Sanat Yapıtı Koleksiyonculuğu Hakkında Bilgi
 

SANAT YAPITI KOLEKSİYONCULUĞU

Sanat yapıtı kolesiyonculuğu,sanat yapıtlarının özel bir kişi ya da bir kamu kuruluşu tarafından biriktirilmesi.Sanat yapıtı koleksiyonculuğunun uzun bir geçmişi vardır.dünyanın önde gelen sanat müzelerinin çoğu kraliyet ailelerinin ,soyluların ve zenginlerin topladığı büyük özel koleksiyonlardan doğmuştur.

Mısır,Babil,Çin ve Hindistan gibi en eski uygarlıklardada bir tür sanat yapıtı koleksiyonculuğu vardı; birçok değerli nesne ve sanat yapıtı hem tapınaklarda ve mezarlarda,hem de kralların saraylarında ve hazinelerinde toplanırdı.Ama bu tür koleksiyonlar sanat nesnelerinin kendi önemini ve değerini segilemekten çok,başka halklardan ele geçirilen savaş ganimetlerini gözler önüne serer,bir kralın ya da din adamları sınıfının gücünü ve görkemini ortaya koyardı.Batı'da sanat yapıtları toplama anlayışı ilk kez Helenistik dönemde (İÖ 4-1.yy) Yunanlılar arasında gelişti.Yunanlılar Helenistik dönemde ,daha önceki dönemlerin çeşitli üsluplardan sanat yapıtlarını din ya da uygarlık açısından değil,sanat ölçütleriyle değerlendirmeye başladılar.Ama sanat yapıtları koleksiyonculuğuasıl anlamını ancak Roma İmparatorluğu'nun yükselişiyle kavuştu.Roma İmparatorluğu'nun İÖ 3.yüzyılın sonlarında hem doğuya,hem de güneye doğru genişlemeye başladığı dönemde Romalılar Yunan kentlerindeki sanat yapıtlarını yağmaladılar ve bu ganimetleri Roma kentine gönderdiler;bunun sonucunda da Yunan sanatı konusunda bir bilinç ve beğeni gelişti.Zengin Romalılar,Yunan heykel ve resimlerinden koleksiyonlar oluşturdular.elde edemedikleri özgün yapıtların da kopyalarını sipariş ettiler.Yunan sanatı konusundaki dinmek bilmeyen istekleri karşılamak amacıyla bereketli bir kopyacılık ve sahtecilik ticareti boy gösterdi.Neron ve Hadrianus gibi impatorların yanısıra Gaius Verres,Lucullus,Pompeius ve Julius Caesar da en önemli Roma koleksiyoncular arasındaydı.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1381145292

Avrupa'da sanata duyulan ilgi ortaçağda gerileme gösterince,kültür nesneleri daha çok manastırlarda toplanmaya başladı..Ama Rönesans döneminde İtalyan hümanistlerin klasik Yunan -Roma kültür mirasını yeniden keşfetmeleri sonucunda etki sanata eski sanat yapıtlarını toplamaya duyulan ilgi de yeniden gündeme geldi.Floransalı Medici ailesi,Mantovalı Gonzagalar,Urbinolu Montefeltrolar ve Ferraralı Esteler,çağın büyük ressamlarının yapıtlarının yanı sıra ,eski heykelleri de içeren koleksiyonlar oluşturdular.Bu soylu İtalyan koleksiyoncuları 17.yüzyılda Fransa'dan Richelieu,Colbert ve Mazarin gibi kardinaller,Arşidük Leopold Wilhelm,İspanya kralları III.Felipe ve IV.Felipe,İngiltere'de Buckingham dükü,Arundel kontu ve Kral I.Charles,İsveç'te Kraliçe Kristina izlediler.Tarihteki en önemli sanat yapıtları satışlarından biri 1627'de gerçekleşti.İngiltere kralı I.Charles,Mantova düklerinin topladığı sanat yapıtlarını 80 bin sterline satın aldı.ama bu koleksiyon İngiliz İç Savaşları sırasında dağılıp gitti.Kardinal Colbert de,1681'de açılan oluşturmak için büyük paralar harcadı.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1381149475

18.yüzyılda Pierre Crozat,Horace Walpole ve bankacı Fugged ailesi gibi soylu olmayan koleksiyoncular önemli koleksiyonlar oluşturdular.Bu arada Avrupa'daki kraliyet ailelerinin büyük özel koleksiyonları halkın ziyaretine açılmaya başladı ve en sonunda krallar ve soylular ellerindeki sanat yapıtlarını kamuya bağışlamanın ilk adımlarını attılar.Bunun ilk dikkate değer örneği,Toscana grandüşesi ve Medici ailesinin son üyesi Maria Ludovica'ydı.Ladovica1737'de Medici ailesinin sanat hazinelerinin tümünü Toscana Grandüklüğüne bağışladı.Bu sanat yapıtları bugün Floransa'daki Uffizi Galerisi'nde ,Pitti Sarayı'nda ve Medici-Lorenzo kütüphanesinde bulunmaktadır.Birçok kral ve soylu koleksiyoncu Maria Ludovica'yı örnek aldı.18.yüzyıl sonlarında ve 19.yüzyılda Avrupa'nın dört bir yanında açılan büyük sanat müzeleri büyük ölçüde sahiplerinin devlete bağışladıkları koleksiyonlara dayanmaktaydı.Sanat yapıtlarının özel koleksiyonlardan müzelere aktarılması o dönemden bu yana sanat yapıtı koleksiyonculuğunun ağır basan özelliklerinden biri oldu.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1381149475


19.yüzyılda zengin sanayiciler koleksiyonculukta soyluları geride bıraktılar.büyük bir servet ile sanat bilincini kaynaştırmayı bilen.J.P.Morgan,Henry Clay Frick ve Andrew Mellon gibi ABD'liler bu alanda çok önemli bir rol oynadılar.19.yüzyılda ve 20.yüzyıl başlarında Avrapa'dan ABD'ye giden çok sayıda sanat başyapıtı sonuçta bu ülkenin büyük sanat müzelerinde yerini aldı.19.ve 20.yüzyılların bazı önemli koleksiyoncuları da büyük mali kaynaklardan çok,sanat yapıtları konusundaki bilgi ve sezgilerine dayandılar.Bu tür öngörü sahipleri arasında,19.yüzyıl sonlarında Fransa'da izlenimcilerin önemli korucularından biri ve küçük bir devlet memuru olan Victor Chocquet,20.yüzyıl başlarında ise Paul Durand- Ruel,Ambroise Vollard ve Daniel-Kenyr Kahnweiler gibi tüccar- koleksiyoncular vardı.Sanat yapıtı koleksiyonculuğunun çapı ve boyutları sonraki yıllarda da büyümesini sürdürdü.bunun sonucunda sanat yapıtlarının fiyatları eşi görülmemiş düzeylere erişti.

Sanat yapıtı koleksiyonculuğu Batılı olmayan ülkelerde öncelikle kralların ,soyluların ve dinsel kurumların tekelindeydi.Bazı Çin imparatorları dev sanat yapıtı koleksiyonları oluşturdular.Gerçi bu koleksiyonlar çeşitli hanedanların birbiri ardı sıra devrilmesi süreci içinde bir ölçüde dağıldı.hatta yok oldu.Ama Qian-long'un (hd 1735-96) ve Qing hanedanından gelen daha sonraki impatorların derledikleri koleksiyon iki büyük sanat müzesinin Tayvan'daki Ulusal Saray Müzesi ile Pekindeki Saray Müzesi'nin çekirdeğini oluşturdu.Japonya'da feodal dönem ve sonrasında sanat yapıtları öncelikle Budacı manastırlarda toplandı.bu manastırların koleksiyonları sonuçta Tokyo Ulusal Müzesinin ve öteki modern Japon kurumlarının koleksiyonlarının temelini oluşturdu.Bangkok'taki Tayland Ulusal Müzesinde yer alan sanat yapıtları ise büyük ölçüde Siyam ( bugün Tayland) kralı Mongkut'un (hd.1851-68) özel koleksiyonundan gelmektedir.Ortadoğulu hükümdarlar da sanat yapıtları topladılar,ama hükümdarın ölümünden ya da hanedanın devrilmesinden sonra dağıldıkları için bu koleksiyonlara ilişkin pek az bilgi bulunmaktadır.


Kaynak:AnaBritannica cilt 27 sayfa 124-125 frmsinsi.net için derlenmiştir.