Duyu Organları
 

Duyu Organları
Çevremizi algılamamızda görevli olan göz, kulak, burun, dil ve deri duyu organlarımızdır.
Duyu organlarımız birlikte çalıştığında çevremizi algılamamız daha kolay ve doğrudur.Çevremizdeki cisimlerin sesini, rengini, kokusunu, sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını vb. özelliklerini duyu organlarımız sayesinde hissederiz. Uyarıları dış ortamdan alarak sinirlere aktaran, duyu organlarının yapısında bulunan özel hücrelere duyu almaçları adı verilir. Farklı duyu organlarımız için farklı almaçlar vardır. Uyarı, ilgili almaç tarafından alındığı zaman uyartıya dönüşür. Uyartılar, duyu almaçları sayesinde, duyu-sinir yolu ile beyindeki duyu merkezlerine iletilir. Bu merkezler, kendilerine ulaşan uyartı mesajını değerlendirir, mesajın gerektirdiği cevabı vücudun ilgili bölümlerine gönderir ve bu bölümlerin cevabı yerine getirmesini kontrol eder. Bu sayede dış ortamdan gelen uyarıları algılarız.

Sinir sistemine sahip canlılarda sisteme bilgi girişi çeşitli özelleşmiş hücreler aracılığıyla yapılır. Reseptör adı verilen bu hücreler, dış etmen ile sinir sisteminin karşılaşma noktası olup, bu hücreler dış etkii algılamak ve bunu sinir sisteminde iletilebilir form olan impulsa çevirmek zorundadır
Gelişmiş canlılarda çevreden gelen uyarıları alabilecek özelleşmiş reseptörlerin yoğunlaştığı organlara duyu organları denir. Duyu organlarındaki reseptörlerle alınan uyarılar duyu nöronlarına aktarılır duyu nöronları da uyartıları merkezi sinir sistemine aktararak uygun tepkilerin oluşmasını sağlar. Oluşan tepki motor nöronları vasıtası ile tepki (efektör) organlarına iletilir ve tepki organlarının faaliyeti başlar.
Duyu reseptörleri uyarılma şekline göre dörde ayrılır:

• Kemoreseptörler: Kimyasal uyarılara karşı duyarlıdırlar. Burun ve dildeki reseptörler kemoreseptörlerdir.
• Fotoreseptörler: Işığa karşı duyarlıdırlar. Gözde bulunan reseptörler fotoreseptörlerdir.
• Mekanoreseptörler: Dokunma, sıcaklık, titreşim, basınç gibi mekanik uyarılara karşı duyarlıdırlar. Deri ve kulaktaki reseptörler mekanoreseptörlerdir.
• Termoreseptör: Soğuk ve sıcaklık duyusuna duyarlı reseptörlerdir. Deri ve iç organlarımızda bulunurlar.

Farklı reseptörlerde duyunun algılanması ve iletilmesi fizyolojik olarak aynı yöntemlerle gerçekleştirilir. Her reseptör, dışardan duyarlı olduğu uyarıyı algılar ve bu uyarıya bağlı olarak bağlı olduğu sinir hücrelerinde ?sinir iletimi - impuls? oluştururlar.
Aynı tip uyaranlar farklı duyu organında farklı etkiler oluşturabilirler. Örneğin; ateşin alevi gözde ışık, kulakta ses, deride ısı duyusu oluşturur. Çünkü bu organların üzerinde sadece belirli etkilere duyarlı reseptörler vardır.
Duyu organlarını ve görevlerini şu başlıklar altında incelemek mümkündür:

• Dokunma organı (Organum tactus): Isı, ağrı ve temas ile ilgili hisleri alır.
• Görme organı (Organum visus): Görme ile ilgilidir.
• İşitme ve Denge organı (Organum vestibulocochleare): İşitme ve denge ile ilgili duyuları alır.
• Koku organı (Organum olfactus): Koku alma işini yapar.
• Tat organı (Organum gustus): Tat alma işini yapar.

Önemli NOT
* Duyu organlarımızın beraber çalışması durumunda algılamamızın daha kolay ve doğru olur.
* Çevremizdeki cisimlerin sesini, rengini, kokusunu, sertliğini vb. duyu organlarımız sayesinde hissederiz.
* Dış ortamdan duyu organlarımız ile aldığımız uyarıları sinirlere aktaran özel hücrelere ?duyu almaçları? adı verilir. Duyu almaçlarının, duyu organlarının yapısında bulunur.
* Farklı duyu organlarımız için farklı almaçlar vardır. Duyu almaçları sayesinde uyartıların, duyu-sinir yolu ile beyindeki duyu merkezlerine iletilir. Beyindeki ilgili merkezin kendisine ulaşan uyartı mesajını değerlendirip mesajın gerektirdiği komutları vücudun ilgili bölümlerine verir ve bu bölümlerin verilen komutları yerine getirmesini kontrol eder. Böylece dış ortamdan gelen uyarıların algılanması sağlanmış olur.