|
Afrika
Afrika, Avrupa'nın güneyinde, Atlantik Okyanusu'nun doğusunda, Hint Okyanusu'nun batısında ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunan kıta. Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30 218 000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir. Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Afrika adı bu ülkeye Pön savaşları sırasında verilmiştir.
http://www.turkcebilgi.com/images/im...ika_konumu.png Afirka kıtasının konumunu Afrika, Avrupa'nın güneyinde, Avrasya olarak bilinen eski dünya kıtasının batısındaki büyük yarımada olan Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib) Güneşin Battığı taraf anlamına gelir. Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad, Yunanca'da Europa olmuş ve Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir. ...Atlantik Okyanusu'nun doğusunda, Atlas Okyanusu veye Atlantik, Pasifik 'den sonraki en büyük ikinci okyanusdur. Bir zamanlar tek parça olan ata kıtanın bölünmesiyle oluşmuş olup, Avrupa ve Afrika 'yı Amerika Kıtası 'ndan ayırır. Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz, Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 106,2 Mil. km² alana sahip olup, yeryüzünün beşte bir alanını kaplar. 3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru dur. ... Hint Okyanusu'nun batısında ve Hindistan, Afrika ve Okyanusya tarafından çevrilen, dünyanın üçüncü büyük okyanusu. Asya’nın güneyinde, Afrika ile Avustralya arasında kalan deniz. 20° doğu boylamıyla Atlantik’ten, 147° doğu boylamıyla Büyük Okyanustan ayrılır. Bu deniz, okyanuslar içinde en küçük olanıdır. Avustralya ile Afrika arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 10.000 kilometredir. Yüzölçümü kollarıyla berâber 74.900.000 km2yi bulur. .. Antarktika'nın kuzeyinde bulunan Dünyanın beşinci büyük kıtası. Yüzölçümü 14.107.637 kilometrekaredir. Güney kutbu etrafında her tarafı karla kaplı, daima fırtınalı ve buz kütleleri ile çevrili bir kara parçasıdır. Antarktika, Ross ve Wendel deniz körfezleri ile Antarktika Yarımadası hariç ana hatlarıyle hemen hemen çember şeklindedir. ... kıta. Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30.218.000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir. Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Afrika adı bu ülkeye ... Pön savaşları sırasında verilmiştir. O zamana kadar Yunanlı yazarlar bu kıtaya " Pön savaşları İlkçağda Romalılarla Kartacalılar arasındaki savaşlara verilen ad. Üç Pön Savaşından birincisi M.Ö.264-241, ikincisi M.Ö. 218-201, üçüncüsü M.Ö. 149-146 tarihleri arasında meydana geldi. Pön Savaşlarının sebebi; Romalılarla Kartacalıların Batı Akdeniz'deki hakimiyet kurma mücadelesidir. Birinci Pön Savaşı: Batı Sicilya'ya hakim olan Kartacalıların, Sicilya Adasının doğusuna da hakim olmak istemeleriyle başladı. M.Ö. 264 yılında Messina şehrindeki koloniler ve boğaz üstün ... Libya" yani "Lebular Diyarı" derlerdi. Fakat MS I yy sonlarında bu isim bütün kıta için kullanılmaya başlandı. Afrika terimi daha sonra Arapça'ya "İfrikiya" şeklinde geçmiştir. Afrika kuzey-güney doğrultusunda Tunus'taki Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Afrika kıtasının, kuzeyinde Akdeniz kıyısında yer alan bir ülke. 32°-20° kuzey enlemleri ile 10°-25° doğu boylamları arasında kalır. KuzeydeAkdeniz, doğuda Mısır, güneydoğuda Sudan güneyde Nijer ve Çad, batıda ise Cezâyir ve Tunus’la çevrilidir. ... Beyaz Burun (37° 22' 20'' K Paraleli) ile Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Ahulhas Burnu (34° 50'28'' G Paraleli) arasında 8 025 km boyunda, doğu batı doğrultusunda ise; Somali'deki Ras Hafun Burnu (51° 25' 27'' D Meridyeni) ile Senegal'deki Yeşil Burun (17° 31' 17'' B Meridyeni) arasında 7 416 km genişliğindedir. Afrika kuzeyden Akdeniz ile sınırlanırken kuzeydoğuda Fogo dağına ev sahipliği yapan, 4033 km2'lik burun. orjinal ismi Republica De Cabo Verde'dir. Dilimizde Kape Verde olarak bilinir. uzun sureli kuraklıkların yanında yaşanan ciddi su sıkıntısı, sık sık meydana gelen volkanik ve sismik aktiviteler sonucu tarıma uygun topraklar %11i oluşturur. Dogal olarak gsmh'i çok aşağılarda tutmuştur. ... Süveyş Kanalı ile Asya'dan ayrılır. Kıta doğuda Süveyş Kanalı Akdeniz ileKızıldeniz'i birleştiren 161 km uzunluğunda yapay suyolu. Kanalın genişliği 70-125 m arasında değişmektedir. Derinliği 11-12 m'dir. Su kesimi 10,36 m'den fazla olan gemiler kanaldan geçemez. 1951 yılında trafiği kolaylaştırmak amacıyla el-Kantara ile el-Firdan arasında 13,5 km' lik bir yan geçit açılmıştır. 1869’da ulaşıma açılan kanal, havuzlar kullanılmadan, deniz seviyesinde 169 km uzunluğunda bir geçiş sağlar. Kanal, Hint Okyanusu ile Akdeniz ve Atlas Okyanus ... Kızıldeniz ve Kızıldeniz Afrika ile Asya (Arap Yarımadası) arasında yer alan, Hint Okyanusu'na bağlı bir denizdir. Uzunluğu 2000 km. civarı olup, bazı kaynaklarda 1900 km. veya 2350 km. diye geçmektedir. Kuzeyde Mısır'daki Süveyş Kanalı ile doğal olmayan yoldan Akdeniz'e bağlanmıştır; güneyde ise Arap Yarımadası ucunda Bab el Mendeb Boğazı ile Hint Okyanusu'na bağlanır. ... Hint Okyanusu ile komşudur. Hindistan, Afrika ve Okyanusya tarafından çevrilen, dünyanın üçüncü büyük okyanusu. Asya’nın güneyinde, Afrika ile Avustralya arasında kalan deniz. 20° doğu boylamıyla Atlantik’ten, 147° doğu boylamıyla Büyük Okyanustan ayrılır. Bu deniz, okyanuslar içinde en küçük olanıdır. Avustralya ile Afrika arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 10.000 kilometredir. Yüzölçümü kollarıyla berâber 74.900.000 km2yi bulur. ... Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18 km yaklaşır. Kıtanın güneyi yine Hint Okyanusu, batısı Kızıldeniz'i Aden Körfezi'ne bağlayan boğaz. ... Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Kıta kuzeybatıda Avrupa'dan 14 km genişliğindeki ATLAS OKYANUSU Alm. atlantischer Ozean, Fr. Océan Atlantique, İng. Atlantic Ocean. Dünyanın ikinci büyük denizi. Büyüklük bakımından Büyük Okyanustan sonra gelir. Doğusunda Avrasya ve Afrika, batısında Amerika (kuzey ve güney) bulunur. Bu okyanus, eski dünya ile yeni dünyayı birbirinden ayırır. Bazıları Kuzey Buz Denizi ile Antarktika Okyanusunu da Atlas Okyanusuna dahil ederler. Umumi kanaat, Kuzey Buz Denizi ile Antarktika Okyanusunun buraya dahil olmadığı .. Cebelitarık Boğazı ile ayrılır. |
Cevap : Afrika
3 Eklenti(ler)
Afrika,yüryüzünün ikinci büyük kıtası.30.217.894 km2 yüzölçümüyle yeryüzündeki kara alanlarının beşte birini oluşturur.Kuzeyde Akdeniz batıda Atlas Okyanusu doğuda Kızıldeniz ve Hint Okyanusuyla,güneydeyse Atlas ve Hint okyanuslarının birleştiği sularla çevrilidir.Uzunluğu kuzey-güney yolunda 8.000 km.genişliği doğu- batı yönünde 7.400 km"dir.En kuzeydeki noktası Tunus"un el-Ebyaz Burnu yakınındaki Ras ben Sekka,en güneydeki noktası ise Güney Afrika"daki Agulhas Burnudur.Somali"de Guardafui Burnunun güneyindeki Hafun Burnu ile Cabo Verde"deki Pointe des Almadies,en doğu ve en batı uçlarını oluşturur.Afrika,,Avrupa kıtasından Cebelitarık ,Asya"dan da Arabistan Yarımadasının güneybatı ucundaki Babü"l Mendep Boğazıyla ayrılır.Kuzeydoğuda Sina Yarımadası üstündeki Süveyş Kanalı yapılmadan önce Afrika ,Asya ile birleşik durumdaydı.Toplam nüfusu (1990 tah.) 647.518.000"dir. Afrika kıyıları çok girintili çıkıntılı olmadığı için kıtanın 30.320 km"lik kıyı uzunluğu Avrupa kıyı uzunluğundan azdır.Afrika kıyılarının açıklarında birçok ada vardır.Bunlardan doğudaki Madagaskar dünyanın en büyük adalarındandır.Komoro Adaları Mauritius ve Reunion kıtanın güneydoğusunda Seyşeller ve Sokotra doğusunda,Kanarya Adaları Asor ve Madeira ise kuzeybatısındadır.Cabo Verde,Bijagos,Bioko,Sao Tome ve Principe adaları batısında Ascension,St.Helena ve Tristan da Cunha adaları güneybatıda yer alır. Ekvator çizgisi Afrika"yı hemen hemen tam ortadan ikiye böler.Bu nedenle kıtanın büyük bölümü kuzeyde Yengeç,güneyde Oğlak dönenceleriyle sınırlanan tropik bölgede kalır.Ama Batı Afrika çıkıntısı,kıtanın daha büyük bölümünün Ekvator"un kuzeyinde kalmasına yol açar.Gana"da Accra kentinin hemen doğusundan geçen Greenwich meridyeni,Afrikayı kuzey-güney doğrultusunda keser. Eski Yunanlıların kıtaya "Libya"dediği söylenir.Latince aprica"dan (güneşli)ya da Yunanca aphrike"den (soğuksuz) esinlenen Romalıların kıtayı "Afrika" olarak adlandırdığı öne sürülür.Ama Afrika adı Romalılarca daha çok kıtanın Avrupa"nın güney uzantısı sayılan kuzey kıyıları için kullanılmıştır.Kuzey Afrika kıyılarında bir dönem hüküm süren Romalıların kendi yerleşim alanlarının güneyindeki bölgeye "Kartaca" nın güneyindeki bir Berberi topluluğundan dolayı" Afrigler ülkesi" ya da " Afriga" dedikleri de ileri sürülür.Bir başka açıklama "Afrika" adının bugünkü Tunus dolaylarındaki verimli bir bölgeye ilişkin olduğu ve "Mısır "başakları anlamına geldiği yolundadır. Afrika bir bütün olarak dar kıyı şeritlerinden hemen sonra dimdik yükselen büyük bir yayla görünümündedir.Bu yayla,kabaca güneydoğu ve kuzeybatı bölümleri olarak ikiye ayrılabilir.Kuzeybatıda dağlık iki kesim bulunur.Altas Dağları ile Sahra"daki Ahaggar Platosu .Yaylanın güneydoğu bölümü ise Etiyopya Dağlarını Doğu Afrika Platosunu ve Güney Afrika"ın doğusundaki Draken Dağlarını kaplar. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
JEOPOLİTİK YAPI Afrika kıtası,genel olarak,zamanımızdan 4 milyar ile 570 milyon yıl öncesine tarihlendirilen kıvrımlanmış,başkalaşmış ve granitleşmiş kayaçların oluşturduğu eski bir Prekambriyen kalkan niteliğindedir.Sonraları erozyonlarla örtülen yüzeyin yüzde 57 gibi büyük bir bölümünde genede yaşlı Prekambriyen kayaçların yer aldığı görülür.Bu kalkanın incelenmesiyle üç genel yargıya varılır. 1- Afrika kıtası jeolojik açıdan Arabistan Yarımadasını da içine alır. 2-Kuzey Afrika daha önce Akdeniz ve Alpler alanının bir parçası iken,jeolojik tarihin oldukça yakın dönemlerinde Afrika kıtasıyla birleşmiştir. 3-Prekambriyen kalkan çok sayıda yaşam izi taşır.Güney Afrikadaki yaşlı Prekambriyen kayaçlarda bulunan mikroorganizmalar 3.2 milyar yıl önceye kadar izlenebilmektedir. Prekambriyen sonrasına ilişkin jeolojik çözümlemeler öteki kıtalar çapında jeosenklinallerin ya da dağoluşumu süreçlerinin varlığını ortaya koymaz.Gene de, kıtanın batı ucunda,Mauritanidler olarak adlandırılan eski dağların çok aşınmış izleri,batıdaki Atlas Okyanusuyla ilişkili bazı Jeosenklinalerin varlığını gösterir. Kıtanın bütününe özgü göreli jeolojik kararlılık kuzeyde yok olur.Sahra"yı kuzeyden kuşatan ve Akdeniz"in atası olan Tetis Denizindeki kayaçlardan,Senozoyik ( yakın) Zamanın üçüncü Döneminde (65ile 2,5 milyon yıl önce) Tel Atlasları ile Sahra Atlasları doğmuştur. 570-225 milyon yıl öncesi Paleozoyik ( Birinci) Zaman denizleri Afrika"nın kuzeybatısını kaplayarak önce Akdeniz"den Gine Körfezine ,sonra Güney Afrika"ya kadar uzanmıştır.280 ile 225 milyon yıl önceki Permiyen Döneminde ise,Permiyen Denizi Mozambik Kanalına kadar ilerlemiştir.225 milyon yıl öncesinden 65 milyon yıl öncesine değin süren Mezozoyik ( ikinci ) Zaman oluşumları,Batı Sahra Senegal ve Hint Okyanusu kıyılarındaki Jura Dönemi deniz tortullarıdır.mezozoyik Zamanın son evresini oluşturan Tebeşir Döneminin başlangıcından kalma deniz tortullarına Afrika"nın tüm kıyılarında rastlanırken,Geç Tebeşir Dönemine (100 - 65 milyon yıl öncesine değin süren Mezozoyik (ikinci) Zaman oluşumları Batı Sahra,Senegal ve Hint Okyanusu kıyılarındaki Jura Dönemi deniz tortullarıdır.Mezozoyik Zamanın son evresini oluşturan Tebeşir Döneminin başlangıcından kalma deniz tortullarına Afrika "nın tüm kıyılarında rastlanırken,Geç Tebeşir Dönemine (100 -65 milyon yıl önce) tarihlendirilen deniz tortulları yalnızca Sahra"da ve Atlas ile Hint okyonusları kıyılarında görülür.Tebeşir Döneminin son evresinde Kuzey Afrika oluşmuş.Kızıldeniz Vadisi de Arabistanı kıtanın bütününden ayıracak biçimde açılmaya başlamıştır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Prekambrien,Afrika"daki Prekambriyen kitle ,birbirine bağlı dört kraton grubundan oluşur.Bunlar Batı Afrika ,Arabistan Nübye kalkanı,Kongo-Kalahari kratonuve doğuya uzantısı bilinmeyen Madagaskar Adasıdır. 5-4 milyor yıl önceki Prekambriyen"in ikl evresinin sonları,örneğin Batı Nil sistemi ile Güney Afrikadaki Svaziland sisteminde izleri açıkça görülen önemli dağoluşumu süreçlerine sahne olmuştur.Bunları kıtanın batısındaki ,doğusundaki ve Madagaskar"daki başka oluşumlar izlemiştir. Svaziland ile Oranj"da rastlanan ve en eski yaşam izleri olan tekhücreli algler bu evreye aittir.Prekambriyen"in orta evresinde (3-2 milyar yıl önce) rastlayan dağoluşumu etkinlikleri Moritanya,Sierra Leone,Kongo Havzası,Namibia,Doğu Afrika ve Madagaskar ile Güney Afrikanın Transvaal bölgesindeki sıradağlarla ortaya çıkar.Bu evre,kıtanın dört bölgesinde yeni bir dağ oluşumu süreciyle tamamlanmıştır.Prekambriyen"in geç evresi( 2-1 milyar yıl önce) Fas"ta Anti-Atlas Dağlarının yükselmesinden başka Gana,Gabon ve Kango"daki oluşumlarla sonuçlanmış ikinci bir dalgayla da Zaire ile Orta ve Güney Afrika"daki yeni sıradağlar ortaya çıkmıştır.Prekambriyen"in son evresini (1 milyar -570 milyon yıl önce) kıtadaki kumtaşı,şist ve dolomitli kireçtaşı katmanları belirler.Bu oluşumlara Fas,Moritanya,Mali,Zaire,Zambia,Batı Kongo ve Güney Afrika"da rastlanır. Paleozoyik (Birinci) Zaman .Afrika kıtasının Paleozoyik Zamanda biçimlendiği kratonların bütünleşmesiyle kara kitlesinin ortaya çıktığı söylenebilir.Bu zamanın bir buzul evresini de kapsadığı kıtanın çeşitli yörelerinde bulunan çökeltilerden anlaşılmaktadır. Prekambriyen"in sonu olan Kambriyen Dönemin (570-500 milyon yıl önce) başlıca oluşumları Güney Fas,Batı Sahra,Moritanya Sahrası ve Namibia"daki deniz tortullarıdır.Ordovisiyen"in (500 430 milyon yıl önce) özelliği,fosilli deniz kumtaşlarının,Sahra dahil Kuzey ve Batı Afrikanın tümünü kaplamasıdır.Aynı dönemi niteleyen bir başka özellik,yerkabuğunu yerinden oynatan tektonik hareketlerin Orta ve Batı Sahra"nın kıta tabanını 1.500 m kadar yükseltmiş olmasıdır. 430-395 milyon yıl önceki Silüriyen Dönemde,soyu tükenmiş hayvan topluluklarına,ait fosilleri içeren şist kalıntılarından anlaşıldığı kadarıyla tortullaşma tümüyle değişmiştir.395-345 milyon yıl önceki Devoniyen Dönemine ait deniz fosilleri ise Kuzey Afrika ile Sahra"da bulunmuştur.Devoniyen"i izleyen Karbonifer Dönem (345-280 milyon yıl önce) başlarındaki deniz yaşamına ilişkin bulgular,Kuzey Afrikadan başka Orta ve Batı Sahra ile Mısırdaki fosillerden elde edilmiştir.Fas"tan Gine"ye kadar uzanan kuzeybatı dağları da gene bu dönemde oluşmuştur.Karbonifer"in son evresini Sahra"da katmanlar halinde üst üste yerleşmiş bitki fosilleri ile Fas ve Cezayir"deki kömür damarları belirler.Ekvator"un güneyinde ise aynı evre çakıl kum karışımı bir katmanın oluşmasına yol açmıştır.Örneğin Güney Afrikanın kimi yörelerinde bu katmanın üzerinde ince bir örtü oluşturan deniz birikintileri,Karboniferden Permiyen Döneme geçişin tanınmasına yardımcı olur. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Permiyen"e ait deniz fosilleri,Tunus"un güneyinde Mısır,Arabistan Yarımadası,Tanzanya kıyıları ve Mozambik Kanalında görülür.Permiyen"in izleri öteki yörelerde denizel değil,karasal niteliktedir.Bu yörelerde Permiyen"in ilk yarısın,en altta killi şist katmanları ortada kumtaşı ve bitki fosili katmanları,en üstte de gene killi şist katmanları temsil eder.Permiyen"in ikinci yarısına ait katmanlarda ise amfibyum ve sürüngen fosilleri bulunur.
Mezozoyik (İkinci ) Zaman ,Triyas,Jura ve Tebeşir ( Kretase) olmak üzere,üç döneme ayrılan Mezozoyik Zaman denizlerin karaya doğru ilerlemesi ve ilginç fosilleri barındıran büyük kara oluşumlarının ortaya çıkması bakımından önem taşır. Triyas Döneminde ( 225 -190 milyon yıl önce) eski denizler,Kuzey Afrika,Güney Sahra,Mısır,Arabistan ve Tanzanya"nın bazı yöreleri ile Madagaskar"ın kuzeyinde birikintilerini bırakarak çekilmiş bunu izleyen Jura Döneminde ise (190-136 milyon önce) Hint Okyanusu iyice ileleyerek Somali ve Etiyopya yı kaplamıştır.Denizlerin ilerlemesi Tebeşir Döneminde de (136- 65 milyon yıl önce) sürmüş,bu sürecin bir aşamasında Atlas ve Hint okyanuslarının bugünkü kıyıları oluşurken bir başka aşamada da denizler Sahra"yı ve Mısır"ı tümüyle kaplamıştır.Ardından Batı Arabistan ile Madagaskar"ın doğu kıyılarını da içine alan yeni bir deniz ilerlemesi olmuştur. Ekvator"un kuzeyindeki karasal oluşumlar,Mezozoyik Zaman boyunca kenetlenmiş bir kara kitlesine dönüşmüştür.Sahra"da dinozor ve sürüngen fosillerini içeren Zarzaitin Dizisi Triyas Döneminde bitki ve büyük sürüngen fosillerini barındıran Tauratine Dizisi ise Jura Döneminde oluşmuştur.Ekvator"un güneyinde Triyas"ın başlarında oluşan Beaufort Dizisinde balık,amfibyum ve sürüngen fosilleri görülür.Triyas"ın sonu ile Jura"nın başlarındaki en önemli jeolojik olaylar Kap Sıradağlarının kıvrımlanması,Karoo Havzasının yükselmesi ve yarıkların ortaya çıkması daha sonra buradan yayılan bazalt lavların,örneğin Draken Dağları gibi oluşumlara yol açmasıdır. Jura ve Tebeşir dönemlerinde de,kuzeydeki kenetlenmiş kara kitlesine benzeyen ve bitki,dinazor ,sürüngen,fosillerini barındıran katmanlar oluşmuştur.Elmas içeren Kimberlit baca dolgu kayaçları gene Tebeşir Dönemindeki püskürtmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Üçüncü (Tersiyer ) Dönem,65 milyon yıl öncesinden başlayıp günümüze değin uzanan Senozoyik ( Yakın) Zamanın Üçüncü Dönemini niteleyen en önemli jeolojik olaylar,kuzey Afrika Dağlarının yükselmesiyle sonuçlanan tektonik hareketler,Kızıldeniz Vadisinin ortaya çıkması ve daha sonraki jeolojik katlarda görülen volkanik etkinlikler ile yerkabuğu çatlamalarıdır.
Üçüncü Dönemin 11 milyon yıllık ilk bölümünü oluşturan Paleosen Bölüm,Hayvan fosilleri açısından önemlidir.Foraminiferler takımından nümülitler,denizkestanesi,ve yumuşakça fosilleri bunlar arasındadır.Kuzey ve Batı Afrika ile Sahra"da bu fosillerin tümüne rastlanır.Paleosen"i izleyen Eosen Bölümü ( 54-38 milyon yıl önce) özgü deniz hayvanı fosilleri Sahra dışındaki Kuzey ve Batı Afrika ile Hint Okyanusu kıyılarında görülür. Daha sonraki Oligosen ( 38-26 milyon yıl önce) ve Miyosen (26-7 milyon yıl önce) bölümlere ait deniz hayvanı fosillerine de aynı yerlerde rastlanır. Üçüncü Dönemin karasal oluşumlarında birkaç düzey ayırt edilebilir.Alt Eosen oluşumlarında Karındanbacaklıların soyu tükenmiş türlerinden Pseudoceratodes fosilleri ile bir tür sürüngen olan Dyrosaurus fosilleri bulunur.Geç Eosen ve Oligosen"de ise,silisleşmiş ağaçlar,fosilleşmiş balık,kaplumbağa,timsah ,yılan ve memeliler yer alır.Turkana ( Rudolf) ve Victoria gölleri kıyılarındaki Miyosen düzeyleri file benzer iri bir memeli olan mastodon ile gene iri bir maymun türü olan Proconsul africanus fosillerini içerir.Üst Miyosende orta Asya"dan Avrupa ve Afrika"ya geçen ve atın atalarından sayılan üç toynaklı Hipparion ile insangillerin en eski örneği sayılan Kenyapithecus"un fosilleşmiş kalıntıları da bu bölgede bulunmuştur. Tel atlasları ilk kez Oligosen"de kıvrımlanmış ve bu dağlardaki katmanların hareketi Miyosen,sonları ile Pliyosen boyunca (7-2.5 milyon yıl önce) sürmüştür.Miyosen ortalarında gerçekleşen tektonik hareketler,Cezayir"in kuzeyindeki Aures Masifini yaklaşık 1.000 m.yükseltiye çıkarmıştır.Aures Masifinin güneyinde yer alan ve Fas"taki Agadirden Tunus"taki Kabis Körfezine kadar uzanan Kuzey Sahra yapısal hattı,kıvrımlanmış Akdeniz kıyı kuşağını Afrika kalkanından ayırır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Oligosen Bölümünün sonları ile Miyosen Bölümün başlarında Arabistan- Nübye kalkanında gerçekleşen tektonik hareketler. Arabistan"ı kıtanın geri kalan bölümünden neredeyse tümüyle ayırmış Akdeniz"de iki kara arasında oluşan bu yarığı doldurarak Yemen"e kadar uzanan bir körfez oluşturmuştur.Bu körfezin Hint okyanusuyla birleşmesini engelleyen tek oluşum Cibuti"den Aden"e kadar uzanan bir kıstaktı.Miyosen Bölümün sonunda,bu körfezin tuzlu bir göle dönüşmesine yol açan Süveyş kıstağının oluşması ,Asya"da yaşayan hayvanların Pliyosen Bölümde Afrikaya geçmelerine olanak vermiştir.Gene aynı çağda Cibuti-Aden kıstağının su altında kalması sonucunda Hint Okyanusu Kızıldenizle bütünleşmiştir.
Miyosen ve Pliyosen"deki tektonik hareketler,kuzeydoğu-güneybatı fay sistemlerini oluşturmuştur.Cezayir"in güneyindeki Ahaggarda Libya ve Çad"ın Tibesti bölgelerinde Etiyopya,Doğu Afrika ve Kamerun"da Gine Körfezindeki Bioko,Sao Tome ve Principe adalarında yerkabuğu kırılmaları da gene Pliyosen"de yanardağ etkinliklerine ve bazalt akıntılarına eşlik etmiştir. Dördüncü ( Kuvaterner) Dönem.Zamanımızdan 2.5 milyon yıl önce başlayan Dördüncü Dönemin 10 bin yıl öncesine değin uzanan bölümü Pleyistosen ,10 bin yıl öncesinden bugüne değin uzanan bölümü ise Holosen"dir.Dördüncü Dönemdeki sürekli yanardağ etkinlikleri sonucunda Ahaggar ve Tibesti masiflerinin temel kayaçları yükselmiş Sahra"daki vadiler derinleşmiştir.Bu döneme ait karasal birikintiler insan türünün gelişimine tanıklık etmesi açısından özellikle önemlidir.İnsangillerin kalıntılarına rastlanabilen en eski katmanlar Etiyopya ve Kenya"dadır.Bu ilk insangiller Australopithecus africanus ve Australopithecus robustus olarak iki gruba ayrılabilir.Her ikisininde kullandığı bazı taş ve kemik aletlerin izleri günümüze kadar gelmiştir. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Yaklaşık 500.bin yıl öncesine tarihlendirilen Kagueri- Kamasi yağışarası katının (yağışlı dönemlerle kurak dönemleri ayıran ara dönem)Tanzanya,Cezayir ve Çad"daki katmanlarında ilkel insangillerin yeni bir türü olan Pithecanthropus fosillerine rastlanmıştır.İkinci yağışlı dönemden bugüne büyük memeli hayvanların üçüncü yağışlı dönemden de fil,zürafa ve suaygırı (hipopotam) fosilleri kalmıştır.Zamanımızdan 30 bin yıl önce başlayıp 15 bin yıl öncesine kadar süren dördüncü yağışlı dönem de Paleolitik ve Neolitik çağlara ait izler bırakmıştır.
Bugünkü jeolojik yapı ve yüzey şekilleri Afrika,jeolojik yapı ile yüzey şekilleri arasındaki ilişkinin kusursuz bir örneğidir.Kuzeydeki Atlas Dağları,Alp tipi dağoluşum sürecini çağrıştırır.Mısır Tebeşir Dönemine ve Üçüncü Döneme özgü deniz ilerlemelerinin boyutlarını ortaya koyar.Sahra"nın Güney Atlaslar ile Ahaggar Dağları arasında kalan bölümü,üstü erg kumullarıyla kaplı 10.000 m derine kadar inen,fosilli kalın bir alt katmanı içerir.Ahaggar Masifini çevreleyen Tassili -n Ajjer"in kenarındaki yarlar Paleozoyik Zaman tortullarının birikim yeridir.Ortoda Kongo Havzası,Prekambriyen"in tüm dönemlerine özgü kaya oluşumlarıyla kuşatılmış durumdadır.Güney Afrika"daki Kalahari Havzasında ve Karoo Platosunda Karbonifer,Triyas ve Permiyen tortullar 7.000 m kalınlığında ayrışmamış bir yığılım oluşturur.Doğu Afrika ise,Kızıldeniz"den Mozambik"e kadar uzanan ve yanardağ etkinliklerinin beşiği olan tektonik rift vadileriyle kıtanın geri kalan bölümünden ayrılır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
DOĞAL YAPI YÜZEY ŞEKİLLERİ Büyük ölçüde eski kayaçların oluşturduğu bir kitle olan Afrika kıtasında kuzeyde Atlas,güneyde Kap Dağları gibi genç oluşumlar da vardır.Kıtanın iki ucundaki bu dağlık kesimler arasında yamaçları dar kıyı şeritleriyle çevrelenmiş,birbirini izleyen platolar yer alır. Afrika"nın en yüksek noktası 5.895 m yükseklikteki Kilimanjaro Dağı,en alçak nokta ise Cibuti"de deniz düzeyinin 153 m.altına inen Assal Gölüdür.Kıtanın daha yüksek olan güney ve doğu bölümleri, alçakta kalan batı ve kuzey bölümleriyle belirgin bir karşıtlık içindedir.Kongo Irmağının ağzından Aden Körfezine çekilecek bir çizginin güneyinde kalan pek çok yer, deniz yüzeyinden en az 300 m yüksektedir.Çizginin kuzeyindeki bölgenin denizinden yüksekliği ise genellikle 150 ila 300 m arasında değişir. Yüksek ve engebesiz alanlara,bazı yörelerinin denizden yüksekliği 5.000 m"yi aşan Etiyopya"da rastlanır.Doğu Afrika Platosunun en yüksek noktaları güneyde Kenya"dadır.Burada Kilimanjaro"nun yanı sıra Kenya (5.199 m),Meru (4.566 m) ve Elgon (4.130 m) gibi volkanik kökenli doruklara da rastlanır.Ruwenzori Sıradağlarının en yüksek noktasıysa Zaire- Uganda sınırındaki Margherita Doruğudur.(5.109m) Doğu Afrika Platosu daha güneyde Thabana Ntlenyana ( 3.482 m) ve Aux Sources (3.299 m ) doruklarıyla Draken Dağlarına ulaşır. Güneydeki plato alanları,kuzeye ve batıya doğru Kongo,Nijer ve Nil havzalarına açılır.Kıtanın kuzey yarısında yüksekliği 1.000 m"yi aşan geniş alanlar,yalnız Atlas Dağları ile Sahradaki Ahaggar ve Tibesti masifleridir.Batı Afrika"nın önemli iç yükseltileri ise,Gine"de Fouta Djallon,Nijerya"da Jos ve Nijerya -Kamerun"da Adamawa platolarında yer alır.Sudan"daki Darfur ile Kamerun"daki Kamerun Dağları volkanik kökenlidiri. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Doğu Afrika Rift sistemindeki yükseltilerin çoğu da volkanik kökenlidir.Yörede bugün bile deprem ve yanardağ etkinlikleri kaydedilmektedir.Virunga Dağlarında püskürtme ve lav akıntısı 10-12 yılda bir yinelenir.Kuzey-güney doğrultusunda 6.500 km.uzanan Rift sisteminin batı kolu,Nyasa Gölünden başlayarak kuzeye doğru geniş bir yay çizer.ve Sibirya"daki Baykal Gölünden sonra dünyanın en derin ikinci gölü olan Tanganika"yı ( 1.615m.) ayrıca Kivu,Edward ,Albert ve Rukwa göllerini içine alır.Bu çizgi boyunca sıralanmış göllerden çoğunun denizden yüksekliği çevredeki platonun ortalama yüksekliğinden daha düşüktür.Genellikle çok derin olan bu göllerin fiyortlarla çarpıcı bir benzerliği vardır.Buna karşılık 69.485 km2"lik yüzölçümüyle Afrika"nın en büyük gölü olan Victoria"nın derinliği 82 m"yi geçmez. İKLİM 35 c güney ve 37 c kuzey enlemleri arasında yer alan Afrika"nın büyük bölümü tropik kuşak içindedir.Ekvator kıtayı ortadan bölmekle birlikte kuzeydekalan bölümün doğu-batı doğrultusundaki genişliği simetriyi bozar.Daha dar olan güney bölümünde denizin etkisi karanın içlerine kadar yayılır.İklimi etkileyen bir başka etmen de üzerinden geçen rüzgarları soğutarak bu rüzgarların ulaştığı kıyılarda hava sıcaklığını düşüren soğuk okyanus akıntılarıdır. Öte yandan,And Dağlarına ya da Himalayalara benzer yüksek ve uzun dağ sıralarının bulunmayışı ve plato yüzeylerinin genişliği,kıtada iklim kuşaklarının iç içe geçmesine yol açar.Bu nedenle bölgeler arasında ani iklim değişikliklerine rastlanmaz. Afrika"da iklimin en değişken öğesi özellikle hava kütlelerinin niteliğine bağlı olan yağmurlardır.Kıta üzerinde etkili olan en önemli hava kütleleri ise,özellikle güney bölümü etkileyen tropik- denizel ve ekvator-denizel kütle ile kuzey bölümü etkileyen tropik- karasal kütledir.Kuzey ve güneydeki bu hava kütleleri dönenceler arasındaki yakınsama bölgesinde atmosferin yüksek katmanlarından aşağı iner.Tropik -denizel kütle Hint Okyanusunun ekvator-denizel kütle ise Atlas Okyanusunun güneyinden kaynaklanır.Tropik -denizel kütlenin kararlı olmasına ve karşısına çıkan bir dağ tarafından yükselmeye zorlanmadıkça yağmur getirmemesine karşın ekvator-denizel kütle kararsızdır.ve yağmur getirir. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Temmuzda dönenceler arası yakınsama bölgesi kuzeye Sahra üzerindeki alçak basınç alanlarına doğru kayar.Ama bölge bütünüyle kuru tropik-karasal kütlenin etkisi altında olduğundan bu b uluşma yağış getirmez.Oysa Ekvator'un güneyinde, yakınsama bölgesinden uzaklaştıkça denizel hava kütleleri yoğunlaşır ve yağış artar.Bu bölgeden daha da uzaklaşınca, aynı kütlelerin kazandığı kararlılık ve yoğunluk bu kez yağışı önleyen bir etmen olur.Temmuz ayında yalnız Güney Afrika'nın güney ucu, kış sikonlarından gelen yağmurlardan etkilenir. Aralık-Ocak aylarında ise durum tersine döner.Güneşle birlikte yakınsama bölgesi de güzeye kayar ve Atlas Dağları dışında kıtanın kuzey yarısı kuru tropik-karasal kütlenin etkisindeyken, Güney Afrika genellikle yağış alır. Afrika sekiz iklim bölgesine ayrılır: sıcak çöl bölgesi, yarı kurak bölge, yağışlı ve kurak tropik bölge ekvator iklimi (tropik ve yağışlı) bölgesi, Akdeniz iklimi bölgesi, nemli astropikal denizel bölge, ılıman platolar, dağlık bölgeler. Sıcak çöl bölgesi, sürekli olarak kuru tropik-karasal hava kütlelerinin etkisinde bulunan SAhra ve Kalahari çölleri ile kuraklığı yıl boyu üzerinden geçen denizel hava kütlelerinin kararlılığından kaynaklanan Kenya-Somali Çölünü kapsar.Çöl ikliminin kuraklık yanında bir başka özelliği, günlük sıcaklık değişmelerinin, aylık ortalama sıcaklığın yıl boyunca gösterdiği değişiklikten büyük olmasıdır. Çölleri çevreleyen yarı kurak bölgeler,dönenceler arası yakınsama bölgesinin uzantısında bulunduğu için çöllere oranla daha çok yağış alır,ama sıcaklık çöl bölgeleriyle hemen hemen aynı düzeydedir. Yağışlı ve kurak tropik bölgeler kıtanın yarıya yakın bölümünü kaplar.Yarı kurak bölgelerden Ekvator"a kadar uzanan bu bölgenin ayırt edici özelliği yağışların mevsimlik olmasıdır.Denizel hava kütleleri yazın altı ay süreyle yağış getirir.yılın geri kalan ayları ise kuraktır.Çöllerde ve yarı kurak bölgelerde de günlük sıcaklık farkları aylık ortalama sıcaklık farklarından daha büyüktür. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1304258408
Tropik ve yağışlı ekvator ikliminin egemen olduğu bölgeler,kıtanın en çok yağış alan yerleridir.Yağışlar iki dönemde en yüksek düzeye ulaşır,Güneşin Yengeç ya da Oğlak dönencesine ulaşmasından hemen önce ve Ekvator"u geçmesinden hemen sonra Bölge sürekli olarak ılık denizel hava kütlelerinin etkisi altında kaldığından aylık ve günlük sıcaklık farkları büyük değildir. Kıtanan kuzey ve güney uçlarında yazları kurak,Akdeniz iklimi egemendir. Yağışlar Kuzey Afrika şeridinde aralık-ocak- ,Güney Afrikada haziran-temmuz aylarında olmak üzere kışın görülür.Aylık ortalama sıcaklık,tropik iklim ortalamalarından düşüktür. Nemli asstropikal deniz iklimine yalnızca Güney Afrika"nın güneydoğu kıyısında rastlanır.Bölge,yazları daha çok olmak üzere yıl boyunca yağış alır.Natal"ın güneyinde ise kış yağmurları daha önemlidir.ve sıcaklık kuzeydekinden biraz daha düşüktür.Port Elizabeth"de sıcaklık altı ay 17cnin altında kalırken,Durban"da aylık ortalama sıcaklık 18c.nin altına düşmez. Ilıman plato iklimi,Güney Afrikanın yüksekçe kesimlerinde görülür.Yağış rejimi yağışlı ve kurak tropik bölgelerdekine benzemekle birlikte,yüksekliğe göre değişiklik gösterir.Kıyılara yaklaştıkça iklim denizel özellikler kazanır ve kış yağmurları ağır basar. Dağ iklimi,Etiyopya"nın yüksek dağlık bölgeleri ile Doğu Afrika"daki göller yöresinde etkilidir.Bazı yöneleriyle ılıman plato iklimine benzerse de sıcaklık daha düşüktür.ve kimi doruklarda kar görülür.Yağış rejimi çevredeki daha alçak yörelerinkini andırır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
AKARSULAR Afrika"nın Pliyosen ve Pleyistosendeki jiolojik oluşumu ya kendi akaçlama sistemleri olan ya da başka sistemlere bağlanan birçok havzanın oluşmasına yol açmıştır.Çad Havzası dışında hepsinin denizle bağlantısı vardır. İklim ve Jeoloji etmenleri Afrika ırmaklarına bazı ortak özellikler kazandırır.Tüm önemli ırmaklarda ivinti yerleri,çağlayanlar ve çaylayanlar oluşur.Çünkü ırmakların akış doğrultularında daha önce oluşmuş basamaklar ve dirençli kayalar vardır. Kıyı ovalarının azlığı ve kıta sahanlığının darlığı nedeniyle geniş sayılabilecek ırmak deltalarının boyutları bile,örneğin Ganj-Brahmaputra deltalarından çok daha küçüktür. Nil ( 6.648 km.) yeryüzünün en uzun ırmağıdır.ve 3.349.000 km2"lik bir alanı sular.Victoria Gölünden sonra "victoria Nil"i " adını alan ırmak,daha kuzeyde "Bahrü"l Cebel " olarak adlandırılır.Buradan çeşitli kollar aldıktan sonra "Beyaz Nil" Akdenize döküldüğü kesimde de "Nil" adıyla anılır.Akış yönünün sol kıyısından aldığı en büyük kolu Bahrü"l- Gazal"dır.Sobat,Mavi Nil ve Atbera ise sağdan aldığı kollardır.Irmağın rejimini denetlemek için gerek Nil üzerinde gerek bazı kollarında barajlar kurulmuştur.Bunlardan en büyüğü Nil üzerindeki Assuan Barajı"dır.Yeryüzündeki deltaların prototipi olan Nil Deltası özellikle Etiyopya"daki yükseltilerden gelen siltlerden oluşur.Kalınlığı 15-25 m arasında değişen bu siltler Afrika"nın en verimli topraklarıdır.Deltanın oluşturduğu ova kuzeyden güneye 150 km boyunca uzanır.Genişliği İskenderiye ile Port Said arasında 230 km.dir. Gine"deki dağlardan doğan ve bir delta yaparak Nijerya"da Atlas Okyanusuna dökülen Nijer Irmağının uzunluğu 4.160 km.en büyük kolu da,Nijerya"da akış yönünün solundan aldığı Benue"dir.Nijer Havzası Batı Afrikadaki ırmak havzalarının en genişidir. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
Yaklaşık 3.338.000 km2"lik bir alan kaplayan Kongo Havzası çevresi yükseltilerle kuşatılmış bir çöküntü alanıdır.Toplam uzunluğu 4.600 km.olan Kongo Irmağının önemli kolları sağdan aldığı Ubangi ile daha aşağıda soldan aldığı Kasai"dir.Kasai"nin sularıyla birleştikten sonra Kristal Dağlarını derin bir vadiyle yarar ve 9.6 km.genişliğindeki bataklık bir haliçle Atlas Okyanusuna dökülür. 3.500 km.uzunluğundaki Zambezi Irmağının havzası 1.285.000 km2"lik bir alana yayılır.Irmağın akıy yolu genellikle çok eğimlidir.ve üzerinde irili ufaklı birçok çavlan bulunur.Bunların en önemlisi Victoria Çavlanıdır.Başlıca kolları olan Kafue ve Luangwa"yı akış yönünün solundan alan Zambezi ırmağının Hint Okyanusu ağzındaki deltası 60 km.genişliğindedir. Güney Afrikanın en uzun ırmağı olan Oranj,doğudaki yaylalardan batıdaki Kalahari çöküntü bölgesine doğru yönelir.Kıtanın batı kıyısında Atlas Okyanusuna dökülür. En büyük kolu olan Vaal Irmağıyla birlikte toplam uzunluğu 2.100 km.yi bulan ırmak kıtanın öteki önemli akarsuları gibi yüksek eğimli vadiler boyunca akar. Afrika"nın en geniş iç akaçlama bölgesi Çad Havzasıdır.Ortalama 1-1,2 m derinliğinde bir tatlı su gölü olan Çad ,bu havzanın ortasında yer alır.ve Lagone Chari Komadugu Yobe gibi üç önemli akarsuyla beslenir.Geçmişte çok daha geniş bir alana yayılan Çad Gölü,bugün 12.000 km2"lik bir alanı kaplamaktadır. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Afrika
TOPRAK YAPISI
Kıtadaki toprak türleri genellikle çöl toprakları kahverengi kestane toprakları,Çernozem benzeri kara topraklar (humus ve karbonatça zengin,verimli toprak,) tropikal kırmızı topraklar ve lateritler ( boksit ve hematitli topraklar) ile Akdeniz toprakları biçiminde sınıflandırılabilir.Yüzey biçimlerinin genel olarak kararlı ve az engebeli olduğu Afrika"da toprak oluşumunu belirleyen en önemli etmen iklimdir. Çöl topraklarının temel özelliği bileşimindeki organik madde miktarının önemsenmeyecek kadar az olmasıdır.Bu toprakların içindeki kayaçlar yeterince su bulunmadığından kimyasal çözülmeye uğramamıştır.Ayrıca toprağın yüzeyde ve hemen altındaki katmanda bir tuz örtüsü yer alır.Bu örtünün buharlaşmadan ileri geldiği sanılmakla birlikte Pleyistosen Bölümün görece nemli ikliminin sonucu olduğu da öne sürülebilir. Çöllerin çevresindeki yarı kurak bölgelerde yağışın görece artmasıyla otlar çoğalır.kayaçlar dış etkilerle daha çok değişime uğrar ve sonuçta humusça daha zengin topraklar oluşur.Yapısındaki humus miktarına bağlı olarak açık ya da koyu kahverengi olan kestane topraklarının çöl topraklarından bir başka farkı yüzeydeki ya da hemen alttaki tuz birikimini giderecek ölçüde su alabilmesidir. Çernozemin değişmez özelliği yüzeyin hemen altındaki tüm çözünebilir tuzların suyla çözülmesinden sonra geriye kalan ve bazen kalsiyum sülfatla birlikte bulunan kalsiyum karbonat katmanıdır.Rengini çoğu kez humustan değilde bileşimindeki bazı minarellerden alan kara topraklar da bu sınıftan sayılabilir. Kaynak:AnaBritannica cilt 1 den frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.