Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eserler,
 

HAKKARİ

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906193


Hakkari,Anadolu'nun güneydoğusundaki bir ilimiz.Van,Mardin,Siirt,Irak ve İran sınırları ile komşu olan Hakkari çok engebeli bir arazi üzerindedir.Güneydoğusundaki sarp ucudur.42 derece 10 paralel ve http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906193 doğu boylamları ile http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906193 kuzey enlemleri arasında yer alır.Trafik numarası 30'dur.

İSMİNİN MENŞEİ

Osmanlı Devleti bu toprakları ele geçirdiğinde bu bölgede "Hakkariye Beyleri" bulunuyordu.Yavuz Sultan Selim Han,bu beylere Osmanlı Devleti adına bölgeyi idare etme hakkı tanıdı.127 sene içinde 77 bey burayı Osmanlı Sultanının temsilcisi olarak idare ettiler.Hakkariye Beylerine izafeten bu bölgeye "Hakkariye" dendi.Halkın dilinde bu kelime zamanla "Hakkari" şeklini aldı.Hakkariye,Arapça " Hakarların şehri " demektir.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906193


TARİHİ

Hakkari'nin tarihi çok eski devirlere dayanır.Mağaralar içinde bulunan eşyalar ve kaya resimleri bu bölgenin eski yerleşi merkezi olduğunu gösterir.Bölgeye Sümerler,Asuriler,Babiller,Medler hakim olmuştur.M.Ö 6.asırda Medler bölgeyi Babillerden ele geçirdiler.M.Ö. 4.asırda,Makedonya Kralı İskender ,Medleri yenerek İran'ı ve bu bölgeyi ele geçirdi.Fakat İskender ve Bizanslılar bu bölgeye fiilen hakim olamadılar.İskender'in ölümünden sonra Makedonya Krallığı ,generalleri arasında taksim edildi.Bu bölge,Selevkos (Asya) İmparatorluğunda kaldı.Selevkos'un mirasına Roma İmparatorluğu sahip oldu.Fakat bölge Roma ile Partlar,sonra da Sasaniler arasında devamlı el değiştirdi.M.S. 395'te ,Roma İmparatorluğu bölününce Doğu Roma (Bizans) bu topraklara sahip olmak istedi.Fakat hiçbir zaman bu bölgeye hakim olamadı.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906193


Hz.Ömer zamanında bölge,İslam orduları tarafından 640 senesinde feth edildi.Selçuklu Türkleri Anadolu'ya geldiklerinde Hakkari bölgesi,Bağdat'taki Abbasi halifelerine bağlı idi.1054'te Selçuklular ,Hakkari bölgesine hakim oldular.1122-1262 arasında Selçuklulara bağlı Musul Atabegleri (Zengiler) ,bu bölgeyi Selçuklular adina idare ettiler.1142 senesinde Atabeg İmadeddin Zengi.Aşip Kalesi yerine İmadiye Kalesi ve şehrini kurdu.1262'de İlhanlılara bağlanan Hakkari'yi Abbasi ailesinden gelen Hakkari Beyleri idare ettiler.

Karakoyunlu Bayram Hoca'nın hakimiyeti sırasında 1349'da Celayirlilerin eline geçen Hakkari,1366'da yeniden Karakoyunluların 1387'de Timur Hanın,1405'te yeniden Karakoyunluların eline geçti.1468'de Uzun Hasan'ın gönderdiği Sofi Halil ve Arabşah Beylerin Hakkari Beylerini yenmesi üzerine Dümbüllü Türkmenleri bölgeye hakim oldular.Bu hakimiyetleri sırasında 1472'de Çölemerik'te "Meydan Medrese"yi yaptırdılar.

Hakkari Beylerinden Gübali oğlu Eseddüddin,1468'de gizlice Mısır'a gitti.Kölemenlerin emrine girdi.Mısırdaki Nasturilerin yardımı ile Hakkari'ye geldi.Tiz Kalesine girerek Dümbüllü Türkmenlerini bozguna uğrattı ve bu bölgeyi ele geçirdi.Ölümünden sonra yerine Zahid Bey geçti.Esedüddin'in sülalesine Şenbolar dendi.Zahid Bey,Gevar (yüksekova) ile Akdamar'ı ele geçirdi.Zahid Bey'in oğulları Seyyid Mehmed Vastan'da ,Malik Bey Çölemerik'e 4 km.uzaklıktaki Bay Kalesinde hüküm sürdüler.Yeğenleri Zeynel,bir baskınla Bay Kalesini ele geçirdi.Malik Bey,Vastan'a gitti.Bir müddet sonra Seyyid Mehmed Bey, Bay Kalesini ele geçirerek bütün Hakkari'ye hakim oldu.

Yavuz Sultan Selim Hanın 1514 Çaldıran Seferinden sonra bölge,1534'te Van bölgesi ile birlikte Osmanlı hakimiyetine girdi.Safaviler,bir ara Hakkari'ye hakim olumşsa da ,Kanuni Sultan Süleyman Hanın 1548'de Van fethi ile birlikte Hakkari yeniden Osmanlı idaresine bağlanmıştır.Seyyid Mehmed Bey,Osmanlılar adına bu bölgeyi idare etmiştir.Fakat Seyyid Mehmed Bey ile oğlunun bazı hareketleri sebebiyle bölge yeğeni Zeynel Beye Ocaklık olarak verildi.Zeynel Bey,Çölemerik Kalesini merkez edinmiş,burasını onarmış,Dize'deki (Üzümcü Köyü) kurşun ve başka bir yerdeki kükürt ocaklarını işlettirmiştir.Tebriz Seferi sırasında 1583'te şehid olmuş ve yerine oğlu Zekeriya Bey geçmiştir.Son "Ocaklı " Hakkari Bey'i Şenbolu Nurullah ile Cizreli Bedirhan Beyler birleşerek,1843'te Tiyari ve 1846'da Tohum Ocaklarında oturan Nasturileri yenerek ocaklarını yağma ettiler.Osman Paşa gelerek her ikisinin ocaklık hakkını kaldırdı.(1847).

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906928


Osmanlı idaresinde Hakkari,Van Beylerbeyliğinin 14 sancağından (vilayetinden) birini teşkil etti.Tanzimattan sonra da Van vilayetine bağlı 2 sancaktan biriydi.5 kazası vardı.Bu kazalardan biri "İmadiye " Irak'ta kaldı." Başkale "ise Van'a bağlandı.

Hakkari'nin merkezi "Çölemerik" kasabası idi.Süryanilerin "Gülarmak" Ermenilerin "İlmar" ve Türk'lerin de "Çölemerik" dedikleri bu kasabanın Koçanis Manastırında Birinci Dünya Harbine kadar Nasturi patriği oturdu.

Rusların 1858'de Türklere savaş açması sonunda Dağıstan'daki Şeyh Şamil ile işbirliği yapan Şemdinlili Seyyid Taha,Ruslara savaş ilan etti.Vefatı üzerine kardeşi Şeyh Salih,Azerbaycanlıları ve Hakkarilileri Ruslara karşı ayaklandırdı.Bu sırada bulunan İzzedin Şir,Yezidi ve Nasturilerle işbirliği yaparak Rusya adına Musul ve Bitlis bölgesini 1854'te işgal ve yağma ettiler.Diyarbakırlı Hacı Timur Ağa ,bu hainleri 1855'de yendi ve cezalandırdı.1855-1865 arasında Van sancağına bağlı olan Albak,Çölemerik,Gevaş (Yüksekova),Beytüşşebap,Çal-Tiyari,Şemdinan (Şemdinli) ve Kotur ilçeleri Erzurum'a bağlandı.1865'te Van vilayeti yeniden kurulunca tekrar Van'a bağlandılar.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906928

Birinci Dünya Harbinde Ruslar,Çölemerik'i 24 Mayıs 1915'te işgal ettiler.Nasturi lideri Merşamun'u Hoy'a götürdüler.Onun vasıtasıyla bütün Nastüriler ayaklandı ve silahlı çeteler kurarak Türk ordusuna ve halkına saldırdılar.Müslüman ve Türk halkı ,Rus ve Nasturi zulmünden civar bölgelere kaçtılar.1918'de Çölemerik ve Gevaş (Yüksekova) Türkler tarafından kurtarıldı.İsyancı Nasturi ve Ermeniler ,Urmiye bölgesine çekildiler.Eski yerlerine gitmek isterken Vali Haydar emrindeki Türkler,Hasturileri yendiler.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906928

Milli mücadele (İstiklal Harbi) sıralarında Şemdinlili Seyyid Taha ile Şahaklı Simiko ,Yirminci Kolordu Komatanı Kazım Karabekir Paşa ile işbirliği yaptılar ve onu desteklediler.Böylece Seyyid Taha kuvvetleri,Nasturi ve Ermeniler'in bölgeye girmelerini önlediler.1926'da yapılan Ankara Antlaşması ile Musul ve Hakkarinin beş bölgesi sınır dışında kaldı.Çölemerik,Gevaş (Yüksekova) ve Şimdinan (Şemdinli) ilçelerinden meydana gelen Hakkari vilayeti kuruldu.Bir ara Van'a bağlanan Hakkari 4.1.1936 tarih ve 2885 sayılı kanunla vilayet (İl) oldu.


Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eser
 

Bu bölgede yaşayan Kürt ve "Kurdak" diye anılan kimselerin Oğuz Türklerinden ve Türkmen soyundan bir boy olduğu ;tarih ,antropoloji,etnoloji,din,dil ,sosyoloji ve folklor gibi çeşitli araştırmalarla ilmi olarak ortaya konmuştur.Orta Asya'da Yenisey Kitabelerinde şu satırlar vardır;

"Men Kürt Elkan Alp- Urungu Altunluğ Keşiğim Banım Belde Elim tukuz- Kırk Yaşım" ( Ben Kürt İlhani Alp Urunguyum.Altunlu beldesini ülke edindim.Kırk dokuz yaşında öldüm.)

Tarihte Oğuz Türklerinin Türkmen soyundan Kürt ve Kurdak boylarının yaşadığı gerçektir.Fakat doğu ve güneydoğu Anadolu'da Kürt diye isimlendirilen Kimseler,Oğuz Türklerinin muhtelif boy ve aşiretlerinden ibarettirler.BuTürk boy ve aşiretleri bu bölgenin muhtelif ülkeler arasında defalarca el değiştirmesi sebebiyle asıllarını ve bilhassa lisanlarını unutmuşlar ve bilhassa gramer bakımından Farsçanın geniş tesirinde kalarak çoğu Farsça olan Türkçe-Arapça karışımı bir lisan ile konuşmaya başlamışlardır.Türkiye üzerinde emparyalist niyetler besleyen ülkeler,bilhassa 18.asırdan sonra Oğuz Türklerine dayanan bu aşiretleri ayrı bir millet gibi göstermeye çalışmışlardır.

FİZİKİ YAPISI

Hakkari çok engebeli bir bölgedir.Yüzölçümünün %87,5'u dağlarıdan %10'u yaylalardan ibaret olup,ovaları sadece %2'dir.

DAĞLARI;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1392906928


Hakkari'deki dağlar Güneydoğu Torosların uzantısıdır.Dağların çoğu 3000 metreden yüksektir.3500 metreden yüksek on doruk vardır.4000 m'den yüksek dağlar da vardır.Bu dağların dorukları devamlı karla örtülüdür.Cilo Dağının Reşko (Gelyaşin) Doruğu 4135 metredir.Tepede 4 km.uzunluğunda Gelyaşin buzulu ile onun batısında 4060 metrede Suppa Durek Tepesinde daha küçük buzul bulunur.Dağlar derince akarsu vadileri veya çanaklarla birbirinden ayrılır.Bu vadilerden dağların görünüşü çok heybetlidir.Dağların çoğu volkanik kökenlidir.Türkiyenin volkanik kökenli olmayan en yüksek dağı Cilo Dağlarının Reşko Tepesinden ayrıca 3000 m.yüksekliği aşan dağlar şunlardır;

Sümbül Dağı (3467m.)
Buzul Dağı (Uludoruk Tepe 4135m).
Gare Dağı (Karadağ Tepe 3460m.)
Mordağ (3807m.)
Beyazdağ (3008 m.)
İkiguka Dağı ( Celimirya Tepe 3540 m.)
Türemiş Dağı ( Geçit Tepe 3031 m.)
Leyzok Tepe (3264 m.)
Koctepe (3262 m.)
Çimen Dağı (3170 m.)
Altın Dağları ( Busindidağı Tepe 3253 m.)

YAYLALAR;

Hakkari dağlar bakımından olduğu gibi yaylalar bakımından da çok zengindir.Hakkari dağlarının çevresinde hafif dalgalı yüksek düzlükler de vardır.Bu düzlükler birçok yerde çöküntü veya akarsu yatakları ile parçalanmış olup yayla haline gelmiştir.Başlıca yaylalar şunlardır;

Nordüz Yaylası en alçak yeri 2100 metredir.Toprak 7 ay karla örtülüdür.
Mirgazer Yaylası 2700-3000 m.arasındadır.
Faraşin ve Mendin Yaylası 2000 m.yüksekliktedir.

Diğerleri ise Avahark,Berçelen,Çelesur,Kani Kurgan,Kanimehan,Kanicemet,Meydan"ı Beybur,Meydan-ı Casus,Meydan-ı Davut,Meydan-ı Kuli,Meydan-ı Suran,Meydan-ı Zengil,Servisi,Semedar Meydan-ı Melham,Ceytez,Mergezer,Meydan-ı Belek,Mordağı ve Vargeniman yaylalarıdır.

Hakkari'de çok sayıda tepelikler vardır.Vatan,Molla Ahmed,Suvari Halil,Gençlik ,Ayı İni,Tavşan ,Üzümlü,Çağlayan Ballı,Uzunsırt ve Taşyazı tepeleri başlıcalarıdır.

OVALARI;

Hakkari'de yüksek ve haşin dağların arasında çukur ovalar da vardır.Bunların en önemlisi Yüksekova ilçesinin bir kenarında kurulduğu,Büyük Zap'ın sağ kollarından Nehil Çayı etrafında uzunluğu 40 kilometreye yaklaşan ,genişliği 15 kilometreyi bulan ve tabanı 2000 metreye yakın bir yükseklikte olan Gevaş Ovası'dır.Bu ova kapalı bir havza durumundadır.Nehil Suyu ve havzanın sularını Zap Vadisine boşaltır.Gevaş Ovası,Zapsuyu Vadisi ile birleşir.Bu ova çok verimlidir.İklim çok sert olduğundan her tarafında tarım yapılamaz.Otlak bakımından zengin olan ovada koyun,keçi ve sığır beslenir.Zap Suyu ,Habur Çayı,Nehil Suyu yatakları boyunca uzanan dar düzlükler ve Avarobisin,Şemdinli ve Hacıbey vadileri başlıca düzlüklerdir.


AKARSULAR;

Hakkari,Dicle Havzası içinde kalır.Akarsuların başlıcaları;

Zap Suyu (Büyük Zap); Van'ın Haravil Dağı eteklerinden çıkar.Başkale yakınında Hakkari'ye girer.Güneybatı istikametinde akar.Üzümcü yakınında dirsek yaparak güneydoğuya döner ve Çukurca yakınında Irak'a girer.Hakkari sınırları içinde 100 km.yol kat eder.

Habur Çayı;Nordüz ve Faraşin Platosundan çıkar güneye doğru akar,Ardaç batısında Irak'a girer.Hakkari sınırları içinde uzunluğu 60 km.didb

Botan Suyu;Şatak ve Pervari'den geçerek Siirt aşağılarında Dicle'ye katılır.Diğer akarsular Zap'a karışan Otluca Deresi ile Katil Suyu,Nehil Suyu ,Oramar Suyu ,Şemdinli Çayı ve Rubozik Suyudur.Akarsuların rejimi düzensizdir.Karların erime zamanı sular boldur.Akarsu tabanları çok derin olduğu için sulama işinde kullanılması güç olmaktadır.Otluca Deresinde kurulan hidroelektrik santral ile il merkezi aydınlatılmaktadır.

GÖLLERİ;

Hakkari'de büyük göller yoktur.Cilo,Sat ve Karadağ gibi yüksek dağ doruklarında buzul ve krater göller vardır.Gelyaşin,Sat Reşko,Bay ve Supadurak ,Seyyid Han ve Golan gölleri bunların en önemlisidir.


Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eser
 

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

İKLİMİ;

Hakkari bölgesinde çok sert kara iklimi hüküm sürer.Kışlar çok sert ve soğuk geçer.Kış erken gelir ve uzun sürer.Kasım-Mart arası devamlı kar yağar.7 ay kar altında kalan yerler çoktur.Kar kalınlığı 217 cm.olan bölgeler vardır.Yağmur ilkbahar ve sonbaharda yağar.Senelik yağış ortalaması 580-792 mm arasındadır.Yazlar sıcak ve kurak geçer.Yaz ile kış arasında büyük ısı farkı vardır.Bu fark 63 santigrat derecedir.Hakkari,Doğu Anadolu gibi kışın Sibirya üzerinde teşekkül eden kara hava kitlesinin ,yazın da "Tropikal" bölgelerde kara iklimi tesiri altındadır.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393227096

BİTKİ ÖRTÜSÜ;

Hakkari topraklarının %59'u çayır ve mer'alardan ,%25'i orman ve fundalıklardan ,%2'si ekili ve dikili alanlardan ibarettir.Tarıma elverişli olmayan arazi ise %14'tür.Dağların çoğu çıplaktır.

EKONOMİ;

En az gelişmiş illerimizden biridir.Faal nüfusun %90'ı tarımla (hayvancılık ve ormancılıkla) uğraşır.Halkın ihtiyaçlarının çeşit ve değişiklik bakımından düşüklüğü,esasen nüfusun azlığı sebebiyle ticari hayatın gelişmemiş olmasındandır.Ovaları ve vadileri arazinin %2'sidir.Ova ve vadiler verimli ise de iklimin çok sert ve arazinin engebeli oluşu ,akarsuların derin vadilerden akışı ve sulamaya elverişli olmaması sebebiyle geniş çapta tarla tarımı sadece Yüksekova'nın Gevaş Ovasında yapılır.

TARIM;

Hakkari de uğraşıldığı takdirde birçok tarım ürünü (tahıl-meyve-sebze) yetiştirmek mümkündür.Yetişen tarım ürünleri arasında buğday başta gelir.Diğer tarla bitkileri arpa,darı,mısır.çavdar,çeltik (pirinç),nohut,fasulye,mercimek,patates,soğan ve tütündür.Sebze olarak domates başta gelerek az miktarda biber,patlıcan,hıyar,kabak,taze fasulye,taze soğan,lahana,marul ve sarmısak yetişir.Bağcılık Hakkari'de çok eski bir tarihe sahiptir.Fakat zamanla üzüm yetiştirilmesi azalmıştır.

HAYVANCILIK;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393227096


Hakkari ekonomisinin temeli hayvancılığa dayanır.Yaylaları,çayır ve mer'aları ve suyu boldur.Bu geniş imkanlarına rağmen hayvan potansiyeli az sayılır.Koyun,Keçi,sığır beslenir.Arıcılık gelişmektedir.

ORMANCILIK;

Ormanlık saha 200 bin hektarın üzerindedir.Fundalık saha ise 30 bin hektardır.52 köy orman içinde ve 29 köy orman bitişiğindedir.Bu ormanların %90'ı baltalık,%10'u bozuk koruluktur.Ormanlardan sanayi için istifade edilmeyip,yakacak olarak senede 40 bin ster odun elde edilmektedir.

MADENLERİ;

Hakkari maden bakımından fakir sayılır.Çıkarılan tek maden,kömürdür.Petrol,kurşun,linyit,krom,asbes t ve kükürt için arama ruhsatı verilmişse de henüz bulunamamıştır.

SANAYİ ;

Sanayi bakımından en az gelişmiş illerimizden biridir.Başlıca kuruluşları Yüksekova Süt Fabrikası,Şemdinli Tekel Yaprak Tütün Bakımevidir.Et kombinası ,halı dokuma atelyeleri,köylerde halı ve kilim atelyeleri ile hızar atelyesi ve un değirmenleri vardır.Beytüşşebab'ın yünlü ve simli kilimleri meşhurdur.

ULAŞIM;

Hakkaride ulaşım meselesi henüz halledilmiş değildir.Demiryolu ve havayolu ulaşımıda yoktur.Sadece karayolu ile ulaşım sağlanır.Köyleri ,ilçe ve ile bağlayan yollar kışın uzun müddet kapalıdır.Siirt-Şırnak -Uludere yolu yalnız yaz aylarında kullanılabilir.Van-Başkale-Hakkari yolunun bir tarafı uçurum olup,,pekçok yerde kayalar içine oyulmuş tünellerden geçer.Kara yolları,buraları kışın devamlı trafiğe açık tutmaya çalışmaktadır.Meşhur Suvari Halil Geçidi çığ tehlikesi ve kar yağışı sebebiyle sık sık kapanarak ilçe ve köylerle irtibat kesilir.Yüksekova -Bacirge yolu İran'ın Urmiye şehrine varır.Birçok yerde ulaşım vasıtası katırdır.


Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eser
 

NÜFUS VE SOSYAL HAYAT;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393227340


NÜFUSU;

1990 sayımına göre toplam nüfusu 172.479 olup,71.099'u ilçelerde ,101.380'i köylerde yaşamaktadır.Yüzölçümü 7217 km2 olup,nüfus yoğunluğu 24'tür.

ÖRF VE ADETLERİ;

Hakkari 640 senesinde hazret-i Ömer zamanında İslam orduları tarafından fethedilmiş ve 1054 senesinde Türkler yerleşmeye başlamıştır.1534'te bölgeye hakim olan Osmanlı Devleti,Türk-İslam kültürünü yaymış ve daha önceki kültürler unutulmuştur.Hakkari'de hayvancılık ekonomisinin temeli olduğundan halkın çoğu senenin yarısını yaylalarda geçirir."Zoma" denilen yazlıkta ( yayla) hayvanlarını kırkar,yünlerini eğirir,peynir ve yağını yapar ve yaylada çadırlarda yaşar.Böylece bir nevi aşiret hayatı yaşanır.

Hakkari'nin kendine özel mahalli kıyafeti vardır.Erkekler en iyi cins yünden yapılmış desenli ve renkli "şeli şepik" giyerler.Üzerine şaldan kuşak bağlarlar.Kuzu yününden yapılmış "kerik" denilen cepken kullanırlar.Başa ise bir nevi sarık bağlanır.Ayağa yün çorap ve "sak" denilen püsküllü,renkli ve desenli tozluk giyilir.Kışın keçi kılından yapılmış "reşik" ,yazın ise tabanı lastik,kenarları örme yünden pabuç giyilir.Kadınlar,fistan denilen ayak bileklerine sarkan uzun entari giyerler.Baş ise puşi ile örtülür.

MAHALLİ YEMEKLERİ;

Gulul,mertuğa,kıris,kepaye ve kutuldvektir.

ELSANATLARI;

Kilim,kuşak ve elbise yapımında el sanatları çok meşhurdur.

FOLKLOR;

Hakkari ve çevresi mahalli oyunlar bakımından çok zengindir.Oyunlar az figürlüdür.çalgısız oynanır.Çalgının yerini birlikte söylenen ritmik sözler ve oyun havaları tutar.Oyunlar kalabalık ekipler halinde oynanır.Erkek ve kadınlar kendi aralarında oynarlar.Başlıca oyunlar ;

Gülşeni Yargüzel,Gani Bargani,Hayşere,Şemu,Davato Güvey Paşa oluyor.Biran,Siri Kalep ve Basu'dur.Halk edebiyatı ve halk şairleri bakımından zengindir.Hakkari'de kız isteme,düğün,ölüm,doğum ve diğer sosyal münasebetlerde örf ve adetler devam etmektedir.Kayak sporu yaygındır.

EĞİTİM;

Hakkari'de okur-yazar nisbeti henüz yüzde 50'nin altındadır.Sert iklim,kış şartları,yol durumu,ve ekonomik şartlar sebebiyle okur-yazar nisbeti diğer illere nazaran azdır.İlde 13 anaokulu,248 ilkokul,10 ortaokul,3 meslek ve teknik ortaokul,6 lise,4 meslek ve teknik lise vardır.(1993)

YETİŞEN MEŞHURLAR;

Beytüşsebap ilçesinin Güneykaya (Bate) köyünde doğup orada vefat eden (1417-1494) Divan ve Mevlid müellefi Molla Hüseyin;Çukurca ilçesinin Han köyünde doğup Doğubeyazıt'ta vefat eden ve adını taşıyan caminin yanında türbesi bulunan Memu-Zin ve Nevbahar isimli eserlerin sahibi Ahmet Hani(Hani Baba) ;büyük velilerden Şemdinlili Seyyid Abdullah ve Seyyid Taha,Seyyid Abdülhakim Arvasi,şair Şahpattan Abdullah Bey;Şeyh Rıza ve Tahir Bey'dir.

İLÇELERİ

Hakkari'nin biri merkez olmak üzere dört ilçesi vardır.

MERKEZ;

1990 sayımına göre toplam nüfusu 52.906 olup,30.407'si ilçe merkezinde 22.499'u köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 17,Bağışlı bucağına bağlı 4,Geçitli Bucağına bağlı 8 köyü vardır.Yüzölçümü,2.265 km2 olup nüfus yoğunluğu 23'tür.İlçe toprakları dağlıktır.Kuzeyinde Karadağ.güneyinde Sünbül Dağ.Buzul Dağ yer alır.Zap Suyu Vadisinde küçük düzlükler vardır.

Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır.Ençok küçükbaş hayvan beslenir.Ekime müsait alan az olduğundan üretim düşüktür.Akarsu vadilerinde iç tüketim için tarım yapılır.Canlı hayvan ticareti yaygındır.El tezgahlarında halı ve kilim dokumacılığı yapılır.

İlçe merkezi Zap Suyu Vadisinde Reşko,Cilo,Karadağ ve Sünbül Dağları arasında kalan bir düzlükte kurulmuştur.Eski ismi Çölemeriktir.İlçe belediyesi 1936'da kurulmuştur.

ÇUKURCA;;

1990 sayımına göre toplam nüfusu 20.351 olup,5205'i ilçe merkezinde 15.146 'sı köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 13,Çaplı bucağına bağlı 4 köyü vardır.Yüzölçümü1009 km2 olup nüfus yoğunluğu 20'dir.İlçe toprakları yüksek dağlarla kaplıdır.Kuzeyinde Altındağları,kuzeydoğusunda Gare Dağı,batısında Konaklı Dağı yer alır.Dağlar derin ve dik vadilerle parçalanmıştır.Yüksek kesimlerinde hayvancılığa müsait düzlükler vardır.Dağlardan kaynaklanan suları Habur ve Zap suları toplar.

Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır.Yaylacılık metodu ile çok sayıda küçükbaş hayvan beslenir.Tarıma elverişli arazi az olduğundan üretim düşüktür.En çok mısır,üzüm,ceviz,ve sebze yetiştirilir.İlçe merkezi Ciği Suyunun suladığı bir ovanın kıyısında Türk-İran sınırından 500 m.içeride yer alır.Eski adı Çal'dır.

ŞEMDİNLİ;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393227553

1990 sayımına göre toplam nüfusu 30.219 olup,7001'i ilçe merkezinde,23.218'i köylerde yaşamaktadır.Yüzölçümü 1.652 km2 olup,nüfus yoğunluğu 18'dir.İLçe topraklarını Hakkari Dağları engebelendirir.Batısında ikiyaka (Sat) Dağı,doğusunda Çimen Dağı,güney kesiminde Karadağ yer alır.Dağlar akarsu vadileri tarafından derin bir şekilde parçalanmıştır.Dağlardan kaynaklanan suları Şemdinli deresi toplar.Dağların yüksek kesimlerinde hayvancılık açısından önem taşıyan yaylalar vardır.

Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır.Yaylacılık metodu ile küçükbaş hayvan besiciliği yapılır.En çok koyun ve kıl keçisi beslenir.Canlı hayvan ticareti yaygındır.Tereyağ,peynir başlıca süt ürünleridir.Arıcılık gelişmiştir.Balı bölge ve Türkiye çapında meşhurdur.Ekime müsait alan az olduğundan az miktarda buğday,arpa,patates,soğan ,elma,ceviz ,üzüm,nohut ve pirinç yetiştirilir.El tezgahlarında halı ve kilim dokunur.

İlçe merkezi,Şemdinli Çayı vadisinde İran sınırana yakın bir yerde kurulmuştur.Eski ismi dağlararası manasında Nav Çiya idi.Daha sonraları sırasıyla Navşar,Şemdinan ,ve Şemdinli isimleri kullanıldı.Gelişmemiş,küçük bir yerleşim merkezidir.il merkezine 128 km mesafededir.Belediyesi 1936'da kurulmuştur.

YÜKSEKOVA;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393227553

1990 sayımına göre toplam nüfusu 69,003 olup 28.486'sı ilçe merkezinde 40.517'si köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 15,Esendere bucağına bağlı 1,Dağlıca bucağına bağlı 11 köyü vardır.Yüzölçümü 2.291 km2 olup,nüfus yoğunluğu 30'dur.ilçe toprakları yüksek engebeli alanlardan meydana gelir.Kuzeyinde Mordağ,doğusunda Karadağ.güneyinde İkiyaka Dağı,batısınd Cilo Dağı yer alır.Dağlardan kaynaklanan suları Zap Suyu toplar.İlçe topraklarının orta kesiminde Türkiye'nin en büyük ve en yüksek düzlüklerinden biri olan ve ilçeye adını veren Yüksekova (Gevar Ovası) yer alır.

Ekonomisi hayvancılık ve ticarete dayalıdır.Yaylacılık yöntemi ile çok sayıda küçük baş hayvan beslenir.Canlı hayvan ticareti yaygındır.Süt,süt ürünleri ve yağ başlıca hayvansal ürünlerdir.Hayvanlardan elde edilen yünler eğrilerek kilim,çadır dokunur ve çorap örülür.Arıcılık gelişmiştir.Ekime müsait alan az olduğundan üretim düşüktür.Az miktarda buğday,patates,soğan,elma,ceviz ve üzüm yetiştirilir.Süt fabrikası ve et kombinası başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

İlçe merkezi ,Nehil Çayı vadisinde kurulmuştur.Hakkari'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ilçesidir.Eskiden Gevar ve Dize adları kullanıldı.Esendere sınır kapısından İran'a geçen transit yolun önem kazanmasından sonra ilçe gelişti ve ticaret merkezi haline geldi.İl merkezinde 76 km.mesafededir.Belediyesi 1936'da kurulmuştur.


Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.
__________________

Cevap : Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eser
 

TARİHİ ESERLER VE TURİSTİK YERLERİ



http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393228217

Hakkari,ulaşım ve haberleşmesi en güç olan bir ilimizdir.Modern konaklama ve dinlenme tesisleri ve turizm alt yapı tesisleri olmadığı için turizm sektörü gelişmemiştir.Anadolu'nun her köşesi gibi Hakkari'de 5 bin yıl öncesine kadar uzanan tarihi geçmişi,paha biçilmez arkeolojik ve tabii güzellikleri ile turistler için aranan bütün imkanlara sahiptir.Bazılarında 4 km'yi aşan 20 buzul ve krater gölleri,kış ve dağ sporları ve avcılık bakımından zengin bir turizm potansiyeline sahiptir.Hakkari dört mevsimi bir arada yaşayan nadir bir bölgedir.Tarih öncesi çağlardan kalma buzulların az ötesinde kır çiçeklerine rastlanır.Dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan balık,çiçek ve bitkiler bu bölgede bulunmaktadır.

ESKİ ESERLER;

MELİK MUHAMMED ESAD MEDRESESİ;

Hakkari beylerinden Melik Muhammed Esat tarafından 13.asırda yaptırılmıştır.Medresenin yanında Melik Muhammed Esat ve aile fertlerinin mezarları da vardır.1910 senesine kadar medrese olarak hizmet gören eser,daha sonraları uzun bir müddet viran halde kaldı.Vakıflar Genel Müdürlüğünce 1984'te eski mimarisi üzerine yeniden restore edilen medrese,halen cami olarak faaliyet halindedir.

ZEYNEL BEY MEDRESESİ;

Hakkari beylerinden Zeynel Bey tarafından yaptırılmıştır.Sultan Üçüncü Murad zamanında Tebriz Seferine katılan Zeynel Bey bu seferde şehid düşmüş,padişahın emri üzerine yaptırdığı medreseye defnedilmiştir.Günümüzde harabe halindedir.

MEYDAN MEDRESESİ;


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393228217

Kitabesinde 1700 senesinde yaptırıldığı anlaşılan eser,Biçer Mahallesindedir.İki katlı,orta avlulu medreseler planındadır.Cumhuriyet döneminde bir süre cezaevi olarak kullanılan medrese,1984'te Vakıflar Genel Müdürlüğünce restore edilmiştir.

KAYME SARAYI ;

İki katlı olan sarayın kitabesinde 1910 tarihi vardır.Seyyid Abdullah Efendiye aittir.Sarayın kuzey ve batı duvarı günümüze ulaşabilmiştir.

KELAT SARAYI;

Bölgedeki sivil mimari örneklerinin en önemlilerinden biridir.Günümüzde sadece güney cephesi ayakta kalabilmiştir.

TAŞKÖPRÜ;

Osmanlılar döneminde Şemdinli Deresi üzerinde kurulan köprü,10.80 m yüksekliğind 21,60 m uzunluğunda 2,90 m.genişliğindedir.Köprünün iki tarafında zeminle irtibatı sağlayan dolgu kısımlar yıkılmıştır.Günümüzde dalgalarla yapılmış eğreti bir kaplamayla geçişler sürdürülmektedir.

GÜLÜREŞ BABA TÜRBESİ

Hakkari'nin Biçer Mahallesindedir.Türbe 1982'de Camiler Derneği tarafından tamir ettirilmiştir.Kitabesi olmayan türbe kapısındaki tabelada Gülüreş Baba Doğum H.465 (1071) .ölüm H.555(1165) tarihleri vardır.

SEYYİD ABDULLAH TÜRBESİ

Şemdinli'nin 17 km.batısındaki Bağlar (Nehri) köyündedir.Türbe mezarlık içindedir.Türbede Seyyid Taha-i Hakkarinin amcası büyük alim ve veli seyyid Abdullah medfundur.

SEYYİD TAHA-İ HAKKARİ MEZARLIĞI

Şemdinli'nin Bağlar ( Nehri) köyündedir.Mezarlıkta 16 civarında üzerinde bitkisel motifler ,ayet ve sözler bulunan mezar taşı vardır.Seyyid Taha-i Hakkari'nin mezar taşı ayakta olup,üzerinde ;"Merkadi Hafidi Seyyid Molla Ahmed (1296)" yazmaktadır.

KAYA RESİMLERİ

Cilo ve Sat dağları arasında kalan Bevarik Vadisi ilk insanların yaşadığı yerlerden biridir.Bu vadide yalçın kayalara çizilmiş en az 8 bin hatta 10 bin yıllık resimler vardır.Bu resimler dünyanın en değerli ve en eski tarihi belgeleri sayılmaktadır.Şimdiye kadar 1179 kaya resmi bulunmuştur.Sıkı bir araştırma ile bu sayı artabilir.Bu resimler çok eskiden yaşamış insanlara aittir.Bu bölge gibi Geşitli bucağı çevresinde Feraşin ve Meydan-ı Zengil yaylalarında kaa resimleri ve geometrik desenlerden ibarettir.Resimlerden bazılarının M.Ö.5300-5500 senesinde çizildiği tesbit edilmiştir.

DEV EVLERİ;

Hakkari'nin birçok yaylasında bilhassa Bezirgan Çayırı ,Faraşin Yaylasında ,Gürpınar-Hakkari dağ yolunda rastlanan bu eserler üç veya dördü bir arada olan kayalara oyulmuş dev yapılarıdır.Bunların Asur saldırılarına karşı haber alma kaleleri veya yaylaya salınan sürülerin gözetlemesi veya korunması için yapıldığı sanılmaktadır.

ESKİ KİTAP DEPOLARI;

Hakkari Dağlarında kaya sığınaklarda değeri çok kıymetli (paha biçilemeyen) kitap depoları vardır.Yerleri meçhuldür.Avrupalı antikacılar ,Dağlıca (Oramar) da bulunan bir kaya sığınağındaki kitap deposunda kitapları yurt dışına kaçırırken yakalanmışlardır.


Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Hakkari ,tarihi, Fiziki Yapısı, Yaylaları,ovaları, Akarsuları ,iklim ve Bitki örtüsü, Ekonomisi, Nüfus ve Sosyal Hayat,ilçeleri,tarihi Eserle ve Turistik Yerleri,eski Eser
 

TARİHİ SİD VE ARKEOLOJİK ŞEHİRLERİ


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1393228324
Hakkari'de eski çağlara ait şehir kalıntıları oldukça fazladır.Yüksekova ilçesinin Büyük Çiftlik köyü yakınında "Musasir" şehri ile Şemdinlinin Nehri köyünde Huri Devletinden kalma tarihi kalıntılar (yazı,oyma taş mezarları ) bulunur.Örençik köyünde dikili taş,Hurgain mevkiinde 15 m.uzunlukta bir bina kalıntıları vardır.Kapıları arkadan kapatılan merdivenli oyma mağaralar,Oğul (Tal) Deresinde kayalara oyularak yapılan ve çarşısı bulunan Nasturi kilisesi ile Hakkari Merkez,Konak,Zap,Çanaklı ve Geçimli'de Nasturi kiliseleri vardır.

KALELER;

Hakkari Kalesi harabeleri ve sarnıçları park haline getirilmiştir.Buradan Hakkari kuş bakışı seyredilir.Uzungeçit ve Dağaltı köylerinde "kalememe" ve "ketivuri" kaleleri vardır.

TABİİ GÜZELLİKLER VE MESİRE YERLERİ

Hakkari,haşin tabiatlı ve heybetli görünüşlü yüksek dağları ve derin vadileri ve dünyada eyire aç rastlanan tabii güzelliklere sahiptir.Cilo ve Sat dağlarına "Türkiye'nin Himalayaları" denir.Devamlı karlı tepeleri,20'den fazla dağ buzulu ve 20'ye yakın buzul gölleri,4 bin metreden aşağıya sarkan buzulları ile küçük Asya'nın bir nevi milli parkıdır.Dağları görmek ve dağ havasını teneffüs etmek isteyenler için en ideal yer Hakkarinin Dağlarıdır.Hakkari av hayvanı bakımından zengindir.Dağ keçisi,dağ koyunu,ayı,kurt,vaşak,porsuk,sansar,tilki,keklik ,kaz,ördek,turaç,toy,angut.turna,bıldırcın ve tavşan bulunur.Dağ keçisi ve dağ koyunununnesli tükenmek üzeredir.

ZAP VADİSİ;

Zap Suyu eşsiz tabii güzellikler arasından geçer.Heybetli dağlar,yemyeşil vadi ve yamaçları ile dünyada ender rastlanan güzel bir yerdir.

CİLO VE SAT DAĞLARI

Yüksek dağlar ,karlı tepeler,vadi ve yamaçlarda bol sular,buzul gölleri ve yaylaları ile çok güzel bir bölgesidir.Dağ ve kış sporları ile av turizmine de müsaittir.Cilo-Sat Dağlarının Milli Park haline getirilmesi için 1945'ten bu yana çalışmalar vardır.

Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi 232-233-234-235-236-237238-239-240 sayfa, 8.cilt frmsinsi.net için derlenmiştir.