek. Kulak ile dinlemek. * Kurdun sırtlandan olan eniği.
SEM'-İ HAMİYET Hamiyet kulağı, insaf ve hakperestlikle dinleyiş.
SEM'-İ HİKMET Hikmetli sözleri dinlemek. Hikmetten ibret ve ders almak. En hayırlısına tabi olmak.
SEMA Gök yüzü. Asuman. Gök. * Her şeyin sakfı. * Gölgelik. * Bulut ve emsali örtü.(Resul-i Ekrem'den (A.S.M.) şöyle rivayet olunmuştur. Sema'ya uruç buyurdukları zaman kale burçları gibi bir mevkide bir takım melâike görmüştü. Bunlar birbirlerinin yüzüne doğru, mütekabilen yürüyüp gidiyorlardı. Bunlar nereye gidiyorlar diye Resul-i Ekrem (A.S.M.) Cebrâil'e (A.S.) sordu. Cebrâil: Bilmiyorum. Ancak yaratıldığımdan beri ben bunları görürüm ve evvel gördüğümün bir tânesini bir daha görmem dedi. Onlardan birine, ikisi birden: "Sen ne zaman halk olundun" diye sordular. O da: "Bilmiyorum. Ancak Cenab-ı Hak her dörtyüz bin senede bir yıldız halk eder. Ben yaratıldığımdan beri de dörtyüz bin yıldız halk etti" diye cevap verdi. Melâikenin kesretini ve kudret-i ezeliyenin vüs'at-ı tecelliyatını anlamalı... E.T.)