ACİL MUAYENE VE TEDAVİ İÇİN İPUÇLARI Hastane öncesi acil bakım veriyorsunuz, yani 11
 

ACİL MUAYENE VE TEDAVİ İÇİN İPUÇLARI


Hastane öncesi acil bakım veriyorsunuz, yani 112 ambulanslarından birinde veya özel ambulans şirketlerinin ambulansında çalışıyorsunuz; ya da herhangi bir acil serviste görevlendirildiniz! Sizden beklenen en kısa zamanda hasta hakkında bilgi toplamak, ayırıcı tanıya varmak ve acilen hastanın tedavisini başlatmaktır. Peki, karşınıza acil bir hasta geldiğinde bu bilgilere en kısa zamanda nasıl ulaşabilirsiniz?


Eğitim programlarında, hasta değerlendirmesini öğretmelerinin iki nedeni vardır: birincisi, edindiğimiz mükemmel becerilerimizi (CPR, immobilizasyon, defibrilasyon, intravenöz sıvı başlama gibi) hastayla karşılaştığımızda, hastayı iyi değerlendirememe nedeniyle ne zaman ve nasıl kullanacağımızı bilemezsek bu becerilerin bir değeri kalmayacağından; ikincisi ise, acil bakım eğitiminin önemli bir kısmını kapsaması nedeniyle hasta hakkında bilgi toplarken en ufak bir ayrıntıyı atlamamak için kullanılan tekniği geliştirme sanatı olduğundan. Aslında, hasta değerlendirme yönteminin incelikleri zaman içinde, eğitim döneminden çok sonra öğreniliyor. Bu incelikleri daha kısa zamanda öğrenmek için, el becerilerimizi kalıplaşmış bir şekilde uygulamak yerine ?niçin? sorusunu sormalıyız. Bu soruları sorarken, işimizi kolaylaştıracak ipuçlarından yararlanmamız öğrenme sürecini kısaltacaktır. Aşağıda bu konuyla ilgili ipuçları bulacaksınız, bu ipuçlarının işinizi kolaylaştıracağını umuyorum. Hastayı değerlendirirken öncelikle, hastanın bilinci açık mı kapalı mı, sorunu medikal mi travmatik mi, bunu saptayalım. Bilincini AVPU kısaltmasına göre saptayabiliriz. Bilinci kapalı ise hemen başa pozisyon vererek soluk yolunun açıklığının devamlılığını sağlarız. Sonra aşağıdaki tabloya göre bir plan yaparak hastayı muayene edebilirsiniz. Travmalı hastanın önce dış kanamasının olup olmadığı araştırılır, sonra baştan başlayarak ayak tırnağına kadar hastanın yumuşak dokusu (ezik, morluk, sıyrık, ke**** delinme yarası açısından) ve kemik yapısı (kırık, şekil bozukluğu açısından) hızlı bir şekilde muayene edilir. Baş, göğüs, karın özellikle daha itinalı muayene edilir (iç kanama olasılığı açısından). Fiziksel muayene konusunda daha kapsamlı bilgi almak üzere ekteki kaynaklardan yararlanabilirsiniz. Tablonun yanı sıra muayenede kısa zamanda geniş bilgi sahibi olmak üzere kullanabileceğiniz kısaltmalardan birkaçını ve nerede kullanılabileceklerini aktarmaya çalıştım.




TIBBİ SORUNLARDA (YARALANMA YOK)


TRAVMADA ( YARALANMALARDA)


BİLİNÇLİ HASTADA


·Hemen konuşmaya başlayarak iletişim kurun, muayene ve acil bakım sürecinde sözel iletişimi sürdürün. Konuşurken hastanın soluk yolunun durumunu ve solunumunun yeterliliğini değerlendirin.


·Vital bulgularını( nabız, solunum, kan basıncı), cildin ısısını-rengini-nemini, bilinç düzeyini değerlendirin.


·İletişim kurarak aldığınız bilgi ve şikayetler doğrultusunda hastayı muayene edin (örnek: karın ağrısı şikayeti varsa, detaylı karın muayenesi, PQRST, vd sorular gibi)


·Yaralanma şeklini (mekanizmasını) araştırın.


·Hasta ile konuşmaya başlayın, bu esnada solunumun yeterliliğini değerlendirin. Kanama olasılığı için hızlı kanama kontrolü (muayenesi) yapın. Yaşamsal tehlike oluşturan herhangi bir durum söz konusu olduğunda konuşmaya ve acil bakıma ara verip, hastanın durumunu düzeltin.


·Vital bulguları değerlendirin.


·Tam bir fiziksel muayene (kas ve kemik muayenesi) yapın.


·Vital bulguları tekrar değerlendirin.



BİLİNÇSİZ HASTADA


·Hastanın soluk yolunun açıklığına bakın ve açıklığını sağlayın ve sürdürün(bunun için başı hiperekstansiyona getirin). Solunumun-nabzın durumunu (hızı-derinliği/dolgunluğu-düzeni) değerlendirin. Aşırı kanama veya şok olasılığını araştırın, sorun varsa acil bakım verin. Bilinç düzeyini saptayın. Fark edilen yaşamsal tehdit oluşturan durumlarda gerekli müdahaleyi yapın.


·Vital bulguları değerlendirin.


·Hastayı muayene edin, bu esnada, çevrede hasta hakkında bilgi verebilecek kişilerden bilgi alın.


·Yaralanma şeklini araştırın.


·Hastayı ?soluk yolu?, solunum, karotid nabız, aşırı kanama veya şok bulguları açısından değerlendirin. Vücuduna genel olarak göz gezdirerek görünür yaşamsal tehlike oluşturabilecek sorun var mı saptayın, varsa acil bakım ile tehlikeye karşı önlem alın. Hasta çok kötü durumdaysa, en kısa zamanda ambulansa yükleyerek hastaneye götürün. Elbette yukarıda bahsedilen işlemlerden sonra !


·Vital bulguları değerlendirin.


·Tam bir fiziksel muayene yapın, bu esnada çevredeki kişilerden hasta hakkında bilgi alın.


·Vital bulguları tekrar değerlendirin.


?soluk yolu? nun devamlılığı için: travmalı hastalarda baş hiperekstansiyona getirilmez, varsa boyunluk takılır yoksa alt çene pozisyonu verilir. Baş hareket ettirilmez, düz yatırılır; çene, baş parmak ve işaret parmaklarının yardımıyla hafif yukarı ve öne doğru harekete ettirilir. Hastanın durumuna göre airway veya endotrakeal tüp yerleştirilir.




Hastanın bilinç durumunu saptamak üzere kullanılan kısaltma: AVPU


A: Alert - Uyanık, bilinci açık (yere, kişiye, zamana oryantasyonu da kontrol edilir)


V: Verbal ? Hasta sözel uyarıya(komutlara) yanıt veriyor


P: Painful ? Hasta ağrılı uyarana yanıt veriyor


U: Unresponsive ? Hastanın bilinci kapalı, hiçbir şekilde yanıt vermiyor